Het lijkt erop dat men de notie van universele waarden, dat wil zeggen: waarden die niet aan mores van een bepaalde groep zijn gebonden, overeind moet houden. Alleen wanneer dat het geval is kunnen we ook grote ontsporingen veroordelen, zoals deze hebben plaatsgevonden tijdens de heerschappij van het Derde Rijk.
Dat de cultuurrelativisten het cultuurrelativisme zelf niet praktiseren, is overigens ook niet zo vreemd. Het zou tot wonderlijke consequenties leiden wanneer we de aansporing van Protagoras dat we een groep alleen met de eigen groepswaarden beoordelen volgen. Een consequentie van het cultuurrelativisme zou zijn dat de morele hervormers altijd ongelijk hebben. Denk aan het verzet tegen slavernij, het afwijzen van weduwen verbranding.
Het cultuurrelativisme is ook in strijd met wat men wel noemt ‘Amerikaanse waarden’. Als het cultuurrelativisme juist zou zijn, zou niet alleen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens een westerse aanmatiging zijn, maar ook de Amerikaanse waarden als ‘’life, liberty en the pursuit of happiness’.
In deze paragraaf maakt de auteur twee punten.
Punt 1.) Als men bij Montaigne tussen de regels doorleest terwijl deze stelt dat: ‘De macht der gewoonte bestaat hierin dat zij ons pakt en zo in haar greep heeft, dat we nauwelijks in staat zijn ons er weer aan te ontworstelen en tot onszelf te komen om haar voorschriften rationeel te overdenken. ’ erkent hij bepaalde criteria op basis waarvan we gewoonten zouden kunnen en moeten toetsen. Dat is moeilijk, zeker. Maar het is kennelijk wel nodig om ‘tot onszelf’ te komen. Daaruit treedt een ‘zelf’ naar voren dat niet geheel cultureel is gedetermineerd. Dat zelf moet zich dan oriënteren op de ratio en niet op de gewoonte.
Punt 2.) Het is niet alleen kenmerkend voor de morele positie dat men zich kan bevrijden van cultuur, maar in feite is dat ook wat verschillende cultuurrelativisten zelf hebben gedaan. De paradox is daarom dat de cultureel relativisten in moreel opzicht handelden in strijd met wat mogelijk was volgens hun eigen theorieën. Immers het merendeel van de mensen binnen de cultuur waarin
Benedict en andere cultureel antropologen leefden achtte de westerse cultuur superieur aan de van de wilde. Eigenlijk handelden de cultuurrelativisten dus immoreel volgens de theorie over moraal die het cultuurrelativisme zelf voorschrijft. Immoreel handelen is immers handelen in strijd met de heersende mores.
De cultuurrelativist stelt niet alleen dat juist is wat de groep vindt dat juist is. Maar het cultuurrelativisme is ook een overtuiging dat het individu zich nooit aan de invloed van de groep kan onttrekken.
Toch blijft dan nog steeds de vraag bestaan hoe verandering mogelijk is. Sumner verklaart dat door te stellen dat nieuwe elementen alleen worden ingebracht door de overwinningen op de natuur doormiddel van techniek en kunst.
Maar hoe is dit dan mogelijk, wetenschap wordt immers gemaakt door mensen. Benedict zegt hierover het volgende: ‘The vast majority of individuals in any group are shaped to the fashion of that culture.’ En inderdaad dat geldt voor de overgrote meerderheid, maar het significante is natuurlijk dat het niet voor allen geldt.
Misschien is wel het specifieke van moraal in haar kritische hoedanigheid dat het een ‘view from nowhere’ hanteert. Als het gaat om het beoordelen van vrouwenbesnijdenis, een onthoofdingritueel of ander fundamentele kwesties, dan kan en dient men een universeel menselijk perspectief in te nemen. Niet de eigen waarden en normen, maar de waarden en normen zoals die voor alle redelijk denkende mensen zouden moeten gelden zijn doorslaggevend.
De eerste vraag die we aan de orde moeten stellen is of het volledig onmogelijk is voor de moraal om zich van de culturele bepaaldheid te bevrijden.
Dworkin (rechtfilosoof) introduceert het begrip ‘kritische moraal’: Kenmerkend voor de kritische moraal is dat men redenen moet kunnen aangeven voor een moreel standpunt en dat standpunt consistent moet zijn. Men kan zich niet beperken tot het aangeven van gevoelens, hiermee een bekende kritiek op het emotivisme van bijvoorbeeld Westermarck formulerend.
Belangrijk is ook dat deze kritiek raakt aan de opvatting die moraal ziet als niets anders dan consensus over ‘folkways’ mores. Weliswaar is dit het begrip van moraal dat we aantreffen bij antropologen, zegt Dworkin, maar daarmee is het begrip moraal niet uitgeput. Iemand die niet meer doet dan ‘folkways’ overnemen neemt geen ‘morele positie’ in, althans niet in de zin van de kritische moraal.
Hiermee wordt niet beweerd dat moraal geen onderdeel is van de cultuur en dat die cultuur invloed uitoefent op de moraal, maar word bestreden dat het niet mogelijk is dat mensen zich losmaken van die culturele binding, zoals de cultuurrelativist stelt.
In deze paragraaf stelt de auteur de vraag hoeveel en welke elementen iemand moet onderschrijven om hem of haar met recht een cultuurrelativist te noemen. Hij beperkt zich tot de stelling dat in ieder geval het idee van de culturele bepaaldheid van de moraal moet worden onderschreven. Het erkennen van het bestaan culturele variëteit is ook wezenlijk, maar dit is dermate algemeen geaccepteerd dat dan praktisch iedereen een cultuurrelativist zou zijn.
Het gaat erom wat de cultuurrelativist doet met het gegeven van de culturele variëteit, hij trekt de conclusie van het relativisme. De auteur betoogt dat deze conclusie niet valide is. De zwakke plek van het cultuurrelativisme schuilt in de een overaccentuering van de culturele dimensie. Cultuurrelativisten zien de moraal geheel aan de leiband van de cultuur lopen.
In onderstaande paragrafen onderbouwd de auteur de stelling dat de conclusie van relativisme niet valide is.
