Bureaucratisering

De groei van de beambtenstaat

- concentrische uitbreiding, die begint in de hofhouding van een territoriale vorst

- meest elementaire functies groeiden uit tot gedifferentieerde hofambten, waarvan de structuur min of meer hetzelfde bleef tussen de 12^de en de 17^de eeuw.

- Engeland liep ver vooruit op de rest van Europa wat betreft bestuurlijke organisatie:

* gevolg van enerzijds de sterke Angelsaksische organisatie en anderzijds de noodzaak voor de Normandiërs om het veroverde land strak in hun greep te houden.

* Reeds vanaf de 12^de eeuw splitsten zich uit de koninklijke raad 2 gespecialiseerde hoven: de ‘Bench of Common Pleas’ (centrale koninklijke rechtbank voor vrije mannen) en de ‘Exchequer’ (rekenhof).

De rol van de geestelijkheid in het prille staatsapparaat

Voor het opstellen en uitgeven van schriftelijke stukken deden de vroegste vorsten een beroep op de geestelijken in hun omgeving, die immers de enigen waren die konden lezen en schrijven.

De geestelijken bekleedden dus belangrijke functies in binnen kanselarijen (vorstelijke schrijfkamers), maar ook als raadsheer en diplomaat (hun internationaal gestandaardiseerde opleiding, kennis van het Latijn, onschendbaarheid van hun rechtspositie en het vertrouwen dat hun geestelijke status uitstraalde zorgde ervoor dat ze perfecte diplomaten waren). Op een heel directe als discrete manier kon de Kerk haar eigen belangen verdedigen.

De bestuurstaal

Doordat de geestelijkheid wat bestuurszaken belangrijke posten bekleedden en de enigen waren die konden lezen en schrijven, aanvankelijk toch, was het Latijn van de Kerk in heel Europa ook de bestuurstaal van de vroege staten.

Rond het midden van de 13^de eeuw zouden in het Westen toch de volkstalen doordringen tot de officiële documenten. Gevolg is dat burgers een grotere rol zullen spelen in het bestuur en het landsbestuur in alle opzichten toegankelijker wordt voor de onderdanen. Vorst, ambtenaren en vertegenwoordigers van onderdanen konden zo rechtstreeks met elkaar praten (vandaar de term ‘parlement’).

Er bestond weliswaar nog het probleem dat er in ieder taalgebied een veelheid aan regionale talen bestond.