Ontmoeting met jezelf. Je kan pas in dialoog gaan met anderen als je eerst in dialoog bent gegaan met jezelf. Rudi Viskers zegt: ‘het moeilijke van de interculturele dialoog ligt niet in de relatie tussen mensen, maar wel in het eigen anders zijn dat ondraaglijk is.’

15% van het land is bebouwd of in gebruik voor infrastructuur

Duurzame stedenbouw: gaat het ook om ecologische kwaliteiten van het landschap zo goed mogelijk
te benutten in samenhang met bodemopbouw en waterhuisvesting. Dit betekend dat in een
stedenbouwkundig ontwerp groenzones gesitueerd worden daar waar interessante gradiënten
aanwezig zijn. Bebouwing en wegen komen daar waar de bodem de meeste draagkracht heeft. En de
keuze van het afwateringssysteem sluit aan op de boven en ondergrondse waterhuishouding.

Belangrijkste kwaliteiten van het landschap

• Natuurlijke kwaliteit: bodem, water, reliëf, aardkunde, flora en fauna
• culturele kwaliteit: cultuurhistorie, culturele vernieuwing, architectonische vormgeving
• Gebruikskwaliteit: toegankelijkheid, bereikbaarheid, meervoudig ruimtegebruik, recreatie
• Belevingskwaliteit: ruimtelijke afwisseling, groen, rust, ruime, stilte, donkerte

Behoud van structuren, patronen en elementen in het landschap

Handhaaf het waterpeil

Benut bodempotentie

Hoog selectief op indien opgehoogd moet worden

Voorkom verdichting van de bodem.

Gebruik geschikt ophoging materiaal

Waterbeleid voor de 21e eeuw

1 overtollig water zoveel mogelijk bovenstrooms vasthouden in de bodem en in oppervlakte water

2 Zo nodig water tijdelijk bergen in retentiegebieden langs waterlopen waarvoor ruimte moet worden gecreëerd.

3 Pas als stappen 1 en 2 te weinig opleveren, water afvoeren naar elders of, als dat niet kan,het water bij zeer extreme omstandigheden gecontroleerd opvangen in daardoor aangewezen gebieden.

Samenvatting Duurzaam bouwen door Pascal Holleman 6

4 principes om tot een duurzaam watersysteem te komen in stedelijke omgeving

• -zorg voor een integrale bestuurlijke afstemming
• -analyseer en benut gebiedseigen geo-hydrologische, en eco-hydrologische en
• waterhuishoudkundige kenmerken van het plangebied en omgeving.
• -pak kwantiteits en kwaliteitsproblemen brongericht, binnen de waterketen, aan
• -laat het watersysteem van schoon naar vuil stromen

Onder grijs water verstaat men afval water afkomstig van douche, wastafel, keuken, wasmachine etc

Onder zwartwater afval water afkomstig van toilet.

Bij duurzaamheid is ook gezondheid essentieel. Binnenmilieu heeft een duidelijk effect op de prestatie van mensen. Gezond = lichamelijk en geestelijk welbevinden. 85% van de tijd binnen
Binnenmilieu:

• luchtkwaliteit
• thermisch comfort
• geluid
• gebruiksveiligheid
• locatie
• daglicht
• privacyinrichting en afwerking

Door plattegronden te spiegelen, grenzen stille ruimtes aan stille ruimtes. Zodanige stedenbouwkundige verkaveling zodat enkele slaapkamers aan een stille gevel liggen.

Het rijksbeleid is gericht op een verschuiving van winning uit grondwater naar winning uit oppervlaktewater. Onder andere om verdroging van de bodem te voorkomen, ook wordt gestreefd naar besparing van drinkwater in onder andere woning en utiliteitsbouw.

Drie-stappen-strategie (Trias Energetica):

1 beperken energieverbruik

• waterbesparende kranen
• zuinige douchkoppen

6 liter toiletten met spaarknop

• urinoirs en waterloze urinoirs
• kort mogelijk leidingstelsel voor warm tapwater
• leidingisolatie

2 Gebruik duurzame energiebronnen

• gebruik van regenwater
• zonneboiler of warmtepomp boiler

3 Maak efficiënt gebruik van eindige energiebronnen

• verwarmen met een hoog rendement
• Overweeg de toepassing van wtw in douchewater