Wetenschap

- Had getoond heel destructief te kunnen zijn (Hiroshima)

- Angst voor een allesverwoestende atoombom

• ^§ Cesuur in de geschiedenis
• ^§ Mogelijkheid de gehele planeet te vernietigen

Verschillen in organisatie

- SU: communisme (nadeel: geen politieke of economische vrijheid)

- VS: kapitalisme (nadeel: economische crises en hun effecten op de arbeiders)

VN

- 1945° Verenigde Naties

- Doel:

• ^§ Vrede bewaren
• ^§ Veiligheid garanderen

- Verdeeld in 2 organen:

• ^§ Algemene Vergadering

 “alle” landen, ook de as-mogendheden (!) (verschil met de volkenbond na WOI)

• ^§ Veiligheidsraad

 5 grootmachten (VSA, GB, Frankrijk, SU, nationalistisch China) PERMANENT + VETO

 10 wisselende landen

- Slaagt er echter niet in VSA en SU te verzoenen

- 1948: aanvaarding “Universele verklaring van de rechten van de mens”

De Koude Oorlog: Oorzaken en Aard

- Na WOII

• ^§ VSA: sterker dan ooit
• ^§ SU: heel sterk leger (rode leger)

- Perceptie-probleem (!)

• ^§ VSA (president Truman):

 denkt dat SU uit is op een globale communistische expansie

DUS:

 °containment policy (om dit te voorkomen)

• ^§ SU

 voelt zich ingesloten door “kapitalistische vijanden”

DUS:

 hervormt Oost-Europa (bevrijd door het Rode Leger) tot communistische buffer

 ° Ijzeren Gordijn (buffer) (splitst Europa in West en Oost)

- De perceptie-problemen worden gevoed door aanwezigheid van nucleaire wapens

- De VSA stelt voor een internationaal orgaan op te richten dat toeziet op gebruik van nucleaire energie (“Atoomagentschap”)

• ^§ Deze organisatie zou overal ter wereld kunnen controleren en maatregelen treffen

 los van het veto-recht in de VN Veiligheidsraad

• ^§ SU wil echter geen buitenlandse inmenging
• ^§ Gebruikt hun veto-recht om de plannen af te blazen

- ° Nucleaire wedrace

• ^§ Veel spionage

 ° CIA (Central Intelligence Agency)

 ° Cominform (vernieuwde Derde Internationale)

- Truman Doctrine

• ^§ VSA helpt alle staten die manu militari door communistische rebellen of de SU worden bedreigd

- Tegen 1948 heerste er een gevoel van permanente bedreiging aan beide kanten

Duitsland: Berlijnse blokkade en de luchtbrug (1948 – 1949)

- Yalta en Potsdam

• ^§ Duitsland werd opgedeeld in 4 invloedszones (VSA, GB, Frankrijk, SU)
• ^§ Tijdelijk

- Er kwam echter geen akkoord over de opheffing van de bezettingszones

• ^§ VSA en GB wilden snelle opheffing

 pro economische heropleving van Duitsland (als hefboom voor Europa)

 want bang voor communistisch succes bij economische malaise

• ^§ SU wilde de invloedszone behouden

 herstelbetalingen afdwingen

- 1947: VSA, GB & Frankrijk voegen hun invloedszones samen

• ^§ Doelen op een federale republiek
• ^§ Voeren Duitse Mark in

 inflatie tegengaan + economische heropleving

- SU ziet dit als een schending van de vredesverdragen en dus een casus belli

• ^§ Blokkeert alle wegen van het Westen naar Berlijn

- Westelijke zone opent een luchtbrug

• ^§ Alles werd ingevoerd via luchtvaart (voedsel, materiaal, …)

- 1949: SU heft de blokkade op

- Aan beide zijden van Duitsland wordt een bewind gesticht

• ^§ Bondsrepubliek Duitsland (Westen)
• ^§ Duitse Democratische Republiek (Oosten)

- Dit betekende de effectieve scheiding van Duitsland

Deportaties:

WOII

- Duitsers annexeren westen van Polen

• ^§ Polen uit Duitsland naar west-Polen

- Russen annexeren oosten van Polen en Baltische staten

• ^§ 2 miljoen polen uit Oost-Polen naar Siberië gedeporteerd
• ^§ Vervangen door Russen en Oekraïners

- Vele Duitsers uit Baltische staten terug naar Duitsland

Na WOII:

- Polen verschuift na Yalta en Potsdam 200km westwaarts

- Duitsers uit Oost-Europa trekken naar Duitsland

- Polen trekken naar het nieuwe “poolse” deel in het Westen

- Polen uit Oekraïne trekken naar Polen

- Oekraïners en andere niet-Russische minderheden gedeporteerd naar Siberië

- DUS:

• ^§ Duitsers van Oost-Europa naar Duitsland
• ^§ Polen en Russen trekken westwaarts

