Item gefilterd op datum: januari 2014

Economische ontwikkeling
~
ethos / mentaliteit (~ godsdienst ; cultuur)
Max Weber (1864-1920)
o Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus (1904/1905)
· ‘rationaliteit’ protestantisme => spaarzaamheid, investeringen, succes in
zaken ~ indicatie van uitverkorenheid door god
Werner Sombart (1863-1941)
o Die Juden und das Wirtschaftsleben (1911)
o Der Bourgeois (1913)
o Der moderne Kapitalismus (1916)
David Landes (° 1924)
o Wealth and Poverty of Nations (1998)
o ‘inner values and attitudes’ zijn reden van economisch succes Europa
o TEGEN institutionalisme, structuralisme

Er is sprake van een compleet netwerk dat zich uitspreid tot China. Helaas stort al dit moois in elkaar na
de val van het Romeinse Rijk. De handel blijft wel bestaan maar op een zeer laag pitje. Ook gaat het dan
vooral over luxehandel. Het besef en het idee van contacten blijft wel aanwezig.
Economisch denken in de Oudheid.
Les III: 07/10.
Koenraad Verboven.
Economische Geschiedenis.

Het gaat hier om een Middeleeuwse kopie van een Antieke kaart. Hierop stonden de afstanden tussen
de verschillende steden aangegeven met Rome in het midden. De kaart was wel platgedrukt omdat men
in staat zou zijn deze op te rollen en mee te nemen op reis. De kaart stond toe om van Bretagne naar
India te reizen.

De handel kwam langzaam tot stand doorheen de eeuwen en werd gedragen door
de steden. Oa. de Feniciërs (Carthago, Spanje) speelden hierbij een belangrijke rol.
Een mooi metafoor voor de handel rond de Middellandse Zee is de uitdrukking dat
men als ‘kikkers rond een poel’ (afbeelding) zat. Er was dus sprake van zowel een
netwerk als infrastructuur.
Naast deze Archaïsche Mediterrane handelsruimte was er ook
sprake van de transeuropese handelsroutes. Deze handelden o.a.
in tin en brons. In Gallië waren de grote rivieren namelijk het hele
jaar door bevaarbaar. De Romeinen en de Grieken gaan
aansluiting zoeken op hun netwerk en de Romeinen gaan ook een
belangrijke rol gaan spelen in de stadsontwikkeling, bv. in Parijs,
Londen en Tongeren. (afbeelding)

Sinds en vooral dankzij de veroveringen van Alexander De Grote.
Zijde, specerijen (bv. peper), parels, edelstenen …
Rechstreeks naar Indië, Sri Lanka
Onrechtstreeks China, Indochina
Twee routes :
o Van Egypte naar India en Sri Lanka via de zee.
o Over land (de zijderoute : afbeelding) van China tot de Middellandse Zee.
o Er is sprake van wederzijdse gezantschappen.
Volume:
o Ca. Begin jaartelling: 120 schepen per jaar
o Ca. 75 n.C.
· Uitvoer min. 50 miljoen sestertiën
· invoer min. 100 miljoen sestertiën
· ~100.000 – 300.000 jaarlonen

Literatuur
o De Isis: 120x30 el (ca. 54x14 m); ca. 1200 ton
o De Syriacusa 1940 ton
o Graanschip dat St-Paulus naar Rome brengt: 276 passagiers (komt uit de handelingen der
apostelen)
o Schip waarop de schrijver Flavius Josephus schipbreuk lijdt (64 n.C.) 600 passagiers, waarvan 80
werden gered
o Obelisk-schip van Caligula: obelisk + voetstuk weegt 1018 ton
Archeologie:
o De schepen v/h Nemi-meer: 70 x 18 m (langer dan de boekentoren hoog is!)
o Obelisk schip van Caligula: ca. 100 m x 20 m lang: ze hebben het schip laten vollopen met beton
en er de vuurtoren van Ostia op gezet, zo heeft men hem kunnen terugvinden.
Technisch mogelijk
Maar : blijft uitzondering
Reden ? Moeilijk te manoeuvreren en kunnen enkel in allergrootste havens schuilen voor
storm => erg kwetsbaa

Scheepsfrequentie op de Middellandse Zee. Het zal
tot de 16e eeuw duren tot er weer zoveel schepen
varen op deze zee.

Havenreglement Thasos:
o 1ste haven: min. 60 ton
o 2de haven: min. 130 ton
Privileges graanhandelaars Rome:
o vanaf min. 65 ton tot vanaf min. 330 ton
Onderwaterarcheologie:
o tot 300 à 400 ton ; lengte 30 à 40 m.
Notities Economische Geschiedenis 2008-2009 An-Sofie, Sien en Evy
27
De veertig meter is de grootte van een Romeins
schip, om hier een voorstelling van te kunnen maken
plaatsen we het naast de boekentoren die
vierenzestig meter is.
De breedte van het schip kwam ongeveer overeen
met de breedte van de boekentoren.

Het gaat hier om een gigantische berg scherven:
ca. 75/100 n.c. – ca. 250/275 n.C. (maar vnl. ca. 140- ca. 250)
Hoogte ca. 50m; Omtrek ca. 1470m
Volume ca. 550.000 m3
ca. 24.750.000 amforen
~ 193.00.000 liter olijfolie (i.e. gemiddeld ca. 1 miljoen l. / jaar)
Het zijn bijna alleen maar amforen met olijfolie want deze kan je niet hergebruiken, amforen waar
voorheen wijn in zat zijn wel herbruikbaar.
De berg is bewust aangelegd : de amforen zijn mooi gestapeld iets buiten de stad (zoiets stonk nogal)
ook kapte men er kalk over tegen de stank.
De meeste amforen waren afkomstig uit Zuid-Spanje en Noord-Afrika.

Er was sprake van een grote variatie, niet enkel van lueproducten. Men handelde ook in banale
producten (high volume/low volume) zoals graan en voedingswaren. Grote steden hadden vééél
graantoevoer nodig.
Voedingswaren
o Graan
o Wijn (ook goedkope wijn)
o Olijfolie
o Garum (vissaus) één van de belangrijkste handelsproducten, je at het bij je brood. Het
bestond uit dode vis die ze samen in een pot gooiden met wat zout dan lieten ze het wat
rotten en het werd tenslotte op smaak gebracht met kruiden. (Het zou zijn specifieke smaak
te danken hebben aan de maagsappen van de vis of zo). Tot in Velzeke vond je Garum.
Ceramiek
o Attische roodfigurige / zwartfigurige
o terra sigillata (voor de zondag)
Textiel
o Romeinse legermantels (sagae)
Grondstoffen
6 Bv. Rome: de rechtszaak van Pullo.

o Hout
o natuursteen (marmer)
o metalen
Luxeproducten
o zijde, glas, amber, parfums, …
De verschillende regio’s hadden allemaal hun eigen mogelijkheden en specialiteiten, iedereen kon in het
proces stappen.

Rechtsstaat : res publica
o Eerste rechtsstaat.
o Algemeen belang.
o Iedereen is op de hoogte van zijn rechten en plichten.
o Zo werd de rechtsleer ontwikkeld.
Bescherming privaat bezit
Contractstelsel
o Justitie was openbaar.
o Rechtzaak openbaar op het forum door verkozen magistraten.6
Justitie : openbaar
Politiemacht : quasi onbestaande.
o Als het zwaar misliep kon men het leger inschakelen.
o Er was sprake van bewakende slaven.
o Ook de collegiae speelden een rol.