Casus: Overstromingen op Java

2 a) De wind die verantwoordelijk zijn voor de grote hoeveelheid neerslag op Java in de periode oktober tot februari heet: veranderlijke wind. Dit is te zien op GB 218 54e druk. Een veranderlijke wind is een wind, die minder dan windkracht 3 is. Deze wind waait niet één bepaalde wind richting uit.

2 b) De drie soorten massabewegingen die in het artikel te pas en te onpas door elkaar worden gebruikt zijn:

• Bodemkruip; Langzame, 'kruipende' beweging van de bovenste meter(s) van het bodemoppervlak.
• Verschuivingen: de beweging vindt plaats over een schuifvlak.
• Afstortingen; het materiaal valt, of beweegt in hoge snelheid over de helling zonder zich als een vloeistof te gedragen.

3 a) Het bevolkingsaantal neemt toe waardoor er steeds meer bomen moeten worden gepakt om ruimte te maken voor deze nieuwe mensen. Doordat de bomen worden gekapt zal de grond niet stevig genoeg zijn om zichzelf tegen te houden. De bovenste laag aarde komt als het ware los te liggen. Wanneer het dan gaat regenen en/of waaien, zal de grond worden weggespoeld of worden weggeblazen. Dit is eigenlijk de oorzaak-gevolgrelatie.

3 b) De sociaal-economische factoren die in het artikel worden genoemd als oorzaak van ontbossing zijn:

• Vanwege de uitbreiding van de landbouwareaal en de handel in tropisch hardhout.
• Door de toenemende bevolking moesten er stukken bos worden gekapt. De stukken grond werden gebruikt voor de landbouw en eventueel voor de huizen.
• Aanleg van steeds grotere oppervlakten van rijstvelden, koffieplantages en groentetuinen.

3 c) De journalist goochelt behoorlijk met de verschillende schaalniveaus in dit artikel. Hij wil eerst duidelijk maken wat bodemerosie op Java doet. Later gaat hij over op de bodemerosie in de wereld. Dan vertelt hij hoeveel bodemmateriaal per jaar wordt geërodeerd. Citaat: ‘’Door een gebrek aan diep vertakte bodemwortels trekt regenwater minder goed in de bodem en spoelt de bovenlaag van de bodem makkelijker weg’’. Dit gaat over Java maar dan volgt er een stuk over mondiaal schaalniveau. ‘’Volgens het Amerikaanse onderzoek heeft de natuur in de afgelopen 500 miljoen jaar gemiddeld over de hele aarde twintig meter bodemmateriaal per miljoen jaar geërodeerd’’. Hier begint de journalist opeens over mondiaal schaalniveau.

4 a) De natuur zorgt voor 20 meter per miljoen jaar voor de bodemerosie. De mens heeft dit tot 500 meter per miljoen jaar opgestuwd. Dus de mens heeft er voor gezorgd dat de bodemerosie voor 480 meter per miljoen jaar is versterkt. Dus nu kunnen we de factor uitrekenen. De factor is dus: 480/20= 24x.

4 b) Doordat de snelgroeiende soorten zoals pijnbomen en eucalyptus snel voor hout zorgen worden ze snel weer gekapt. Deze soorten zorgen ervoor dat er veel water wordt verdampt. Hierdoor droogt de bodem sneller uit en is het gevaar op bodemerosie hoger.

5 a) Welke oplossingen zijn er voor de jaarlijks terugkerende modderstromen op Java is een probleemoplossende vraag.

5 b) Twee beschrijvende vragen:

• Hoe ontstaan modderstromen?
• Waar vinden de jaarlijkse modderstromen op Java plaats?

Twee verklarende vragen:

• Hoe komt het dat de modderstromen precies op Java te vinden zijn?
• Waardoor zijn de modderstromen op Java ontstaan?

Twee waarderende vragen:

• Wie zijn er bij bodemerosie op Java betrokken?
• Wat is de mening van de bevolking op Java over de bodemerosie?

5 c) De volgende stap die je in dit onderzoek zou moeten doen is: het beantwoorden van de deelvragen die bij antwoord b zijn gesteld.