Het Atlantische bondgenootschap

- 1949: °NAVO (Noord-Atlantische Vredesorganisatie)

• ^§ Militaire regelingen voor VSA en West-Europa
• ^§ Een aanval op een land betekent een aanval op alle landen
• ^§ Westers schild tegen de SU

- Truman Doctrine, Marshall-plan (cf. infra) en NAVO

• ^§ Westerse reactie tegen een potentiële Sovjet-expansie

- Werd door de SU als “aanvallend” beschouwd

- SU reageert

• ^§ 1949: ° Comecon (Raad voor wederkerige economische hulp) (tegenhanger Marshall-plan)
• ^§ 1955: ° Warschaupact (tegenhanger NAVO)

- Tegen 1950: rust @ Europa

• ^§ SU had afgezien van hun claim op Turkije
• ^§ Joegoslavië had zich gescheiden van de SU (uit de Cominform)
• ^§ Griekenland was gestabiliseerd (royalisten/nationalisten waren “gewonnen”)
• ^§ De blokkade van Berlijn was opgehoffen

- Europa was wel verder verdeeld in Oost en West

• ^§ Europa (O en W)
• ^§ Duitsland (O en W)
• ^§ Berlijn (O en W)

Herstel van Japan

- Japan wordt bezet door de VSA (1945 – 1952) (olv generaal MacArthur)

- Politiek

• ^§ Keizer blijft maar krijgt enkel ceremoniële functie
• ^§ Nieuwe grondwet
• ^§ Parlementaire regering

- Militair

• ^§ Beperkt
• ^§ Geld dat vroeger voor het leger werd gebruikt -> nu in industriële investeringen

- Economisch

• ^§ Moet herstelbetalingen betalen aan Aziatische staten die geleden hadden onder Japanse aanvallen
• ^§ Snel herstel

 hulp van VSA

• ^§ Weinig arbeiders

 daardoor snelle en grootschalige mechanisering

 pionier in geavanceerde technologie

• ^§ 1950: zo goed als hersteld, grote economische kracht

- SU ziet de bezetting door de VSA als een bedreiging (perceptie)

Insluiting in Azië: de Koreaanse oorlog

- Korea zou onafhankelijk worden na WOII (afspraak VSA en SU)

• ^§ Sinds 1910 onder Japanse macht

- Maar in 1945: regeling

• ^§ SU mag tijdelijk het noorden bezetten
• ^§ VSA tijdelijk het zuiden

- Noord-Korea

• ^§ Satellietstaat van de SU
• ^§ Communistisch leider: Kim Il Sung
• ^§ Sterke militaire macht wordt uitgebouwd

- Zuid-Korea

• ^§ Financiële en militaire steun van de VSA (invloedssfeer VSA)

- 1947: verkiezingen in Zuid-Korea

• ^§ Anticommunistisch regime (olv president Syngman Rhee)

 Autocraat! (anticommunisme is niet per se democratie)

• ^§ Troepen van de VSA gaan weg
• ^§ Economische en militaire steun blijft

- SU trekt weg uit Noord-Korea

• ^§ Laat een communistische staat achter met een sterk leger

- Situatie in Azië in 1950

• ^§ Japan hersteld en aan de kant van VSA
• ^§ China in 1949: Communistisch! (Chinese Volksrepubliek olv Mao Zedong)

 1950: sluit akkoord met SU (defensieve doeleinden)

 SU ijvert om de Volksrepubliek in de VN op te nemen ipv Nationalistisch China

 Lukt niet

 SU boycot de Veiligheidsraad hierom

- Juni 1950: Noord-Korea valt Zuid-Korea binnen

• ^§ Onverwacht door zowel VSA als SU

 SU wist niets, dus de CIA die er spioneerde ook niet

• ^§ Noord-Korea was tegen de verwestering van Zuid-Korea
• ^§ VN Veiligheidsraad veroordeelt de inval + militaire tussenkomst

 de SU boycotte de raad, dus kon veto niet gebruiken (cf. supra)

• ^§ De SU steunt Noord-Korea militair

- De VSA dacht dat de inval van Noord-Korea door de SU was opgezet (perceptie)

• ^§ SU moest worden tegengehouden
• ^§ De “VN” intervenieert (vooral VSA) (olv MacArthur)

- Eerste fase (tot Chinese tussenkomst)

• ^§ VN-troepen verliezen veel gebied, tot bijna het uiterste zuiden
• ^§ September 1950: MacArthur valt Korea binnen via het westen
• ^§ Wint terrein tot over 38^e breedtegraad en zelfs tot aan grens van China

- Tweede fase (tot terugroeping vrede in 1951)

• ^§ Mao reageert en stuurt een “vrijwilligersleger”
• ^§ Drijven de VN-troepen terug tot onder de 38^e breedtegraad

