ambities en mislukkingen van een wereldheerser

A. doelstellingen

1. bescherming van de christenheid

2. verdediging van de dynastieke belangen van het huis van Habsburg

3. wereldlijk leiderschap

vijanden van Karel V waren

B. de confrontatie met het Ottomaanse rijk

Osman I	- 1300 - kleine vorstendommen na het uiteenvallen van sjeldoekenrijk - Bulgarije,Servische rijkjes, Griekenland, Balkan
Selim I	- Syrië -Egypte
Suleyman	- grootste extensie - leger van janitsaren (infanterie) en sipahi’s (ruiters)
Lajos II	- koning van Hongarije - gehuwd met Maria, zus van Karel V - zijn zus was gehuwd met Ferdinand van Oostenrijk
Frans I	- Franse koning - bondgenoot van Suleyman

1526 Suleyman valt Hongarije binnen

1529 Seyman stot verder: beleg van Wenen à Suleyman mislukt

1532 tweede beleg van Wenen à Suleyman mislukt

1535 Karel V valt Tunis aan à Karel V wint, Khaïr-al-din (Barbarossa) verliest

à Karel zet Muley Hassan op troon Tunis

1541 Karel V valt Algiers aan à verlies Karel

C. Frankrijk, motor van gepolitiek onevenwicht

Frans I en Hendrik II: de uitdagers van Karel V
wederzijdse vrees Frankrijk ó Duitsland
- territoriale en administratieve eenmaking
- demografisch overwicht
- militair
- rijkdom
Frans I, Karel V en Hendrik VIII (GB) willen beiden keizer worden
- Gouden bul (1536): 7 keurvorsten kiezen Rooms koning: gaat niet door
- Frans I wordt door de paus gesteund
- Karel V financieel gesteund door propaganda van Jacub Fugger
Karel V wordt keizer
- op gespannen voet met elke paus, behalve Adrianus VI
- plundering van Rome (Sacco di Roma)
vijf oorlogen met Frankrijk

1521-1526	Doornik en Milaan naar Karel; Charles de Bourbon overgelopen; Frans I gevangen (Pavia), Verdrag van Madrid: teruggave Bourgondië Liga van Cognac 1526: Fr, paus, Venetië, Firenze, verdreven hertog van Milaan
1527	Sacco di Roma: paus Clemens VII. Damesvrede van Kamerijk 1529, bevestiging toegevingen verdrag van Madrid
1536-1539	Suleyman +Frans I
1541-1544	Suleyman +Frans I
1547	vrede van Cateau- Cambrésis

D. de interne vijand: Duitse protestanten

Rijksdag: hoogste politieke orgaan voor wetgeving en politieke besluitvorming
- college van zeven keurvorsten
- college van wereldlijke en geestelijke rijksvorsten
- colleg van rijkssteden
Maarten Luther reageert tegen aflatenhandel
- 1517 Wittemberg: 95 Thesenanschlag voor disputatio
- 1520 gesteund door Saksische keurvorst Frederik de Wijze
- 1520 exsurge Domine: veroordeling door paus
- 1521 edict van Worms: veroordeling door Karel V
- 1530 rijksdag van Augsburg
- 1530 confessio Augustana van Melanchton: geloofsbelijdenis
- 1531 Schmalkadisch verbond: protestanten tegen de keuizer
- 1545 keurvorst Johan Frederik en landgraaf Filips van Hessen
- 1545 contrareformatische concilie van Trente
- 1547 Schmalkadische oorlog en Mühlberg
- 1551 vorstenopstand
- 1552 Ferdinand: godsdienstvrede van Augsburg- cius regio, eius religio
- troonafstand Ferdinand ten voordele van Filips II

E. eindbalans van een keizerschap

geslaagd:
- strijd tegen Ottomanen+ Berbers (Miles Christi) en Frankrijk
- centralisatie Nederlanden: 17 provinciën
niet geslaagd:
- eenheid christendom in Duitse Rijk

F. Engeland: na de rozenoorlog komen de Tudors aan de macht

Hendrik VII	- rust en stabiliteit - versterking vorstelijk gezag
Hendrik VIII	- huwt met Catharina van Aragon àkinderloos - Thomas Cranmer ontbindt het huwelijk - reformation parlement stemt act of supremacy - huwt met Anna Boleyn - confiscatie en tirannie: ira Regis mors est - onthoofding Thomas More op grond van treasons act - executie Anna Boleyn op basis van overspel en incest
Edward VI	- zoon Hendrik VIII derde huwelijk - calvinistisch
Mary Tudor	- dochter van Catharina van Aragon - huwtmet Filips II - fervent katholiek
Elisabeth I	- dochter van Anna Boleyn