herleving Europese handel over land na 1450 door 2 pijlers:

a. economische opgang Z-Duitsland (vb.: Neurenberg)

• heropening zilvermijnen, door veralgemening nieuwe zuiveringstechnieken
• versterkt door investering kooplieden (Fuggers) + industriële traditie

à gunstige ligging t.o.v. Italië als tussenpersonen tussen Levant, It., NW-Eur.

b. bloei Brabantse jaarmarkten (Bergen op Zoom, Antwerpen)

• Engels laken geen toegang meer tot Vlaamse markt maar wel tot jaarmarkten
• A’pen werd stapelplaats voor hele continent
• drukke contacten met Keulen & Duitse achterland
• monetaire politiek Karel de Stoute zorgde voor overwaardering zilver
• zilver vloeit af nr Brabantse jaarmarkten à bankfilialen Z-Duitse bankiershuizen in A’pen

• profiteerden van uittocht Brugse kooplieden in jaren 1485-93

c. na 1500: nieuwe transcontinentale handelswegen via jaarmarkten in Castilië & Lyon

• ontstaan grote internationale transportfirma’s+ organisatorische vernieuwingen (post, krediet)
• = verdere impuls voor Europese verkeer over land