- De strijdlijn blijft heen een weer schommelen

- MacArthur dwingt Chinese en Noord-Koreaanse troepen zich terug te trekken

- Vredesonderhandelingen en staakt-het-vuren vanaf 1951

- 1953: wapenstilstand

- Noord-Korea

• ^§ Communistische dictatuur

- Zuid-Korea

• ^§ Kapitalistische economie

- Gevolgen van de Koreaanse oorlog

• ^§ 3 à 4 miljoen doden (vooral Koreanen)
• ^§ VSA dringt aan op herbewapening van Duitsland

 1955: Bondsrepubliek Duitsland (Westen) komt bij de NAVO

• ^§ Containment politek van Truman blijkt te werken
• ^§ Versnelde vrede met Japan (1951), niet door SU getekend

- Dus de twee grote verliezers van WOII (Duitsland en Japan) waren opnieuw machtig!

- Atlantische Handvest (Roosevelt en Churchill)

 symboliseert de geest van de 14-punten van Wilson

Soevereiniteit en zelfbestuur wordt heringesteld

- Teheran (tijden de oorlog)

 de naoorlogse bezetting + de demilitarisatie van ND

 plannen voor een naoorlogse internationale organisatie

 bediscussiëren van een strategie om de oorlog te winnen

- Yalta (Dicht bij de overwinning)

 bereikte akkoorden over Polen, O-Euro de toekomst van DL en de VN

 Polen en O-Euro = moeilijkste kwestie

 Stalin zet stappen naar een ‘vriendelijke’ regering in Polen  tov de SU

 Roosevelt en Churchill: behalen enkele beloftes van Stalin over de gebieden die hij controlleerd

 zo moeten er in de bevrijde staten provinciale regeringen komen

 Het aanvaarden van enkele territoriale veranderingen

 Bij Duitse bezetting  4 zones

 reparatiekosten: naar landen die de grootste last en opoffering hebben ondergaan

 VN: een naoorlogse internationale organisatie

- Potsdam (Truman, Attlee en Stalin)

 naar bovenkomen van conflicten  toch hoop om harmonieuze relaties te installeren

 akkoorden over naoorlogse DL: demilitarisatie, denazificatie en ontwapening

 geen vredesverdag met DL  wordt voor jaren verdeeld in bezettingszones

Plannen en voorbereidingen

- Verenigde Naties  leden: geen afzonderlijke vredesverdragen sluiten

 De vorming van een grote alliantie tegen de asmogendheden  met gemeenschappelijke strategie

- In de Stille oceaan: ‘island hopping’

- Op Europees continent: Stalin vraagt voor het openen van een 2^e front

 wachten op de komst van de VSA (nog enkele voorbereidingen)

De ommekeer, 1942-1943: Stalingrad, Noord Afrika, Sicilië

- Noord Afrika  generaal De Gaulle gaat vijanden opzij duwen

 Afrika: vrij van asmogendheden  De middellandse zee was open

- Stalingrad: Rode leger  steeds goede defensie  grote tegenaanval

 verlaten van defensieve positie in de oorlog!

- In Europa: nieuwe hoop  Het veroveren van Sicilië

 Italië: val van het fascistische regime

Het geallieerde eindoffensief, 1944-1945

- D-Day: 6 juni 1944  landing in Normandië

 Verzetbewegingen komen boven water  snellere overwinning op ND dan men had gedacht

- Oostfront: opmars van het Rode leger

 start van de laatste tocht naar ND

 Hitler brengt troepen van het Westerse terug naar ND voor het beschermen van grondgebied.

 gebaar naar de SU toe: mogen Berlijn innemen  capitulatie van DL

De laatste fase van de oorlog in de Pacific

- Opmars van de VS in de Pacific richting Japan

 het lanceren van een luchtoffensief op Japan  klaar voor een volle invasie

- Het laten vallen van een eerste atoombom (Hiroshima)

 2 dagen later: oorlogsverklaring van SU  inval in Mantsjoerije

 Het laten vallen van 2^e atoombom in Nagasaki  waarschuwing voor SU

- Capitulatie van Japan  een bezettingsleger van VS

• de R.A.F. start bombardementen en luchtaanvallen op Duitsland. Het doel is alle militaire,

economische & industriële systemen lamleggen, en het moraal van de bevolking

ondermijnen.

• 6 juni ’44: D-Day, Landing in Normandië + 15 augustus ’44: invasie in Provence +
offensief op het oostfront v.h. Rode Leger wordt verdergezet.

 gevolg: snelle opmars (o.a. bevrijding van Griekenland, Balkan, O-Europa)

 Hitler maakt het de geallieerden moeilijk in het westen door zijn geheim wapen (V1/V2

bommen) in te zetten + hij start het Ardennenoffensief  helpt niets en geallieerden

blijven vooruitgang boeken

 ultieme fase (voorjaar ’45): op het oostfront bereikt het Rode Leger de Duitse grens, en

op 9 april bereikt men Berlijn. Op het Westfront gebeurt hetzelfde en op 25 april komen

Westerse troepen en Russische troepen met elkaar in contact.

