a) maatschappelijke achtergrond
In Frankrijk was er in die tijd een sterke breuk tussen links en rechts -> veel spanningen, zoals de oorlog van 1870. De Franse Revolutie werd gevolgd door het absolutisme onder Napoleon, het streven naar Restauratie, twee nieuwe revoluties, Parijse Commune (arbeiders wilden zelfbestuur), Frankrijk weer terug naar een republiek, economische crisissen, en schandalen zoals het Panamaschandaal (corruptie bij aanleg bij Panamakanaal. Had internationaal financiële gevolgen).

Conflicten die hij van dichtbij beleefde en ervoor zorgde dat men twijfelde of de Franse Revolutie wel goed was geweest:
1. De schoolstrijd. Aanhangers van de republiek wilden dat de kerk niet langer een rol speelde in de organisatie van het onderwijs -> kerk verloor.
2. Dreyfus- affaire. Een franse officier van joodse afkomst werd valselijk beschuldigd van landverraad. Hij werd veroordeelt maar in hoger beroep vrijgesproken want het bewijsmateriaal leek vervalst. Frankrijk wilde zijn fouten in de schoenen van 1 pers schuiven. Frankrijk raakte hierdoor verdeeld.

Durkheim dacht dat de maatschappij slecht haar samenhang en duurzaamheid zou herkrijgen wanneer zij een sterke collectieve dwang op de individuen zou uitoefenen. Samenhang kon verkregen worden door:
1. De organisatie, met name arbeidsspecialisatie
2. Door een consensus over waarden en solidariteit
3. Door dit alles te onderbouwen met collectieve rituelen.

Durkheim is de socioloog van het crisisbesef -> er moest een nieuwe consensus komen; sociologie als moraalwetenschappen.

Durkheim is een van de grondleggers van de moderne sociologie, samen met o.a. Marx en Weber. Hun gezamenlijke grondvraag v/d sociologie was: ‘’ moet de samenleving begrepen worden vanuit het individu, of is het individu eerder een product v/d maatschappelijke factoren, of geldt zowel het een als het ander?’’. Allen hadden een andere visie hierop. Volgens Durkheim was er geen mens zonder de maatschappij, de samenleving maakt de mens. Weber zegt dat de zinvolle activiteit vertrekt vanuit het individu, mensen zijn zinvol betrokken bij elkaar. -> 2 ‘soorten’ van sociologie. De invloed van Weber gold vooral in Duitsland, van Durkheim in Frankrijk. Beiden hebben sociologie daar op de kaart laten komen, Durkheim in combinatie van sociologie/ pedagogiek.

Durkheim kent een overheersende betekenis toe aan ‘sociale feiten’. De sociologie bestudeert sociale feiten. Het belangrijkste kenmerk van een sociaal feit is dat het een externe morele druk uitoefent op het gedrag van mensen. Door de nadruk op de feitelijkheid van sociale feiten te leggen, bakent Durkheim de sociologie af van andere disciplines. Sociologie is een wetenschap met als object sociale feiten.

Biografische situering
1858 geboren in Frankrijk. Van joodse afkomst en vader en opa rabbijn. Durkheim is zelf al vanaf jonge leeftijd agnost, maar heeft wel een sterke sociologische interesse voor godsdienst. Hij heeft gestudeerd in Parijs: Ecole Normale (ver van zijn huis, bijzonder voor die tijd). Was een eliteschool. Hij had het niet naar zijn zin: er was teveel aandacht voor retoriek, te weinig voor feiten. Paar jaar als leraar gewerkt, extra studie gevolgd in Berlijn. Daar geïnspireerd door Wundt (v/d psychologie). Durkheim probeerde sociologie zo scherp mogelijk af te bakenen van de psychologie. Daarna ging hij terug naar Frankrijk: Bordeaux waar een professoraat was ingericht voor hem in de pedagogie en sociale wetenschappen. Vanaf 1902 als professor in Sarbonne. Hij verloor zijn zoon in de oorlog en stierf in 1917. Het was een ascetisch man: zonder frivoliteit en zijn leven viel samen met zijn werk. Zijn werk bevat zijn ziel.