Item gefilterd op datum: december 2012

• Brengt met zijn geschriften een wending in de filosofie
• Oplossing in de strijd van empiristen tegen rationalisten
• “verlichting betekend het uittreden van de mens uit de onmondigheid waaraan hij zelfs schuldig is”
• Spoort mensen aan tot grote mondigheid
• Bind strijd aan tegen vooroordelen van de godsdienst

• verlichting word gekenmerkt door : vooruitgangsoptimisme en geloof in de kracht van de autonome rede

Hume is de meest radicale empirist en sluit daarmee de periode van het empirisme af.

• Zintuiglijke ervaringen zijn de enige bron van alle kennis, de toegevingen van

Locke worden verworpen

• De mens verward oorzakelijkheid met toevallige gewoonte
• Twijfel aan bestaan van God
• Twijfel aan kennis van het “ik”
• Gevolg : hij wordt gek en wordt schapenherder

• Uitgangspunt : het bewustzijn van de mens is een onbeschreven, leeg blad dat door zintuiglijke waarnemingen beschreven word
• 2 soorten ervaringen :
• Zintuiglijke uitwendige ervaring ( sensation )
• Waarneming van innerlijke processen ( reflection )
• Enkelvoudige ideeën ontstaan vanuit afzonderlijke delen vb. een roos is een samenvoegsel van vorm, geur, kleur, …
• Kennis komt op een passieve manier tot stand

Toegevingen :

• God “bestaat”
• De waarheid van de wiskunde
• Zekerheid van het eigen bestaan

Gevolgen :

• Ieder mens heeft andere ervaringen, dus ook andere overtuigingen
• Opvattingen over politiek en opvoeding :
• Brengt in periode van vorstelijk absolutisme, parlementaire democratie naar voor
• Religieuze tolerantie
• Wie ervaringen onder controle krijgt, heeft controle over de vorming van de geest

Alle kennis komt uit zintuiglijke waarnemingen.

Eenzijdigheid van het rationalisme ( ratio ) en empirisme ( zintuiglijk ) zorgt voor een dood spoor.

Rationalistische sprong

• De sprong van het denken naar het zijn
• Rationeel bewijs is belangrijker dan de waarneembare werkelijkheid
• Zintuiglijke ervaring is overbodig

MAAR Belang van ervaren realiteit wordt onderschat

Dualistische mensopvatting

• De mens bestaat uit 2 afzonderlijke delen : geest en lichaam
• Pijnappelklier heeft belangrijke functie in het verbinden

De nieuwe subjectiviteitfilosofie

• Individueel bewustzijn neemt een plaats in, in het centrum van het denken

Ik denk dus ik ben

• Als je kan twijfelen, ben je aan het denken, en dus ook aan het bestaan
• Zekerheid van zijn eigen denkend bewustzijn
• Uitgangspunt van zijn hele filosofie
• Dieu, ou l’idée du parfait

De denkende mens ervaart zichzelf als onvolmaakt en weet wat wel volmaakt is

• God kan geen enkele essentiële eigenschap missen

De uitgebreidheid

• Alles wat “het denken” niet is  stoffelijke, materiële meetbare buitenwereld

Als kind was René een radicaal scepticist, er was totale twijfel

• Alles kan worden betwijfeld : traditie ; zintuigen ; dagelijks leven ; …
• Wil bewering zoeken die ontwijfelbaar is en deze verder uitwerken via strenge wiskundige en logische regels
• Gebaseerd op Galileï

Vanaf de 17de eeuw wordt er terug gezocht naar zekerheid

• Rationalisme :
• Objectieve, niet te weerleggen basis
• Aanvullen met redeneringen
• Wetten van wiskunde en logica

Subjectiviteitsdenken = het kennende ik staat centraal
-> Er word een punt gezet achter de middeleeuwse filosofie.

Geloof en rede

Het Christendom verspreidde zich in Europa door keizer Constantijn die het Christendom een staatsgodsdienst maakte. Vanaf de 4de eeuw kon de Kerk zich intellectueel verstreken en werd het een grote geestelijke macht.

• Theologie <-> filosofie = verhouding tussen geloof en rede
• Middeleeuwse denkers waren diep gelovig
• Op zoek naar filosofische denkkaders om Bijbel te verhelderen en rationeel uit te leggen -> via neoplatonisme
• Filosofie krijgt dienende taak en staat in functie van de theologie
• Scholastiek = hoogtepunt van de Christelijke middeleeuwse filosofie
  = filosofie probeert aan te tonen dat geloofswaardigheden uit de godsdienst ook waarheden van rede zijn
• Invloeden op het middeleeuws denken

1. Het neoplatonisme

• PLOTINUS : belangrijkste vertegenwoordiger van het neoplatonisme
• Werd bekend in Arabische en Joodse centra tijdens de middeleeuwen en
  vind later ook zijn weg binnen het christendom
• AUGUSTINUS : kerkvader in Noord-Afrika ; gebruikt ideeën van neoplatonisme
  om geloofsovertuiging te verwoorden
• Dualistische metafysica
• Lichaam is minderwaardig en staat in dienst van de verheven ziel ( Plato )
• Zeer gedreven op god ( illuminatieleer )

2. Het artistolisme

• De kennis van Aristoteles was slechts weinig gekend en werd door Joodse en Arabische
  filosofen aangevuld.
• Nieuwe kennis zorgt voor schok binnen het Christendom -> lectuur van
• Aristoteles werd verboden
• Thomas van Aquino
• 1 van de meest geniale denkers
• Werkt compromis uit ( Summa Theologica )
• Synthese rond : platonisme, aristotelisme, hellinsme, heidendom, … =
• Vond zijn inspiratie bij Aristoteles
• Duidelijke grens tussen geloof en rede
  “Filosofie zal godsdienst verduidelijken en zal er nooit mee in tegenspraak zijn”
• Dualistische mensenopvatting word doorbroken