• diplomatiek:

 ontmoeting Churchill & Stalin: G.B. wil invloedssfeer in O-Middellandse Zeegebied intact

houden, maar aangezien de V.S. hier geen rekening mee wil houden sluit G.B. een

akkoord met S.U. waardoor de S.U. in ruil Roemenië & Bulgarije mocht behouden,

Joegoslavië 50/50 werd verdeeld en de vraag over Hongarije & Tsjechië nog openbleef.

 Von Ribbentrop zoekt toenadering met geallieerden maar er komt geen overeenkomst

 Rode Leger krijgt de symbolische eer om als eerste Berlijn binnen te vallen

 10tal dagen na 25 april ’45 volgen de wapenstilstandsverdragen

• Azië: men was er in geslaagd de positie van Japan te ondermijnen en de eigen positie te
verstevigen. De opmars ging soms moeilijk aan traag, maar ze was er. Vooral nadat de

oorlog in Europa gedaan was kon de V.S. zich volledig op de strijd tegen Japan werpen.

Toch bleef een beslissende overwinning nog veraf.

 men wil de oorlog snel beëindigen: inzet kernwapens + twee dagen na Hiroshima stapt

S.U. mee in de oorlog door N-Korea, N-Mantsjoerije & N-Sachalin te bezetten.

 Japan wordt overwonnen overwonnen en de vrede wordt getekend op 14/08/’45

Diplomatiek overleg en vredesconferenties

• de Conferentie van Jalta (februari 1945):

 te zien in volgende context:

- Westen bevond zich nog niet in de positie om haar visie aan Stalin op te leggen, de V.S. wil de S.U. ook betrekken in de oorlog met Japan en wil een nieuw collectief veiligheidssysteem en een nieuwe wereldorganisatie lanceren

- G.B. wil de inperking van de Russische ambities + de eigen overzeese belangen veilig stellen

- S.U. wil de verworven machtspositie in Europa behouden

 afspraken:

- Duitsland: de democratie zou hersteld worden en men zou het land verdelen in vier bezettingszones. Afspraken over de herstelbetalingen zouden nog concreet uitgewerkt worden maar de S.U. zou er ½ van ontvangen

- oprichting organisatie i.f.v. vrede en collectieve veiligheid. De grote mogendheden zouden een vetorecht krijgen + men zou regelmatig samenkomen

- Japan: S.U. zou mee in de oorlog stappen drie maanden na het einde van de oorlog in Europa + S.U. zou het gebied dat het in de Russisch-Japanse oorlog van 1905 verloren was terugkrijgen.

- statuut van de zee-engten wordt herzien, rekening houdend met S.U.-belangen

- Polen: conflict over welke regering er aan de macht zou komen wordt opgelost met een compromis: deel v.d. regering bestaat uit regering van Londen, maar grootste deel gaat naar de Russisch-gezinde regering Lublin. Polen zou ook westwaarts verschuiven met O-grens de Curzon-linie. De W-grens wordt nog niet vastgelegd

• de Conferentie van San Francisco (april-juni 1945):

 aanvaarding Handvest van de V.N.

 Roemeense kwestie: communistisch regime komt aan de macht

 crisis om Polen: oostgrens wordt uiteindelijk op Oder-Neiselijn gelegd + er zou een

wederzijds bijstandpact tussen de S.U. en Polen van kracht zijn voor 20 jaar. (=

betekent dat Polen binnen de Russische invloedssfeer valt)

• intussen opkomst Koude Oorlog: op de vorige conferenties had de V.S. een verzoenende

houding aangenomen, maar na de onplooibare houding van de S.U., de non-coöperatie

met het V.N.-project en het bruusk einde van de Lend Lease aan de S.U. nadat Duitsland

was verslagen, zouden de relaties steeds verslechten.

• de Conferentie van Potsdam (juli-augustus ’45): sfeer van wantrouwen!

 Duitse Kwestie: geen akkoord over een intergeallieerd beleid dus blijft de verdeling in

invloedszones behouden. Ook op economisch vlak bereikt men geen akkoord zodat

men uiteindelijk overeenkomt dat elke grootmacht zijn eigen beleid in de eigen

invloedszone mag leiden.

 S.U. zou meedoen in de strijd tegen Japan, alhoewel het achteraf niet nodig bleek te zijn

en de V.S. zelf de klus klaarde met de inzet van kernwapens.

 verschillende andere zaken zoals bv.: erkenning communistische regeringen in Bulgarije

& Roemenië, versoepeling bezetting in Italië, …