• Ø Neerwaarts – top-down

v De meest dominante of sterkst ontwikkelde stroom van de formele communicatie: de leiding communiceert direct of via interne media met de onderliggende niveaus over zaken die de taakuitvoering of hun prestaties betreffen.

v Tussenpersonen of filters (tussenliggende niveaus): die telkens hun interpretatie en censuur toepassen. Oplossing: interne parallelle media: iedereen krijgt dezelfde boodschap

v Bij top-down communicatie spelen de middenkamers een grote rol: ze staan in relatie met de strategische top en hebben ook voeling met de dagelijkse praktijk van de organisatie.

v Ook de organisatie moet als filter werken om informatie overload te voorkomen.

• Ø Opwaarts – bottom-up:

De hogere van een organisatie dienen niet enkel de rol van zender op zich te nemen maar moeten in toenemende mate open staan voor wat hun ondergeschikten te vertellen hebben.

v Taakgerelateerde info kan naar boven toe worden meegedeeld via (bv. rapporten, discussievergaderingen, enz. …).

v Ook feedback op top-down-berichten dit kan op een formele manier (vb. ideeënbus, enquête, ..) en op informele weg (regelmatig polsen naar feedback bij medewerkers)

v Filterende instanties zijn nog actiever dan bij top-down.

• De schroom bij vele ondergeschikten om tijdens een vergadering de mond open te doen
• Men wil niet met slecht nieuws naar een hoger echelon stappen. De slechtnieuwsbrenger wordt zelf slecht bevonden

v Naarmate de organisatie groter wordt, verloopt de bottom-up communicatie moeizamer

v Anderzijds moet men opmerken dat de hoogste niveaus liever met rust worden gelaten d.m.v. vb. overdreven reacties te stellen

• Horizontale/diagonale communicatie: communicatie tussen personen die tot hetzelfde niveau behoren.

v Kan op een informele manier gebeuren, maar wordt het best in een formele structuur gegoten vb. werkgroepen rond bepaalde problemen

v Veel vrije meningsuiting doordat men op hetzelfde hiërarchisch niveau zit maar er heerst hierdoor ook vaak onduidelijkheid omtrent de verantwoordelijkheden (ze zitten immers op hetzelfde niveau).

Communicatie die niet verloopt via voorgestructureerde wegen.

• Ø Informeel (taakgericht) afstemmen : het regelmatig bespreken van de werkzaamheden tussen collega’s. Het zou een ongezonde situatie zijn moeten collega’s enkel communiceren via vb. memo’s
• Ø Sociale informatie-uitwisseling – social talk: alle uitwisselingen bedoeld die niet gerelateerd zijn aan de opdracht binnen de organisatie (vb. weer, sport, hobby, ..).
• Ø Doelgerichte informele beleidsbeïnvloeding (interne lobbying) : een vorm van externe communicatie die vooral tot doel heeft beleidsverantwoordelijken of beïnvloeders ontvankelijk te maken voor de noden van de eigen organisatie. M.a.w. het informeel inwinnen van informatie voor een bepaald idee of project via informele ontmoetingen. (Vb. een leidinggevende die bij zijn werknemers rond hoort om eventueel geld in te zamelen voor het goede doel. )
• Ø De lek (omgekeerde lobbying): plan laten uitlekken om reacties te peilen => mogelijkheid om het plan af te doen als een gerucht. Gebeurt vaak bij politici.
• Ø Het wandelgangencircuit (“tamtam”, “grapevine”): informele communicatie die betrekking heeft op te verwachten beleidsontwikkelingen of andere zaken die de organisatie betreffen, nog vooraleer hierrond duidelijke formele communicatie ter beschikking is. Als er veel van dit soort communicatie aanwezig is, duidt dit op een teken van zwakheid van de organisatie.
• Opm.: geruchten zijn een communicatievorm waarbij men doorgaans niet meer weet wie de bron is en wat het waarheidsgehalte is, hoewel dit meestal zeer hoog is.
• Informele communicatie: positief of negatief?

v Behoefte aan beide. Zo is het nuttig als communicatieverantwoordelijke te trachten aansluiting te vinden op vormen van informele communicatie om te weten te komen wat er leeft binnen de samenleving.

v Informele communicatie mag geen vervanging worden van formele vb. enkel wandelgangen in een organisatie is slecht

v Communicatiemanagement heeft meeste greep op formele communicatie. Toch probeer men informele communicatie te institutionaliseren door vb. een drink te geven eens per week.

v In onzekere situaties wanneer de behoefte aan formele communicatie groot is, zal het blijven uitstellen van het verstrekken van formele communicatie nefaste gevolgen hebben.