Herhaling

- Veel deportaties naar Siberië na WOII

- Baltische staten geannexeerd tijdens WOII

- Alles is goed om de terreur te legitimeren

Stalinisme na WOII

- Etnische “zuiveringen”

• ^§ Massale deportaties naar Siberië

- Macht van het Volkscommissariaat voor Interne Zaken Ý (NKVD , later KGB)

• ^§ Geheime politieke politie

- Alles wat afweek van Stalin’s visie werd verworpen

- Antisemitisme (officieel antizionisme)

Khrushchev: poging tot reformatie

- Na  Stalin komt er een machtsstrijd

• ^§ De communistische partij wil niet dat 1 persoon nog alle macht heeft
• ^§ Toch komt Khrushchev als leider naar voren

- Hervormingen

• ^§ Culturele en intellectuele vrijheid Ý
• ^§ Macht NKVD Þ
• ^§ Destalinisering

 hernoemen van steden die naar hem genoemd waren (oa Stalingrad -> Volgograd)

 standbeeld van Stalin wordt verwijderd

• ^§ Economische decentralisatie

 ° regionale economische raden

• ^§ Extensivering van de landbouw

 MISLUKT!

 onvruchtbare gronden

- Buitenlandse politiek

• ^§ Probeert banden met het westen te verbeteren
• ^§ Lukt niet door Cuba-crisis (cf. infra)

- DUS fail door:

• ^§ Mislukken extensivering landbouw
• ^§ Roekeloosheid
• ^§ Terugtrekking uit de Cuba-crisis
• ^§ Pogingen tot interne hervorming van de communistische partij

- Brezhnev volgt hem op

Ondertussen

- SU bezit kernwapen

- 1958: SU lanceert Spoetnik 1 (satelliet)

- Economie was in bloei

• ^§ Focus op militaire en zware industrie

Oost-Europa

- Baltische staten (Estland, Letland, Litouwen)

• ^§ In 1940 door SU geïncorporeerd als Sovjets

- Polen, Hongarije, Roemenië, Bulgarije en Tsjecho-slowakije

• ^§ Blijven formeel onafhankelijk, maar de facto vazalstaten
• ^§ Op het einde van de oorlog onder invloedssfeer van de SU gekomen

- DDR (Oost-Duitsland)

• ^§ Communistische satellietstaat van de SU

- Joegoslavië en Albanië

• ^§ Communistisch, maar los van de SU

- Finland = uitzondering

• ^§ Neutrale staat

- Oostenrijk

• ^§ Onafhankelijk in 1955
• ^§ Neutrale staat
• ^§ Bezet door de 4 geallieerden in 4 invloedszones

Consolidatie van het communisme

- Elke vorm van tegenstand werd als (neo-)nazistisch en collaboratie gezien

- Nationalisatie van de economie

• ^§ Definitieve doodsteek voor de grootgrondbezitters

- Extensivering van de landbouw

- Collectivisering van de landbouw (niet overal)

- Industrie Ý

• ^§ Sterke focus op de zware industrie
• ^§ Sterk in het voordeel van de SU

- Militair akkoord: Warshaupact

• ^§ Tegenhanger van de NAVO
• ^§ Bondgenootschap: SU, Polen, Hongarije, Roemenië, Bulgarije & Tsjecho-slowakije

- Joegoslavië bleef onafhankelijk van de SU!

• ^§ Olv Marshal Tito

Repressie in Oost-Duitsland, Polen en Hongarije (1953 – 1956)

-  Stalin in 1953

• ^§ Satellietstaten hopen op meer vrijheid
• ^§ Khrushchev komt aan de macht in de SU

- Khrushchev beweert meer “richting socialisme” te gaan

• ^§ Poging om Tito (Joegoslavië) voor zich te winnen

- Vele Oost-Europese landen dachten dat er meer vrijheid zou komen

- DDR: opstand in Oost-Berlijn snel neergeslagen

- Polen

• ^§ 1956: opstand geleid door communistische leiders zelf
• ^§ Tegen de SU
• ^§ Voor onafhankelijkheid en meer vrijheid
• ^§ Olv Wladyslaw Gomulka
• ^§ Politieke controle Þ
• ^§ Economische controle Þ
• ^§ Collectivisering Þ
• ^§ Relaties met de kerk hersteld
• ^§ Band met Moskou Þ
• ^§ Gomulka-regime blijft tot 1970 aan de macht in Polen

 steeds meer repressie

- Hongarije

• ^§ 1956: Opstand tegen de SU
• ^§ Olv Imre Nagy
• ^§ Pro reformaties
• ^§ Vrijlating politieke gevangenen
• ^§ SU reageert hard: repressie

 Nagy wordt vervangen door SU-minded Jánós Kádar

 manu militari herstelling van de macht van de SU

 vele doden en migraties

• ^§ Het Westen heeft hier niet ingegrepen!
• ^§ Toont aan dat men elkaars invloedszones respecteerde

Bretton Woods (1944)

- Doel:

• ^§ Vrijhandel verzekeren
• ^§ Stabiliteit van munten verzekeren

- 1948: GATT-akkoord

• ^§ Basis voor de naoorlogse globale economie
• ^§ Barrières Þ
• ^§ Later World Trade Organisation (WTO)

- Wereldeconomie

• ^§ Centrum: VSA, W-Europa, Japan
• ^§ Geïntegreerd: Latijns-Amerika, Azië, Midden-Oosten, Australië, Afrika
• ^§ Niet: SU, Oost-Europa

Goud-Dollar standaard

- Goudstandaard (gelinkt met Pound Sterling) was afgeschaft tijdens het interbellum

- 1958: °Goud-Dollar standaard

• ^§ Moeilijke totstandkoming
• ^§ Bepaalde hoeveelheid goud wordt gelijkgesteld aan de dollar
• ^§ Zorgt voor muntstabiliteit
• ^§  1971 (door onstabiliteit van de dollar tijdens de Vietnam oorlog)

 vervangen door een systeem van wisselkoersen

- 1945: ° Internationaal Monetair Fonds (IMF)

• ^§ Korte termijn: leningen aan overheden om muntdevaluaties te voorkomen

- 1945: ° Wereldbank

• ^§ Lange termijn: leningen voor economische ontwikkeling

Van een Europese markt naar een Europese Gemeenschap

- 1949: ° Raad van Europa

• ^§ Oorspronkelijk doel: wetgevend orgaan voor Europa
• ^§ Later doel: Vrede garanderen
• ^§ Werd nooit een belangrijk politiek lichaam
• ^§ ° Verdrag van de rechten van de mens

 leidt tot ° Europese Hof voor de Bescherming van de Mensenrechten

- 1948: °Benelux

• ^§ Douane-unie

- 1952: ° Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)

• ^§ Frankrijk, Bondsrepubliek Duitsland, Italië, België, Nederland, Luxemburg
• ^§ Supranationaal orgaan voor kolen- en staalindustrie
• ^§ Opgericht door Monnet (Frankrijk)

- 1957: Verdrag van Rome

• ^§ Frankrijk, Bondsrepubliek Duitsland, Italië, België, Nederland, Luxemburg
• ^§ ° Europese Economische Gemeenschap (EEG)

 economische unie, vrijhandel zonder handelsgrenzen

• ^§ ° Euratom

 non-militair nucleair onderzoek gebundeld

- 1967: ° Europese Gemeenschap (evolutie van EEG)

• ^§ ° Europese Commissie en Europees Parlement
• ^§ Leden per politieke fractie (niet per land)
• ^§ Maar finale beslissingen blijven bij de raad van ministers (vetorecht)

- GB wil in 1963 toetreden

• ^§ De Gaulle gebruikt zijn veto
• ^§ 1969: nu pas kan GB toetreden (na aftreden De Gaulle)

Vervolg:

- 1992: Verdrag van Maastricht

• ^§ ° Europese Unie
• ^§ EEG, Euratom, EGKS vormen nu Europese Unie

- 1999: Invoering Euro

- Geografische uitbreiding na het vallen van het Ijzeren Gordijn

- Vandaag:

• ^§ 27 landen
• ^§ Belangrijkste economie in de wereld

- Heel West-Europa herstelt en verruimt parlementaire democratieën

• ^§ Uitgezonderd Spanje en Portugal

GB

- Winston Churchill wordt niet herverkozen

- Labour komt aan de macht (premier: Clement Attlee)

- Nationalisering van delen van de economie

• ^§ Banksector, mijnen, …
• ^§ Vrij markt blijft wel bestaan! (mixed economy)

- Consolidatie van de welvaartsstaat (verzekeringen, …)

- 1951: conservatives terug aan de macht

- Voeren een privatisering door (vs nationalisering)

• ^§ Maar geen afschaffing van de welvaartsstaat

- De Britse economie groeit trager dan de andere West-Europese economieën

• ^§ Arbeiders zijn misnoegd

 climax na de oliecrisis

- Ierland

• ^§ Katholieke minderheid in Noord-Ierland wil annexatie door Ierse Republiek
• ^§ Burgeroorlog in 1969

Frankrijk (4^e en 5^e republiek)

- Charles De Gaulle komt wordt president na WOII

• ^§ Was het symbool van verzet tegen het Vichy-regime

- ° 4^e Franse Republiek

• ^§ Nieuwe grondwet
• ^§ Verschilde niet veel van de 3^e
• ^§ Sterke wetgevende macht (parlement)
• ^§ Zwakke uitvoerende macht (president)

- De Gaulle was hier niet blij mee

• ^§ Trekt zich terug in december 1946

- De regering is instabiel van 1946 – 1958

- Nationalisering van delen van de economie (cf. GB)

• ^§ Ook een mixed economy (privaat + staat)

