De relatie heer-boer: het tweeledig domein.

Binnen het domein vallen 2 delen fysiek te onderscheiden: de grond die bewerkt wordt voor de heer (de
reserve) en de grond die bewerkt wordt voor de boeren (de mansie of tenure). Er is een band tussen de
heer en de boeren via de verplichte diensten en karweien, maar ook door de betalingen aan de heer (de
zogenaamde cijnzen). Dit systeem is ontstaan in de Merovingische tijd, en begint af te kalven vanaf de
10e eeuw. Men vindt het vooral in de kern van het Karolingische rijk, tussen de Rijn en de Seine. Er zijn
verschillende soorten te onderscheiden: de band tussen de reserve en de tenure is niet altijd dezelfde.
Hierdoor ontstaan er nieuwe klassen die een invloed hebben op de maatschappij. Er komen meer
domeinen, waardoor de domaniale lastendruk verhoogt. De kerkelijke lastendruk via tienden is een
enorme bron van rijkdom voor de kerk.