religieus, joods existentialisme

- bestaan = opdracht en oproep

- gelooft niet in de Grieks-westerse traditie die door het denken de werkelijkheid tracht te grijpen

 gaat aan haar kern (= ervaring vd Ander) voorbij

- ipv zelfontplooiing (toe-eigening van al het goede dat anderen armer maakt)

-> verantwoordelijkheid van de anderen

= noodzakelijke voorwaarde om mens te worden

- juiste inzicht i.f.v. het juiste handelen

religieus, joods existentialisme

Filosofie = gesprek en ontmoeting

Ich und Du

- 2 manieren op deze wereld

* ‘ich-du’ , relatie tussen een ik en een jij

-> door betrekking tot een ‘jij’ worden we pas echt ‘ik’

-> ‘du’ zijn zowel andere mensen als God

* ‘ich-es’ , ervaring van de dingen rondom ons

- lopen door elkaar ih dagelijkse leven

- om de zuivere relatie terug te vinden: kijken nr reacties vn primitieve culturen en kinderen

-> want in de geschiedenis: verschuiving van ‘du’ naar ‘es’

- hoogste relatie is het gesprek met God
-> vinden we slechts terug als we in ons dagelijkse leven met de anderen opnieuw dialoog leren ontwikkelen

 cfr. ideaalbeeld ‘utopie’ waar iedereen de anderen als ‘du’ beschouwt (plato, bloch)

religieus, christelijk existentialisme

Basisprincipe - tegenstelling wat we hebben (zaken,gedachten,gevoelens) en wat we zijn; ‘wezen’

- wat we hebben maakt ons tot slaven en bepaalt ons leven steeds meer

- alsof menselijk substantie = materiële en financiële rijkdommen

Vraag naar inzicht

- fundamenteel onderscheid tss probleem (buiten mij staat en ik kan onderzoeken) en mysterie (waarin ik zelf met mijn hele wezen betrokken ben)

- men moet zich openstellen voor het mysterie; verder gaan dan onderzoek vd problemen

- zo ons bestaan (existentie) bewust en doorvoeld beleven

-> dit bestaan is tragisch

-> slechts verdragen door te richten op gemeenschap met God

atheïstisch extentialisme; antwoord op vraag naar uit- en zin-zicht

23.1 humanistisch of atheïstisch extentialisme

L’existence précède l’essence

- je suis, donc je pense, j’agis, je veus, j’ai peur met het menselijke zijn als toevalligheid.

L’autre

- ‘de andere’ , een concept dat we ontdekken als een deel van de ‘werkelijkheid-voor-ons’

-> intersubjectiviteit = ‘we vormen door observaties onbewust een beeld vd anderen en onze mede-wereld’

- pas wanneer deze observaties bewust: existentiële benadering

Exister c’est choisir

- de mens is fundamenteel vrij (zowel gegeven als zware opdracht)

- we proberen steeds weer aan die opdracht te ontsnappen omdat het net zo zwaar is

- o.a. ahv la mauvaise foi; verantwoordelijkheid door ondraaglijke angst van je af schuiven

-> angst komt voort vanuit de ervaring vh absurde vh leven, het weten over het niets
-> geen sprong in de religie zoals Kierkegaard (Sartre is atheïst)

- net doorheen de ervaring van die angst existeer je

L’existentialisme est un humanisme

- geen wanhoop, net een echt menselijk leven mogelijk hierdoor (keuzevrijheid)

- net door verwerping Godsidee, krijgen mensen de plaats die hun toekomt

-> we kiezen wat voor ons het beste is

-> ‘de mens is niets anders dan wat hij van zichzelf maakt’

- het principe legt dus een grote verantwoordelijkheid bij de mens, men gelooft niet in een

God die maakt dat mensen niet doen omdat hij het zegt

- deze verantwoordelijkheid omvat de hele wereld. ; ‘wat zou gebeuren als iedereen handelt zoals jij’

-> dit gebeurt immers niet, toch moet men het zich vragen
-> deze vraag negeren is immers een teken van kwade trouw

-> zo is de mens in staat ‘goed’ te doen zonder God

23.2 sociale filosofie

- Sartre ‘koos’ vanuit zijn menselijke vrijheid voor een leven id oppositie;
-> communistische partij, verzet tegen fascisme, …

-> toch bleef hij kritisch tov het officiële marxisme: enkele stellingen

- zolang kapitalisme: marxisme enige filosofie die zich zinvol met de hele werkelijkheid bezighoudt

-> andere theorieën incl. existentialisme -> onafhankelijke ‘enclaves’

- Sartre wijst op het reële karakter van de gevoelens (kierkegaard->vlucht, sartre->ervaring)

en de beperkingen van het intellect

- ‘synthese tss Marx en Kierkegaard’: iedereen als deel van structuur zien is van belang, maar

correctie noodzakelijk dat individuele persoon meer is dan slechts deze categorie.

- praktijk van de bevrijding is noodz. omdat vrijheid nooit kan worden losgemaakt vd anderen (door subjectiviteit)

- Waarom onafhankelijkheid vh existentialisme bewaren? ; onderscheid

- interpretatie vd geschiedenis en de werkelijkheid (Marx, marxisten)

- concrete benadering van deze werkelijkheid (Sartre, existentialisten)

- marxisme zonder existentialisme: dogmatisme, verstarring

- existentialisme zonder marxisme: pessimisme of nieuwe vorm v religie