- Sterke economische groei

- Dekolonisatiebewegingen

• ^§ 1946 – 1954: oorlog @ Indochina

 Frankrijk verliest

• ^§ 1956 – 1962: oorlog @ Algerije

 brengt Frankrijk op de rand van een burgeroorlog

 kosten Ý, politieke moraal Þ, nationaal geloof Þ

• ^§ Frankrijk komt op de rand van een burgeroorlog

- De Gaulle als deus ex machina

• ^§ Wordt in 1958 verkozen tot premier
• ^§ Speciale bevoegdheden

 hij moet een nieuwe grondwet opstellen

- ° 5^e Franse Republiek

• ^§ De grondwet van De Gaulle geeft de president veel meer macht
• ^§ Hoogste macht in de republiek

- De politieke stabiliteit werd zo hersteld

- De Gaulle laat alle kolonies onafhankelijk worden

- Frankrijk wordt een industriële grootmacht

- Tegenwind tegen De Gaulle’s autoritaire bewind

• ^§ Mei ’68: opstanden van studenten en stakingen van arbeiders
• ^§ Maar hij wordt electoraal sterk herverkozen (door campagne vs SU)

- Er was wel een nood aan hervormingen

• ^§ 1969: De Gaulle laat een referendum opstellen voor zichzelf en zijn hervormingsideeën
• ^§ Verliest nipt
• ^§ Trekt zich terug uit de politiek

De Bondsrepubliek Duitsland (Westen)

- De 4 geallieerden organiseren na WOII de Neurenberg-processen

• ^§ Veroordelen van nazi’s, nazi-organisaties
• ^§ “Denazificatie” wordt doorgevoerd

- Centraal onderdeel van de Koude Oorlog

- Bondsrepubliek Duitsland

• ^§ Bloeiende parlementaire democratie
• ^§ Pro kapitalistische, competitieve economie
• ^§ Decentralisatie

 De president heeft een ceremoniële functie

• ^§ Bundestag (parlement) heeft de macht in handen

 met een Kanselier aan het hoofd

- CDU (Christendemocraten) heeft de macht van 1949 – 1969

• ^§ Konrad Adenauer (partijleider)
• ^§ 1949: Adenauer wordt kanselier

- Hij integreert de Bondsrepubliek in de Westerse structuren

• ^§ Politiek, economisch en militair
• ^§ Economische heropleving & lidmaatschap NAVO

- 1965: Coalitieregering CDU + Sociaaldemocraten + liberalen

• ^§ Willy Brandt als minister van Buitenlandse Zaken
• ^§ Voert een “ontspanningspolitiek”

 = “detente” = beteren van de contacten tussen oost en west

- 1969: Brandt wordt kanselier

• ^§ Officiële erkenning DDR

Italië

- 1943: val van Mussolini

• ^§ Vanaf dan herstellen de partijen zich

- Na WOII: ° Italiaanse Republiek

• ^§ Ceremoniële president, sterk parlement

- Christendemocraten hebben de macht vanaf 1946

• ^§ Alcide De Gasperi (leider, premier)

- Sterke economische heropleving

• ^§ Maar zuiden blijft (tot vandaag) arm

- Communisten worden uitgesloten uit de regering

• ^§ Door opstanden door hen georganiseerd in 1947
• ^§ Door VSA die de Christendemocraten steunt

- 1960’s: communisme wint aanhangers

• ^§ ° “Eurocommunisme”: een communisme dat anders is dan de SU
• ^§ Vele grote steden worden door communisten bestuurd
• ^§ Nooit nationale macht door tegenwerking van de Christendemocraten

- Niet echt politiek stabiel

• ^§ Transformismo (politici die veranderen van overtuiging)
• ^§ Maffia

DUS EUROPA

- Snel economisch herstel

- ° Welvaartssamenlevingen

Het Marshallplan en Europees economische herstel

- VSA als grootste economische macht

• ^§ Was dat al, maar sterk versterkt @ WOII
• ^§ 2/3 van de mondiale industriële productie in handen

- Belang herstel Europa in context van de Koude Oorlog

• ^§ Bvb: economische malaise zal communisme aantrekken en bevorderen

- 1947: Marshallplan

• ^§ Door George Marshall (Amerikaanse minister van buitenlandse zaken)
• ^§ Herstelprogramma voor Europa
• ^§ Voorgesteld als “humanitair” en niet “politiek”

 ook de SU en Oost-Europa wordt het aangeboden

 SU weigert en dwingt Oost-Europa te weigeren

• ^§ Werkt enorm snel en efficiënt

 West-Europa wordt snel heropgebouwd

- Goed voor VSA

• ^§ Economisch (wereldmarkt hersteld)
• ^§ Humanitaire drang bevredigd
• ^§ Communistische neigingen in West-Europa de kop ingedrukt

Economische groei in West-Europa

- Enorme economische boom

• ^§ Spectaculaire groeivoeten
• ^§ Silver 50’s & golden 60’s
• ^§ Kapitalistische, competitieve vrije markt

- Nood aan organisatie

• ^§ Overheden voeren Keynesiaanse politiek

- Blijvende economische groei zorgt voor arbeiderstekort

• ^§ Massale immigratie van “gastarbeiders”

 zorgt voor spanningen vanaf dat het economisch iets minder gaat

- Opkomst/consolidatie van de welvaartsstaat

• ^§ Overheden zetten zich in voor de sociale welvaart