Menu

De wijsgerige kennisverwerving

  • Wijsbegeerte

= vorm van kenniswerving die ontstaat wanneer men geen vrede neemt met de mythische, magische of dogmatische aanpak; wanneer men de eis van betrouwbaarheid stelt en dus kritisch wordt

Ontstaan in Griekenland (6de eeuw BC)

Thales van Milete = eerste wiskundige

= eerste wijsgeer

 verschil met mythische en dogmatische benadering = overtuiging dat:

  • deze situatie niet bevredigend was
  • discussie en controle nodig was
  • de definitiemethodes moesten verbeterd worden

  • Drie basisproblemen

a)factische / speculatieve vraag naar de aard van de werkelijkheid

b) ethisch – politieke vraag naar het reguleren van het menselijk handelen

c) epistemologische / theoretische vraag: kunnen we de twee vorige vragen beantwoorden? Kunnen we betrouwbaren kennis verwerven, en zo ja, hoe?

  • Benaderingswijze van de wijsbegeerte

= streven naar rationaliteit / rationeel denken

Enge zin van het woord

= denken waarbij men door een onophoudelijke interactie tussen nauwkeurig geformuleerde theorieën en onbetwijfelbaar vastgestelde empirische feiten, tot betrouwbare kennis komt

Brede, wijsgerige, zin van het woord

= rationele benadering gekenmerkt door de eis om betrouwbare antwoorden te zoeken op alle vragen  streven naar zo groot mogelijke helderheid in de begrippen en uitspraken

  • Irrationeel en a – rationeel

Irrationeel

= ideeën naar voor brengen die of interne contradicties bevatten, of manifest in strijd zijn met de alledaagse ervaring of algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten afwijzen

A – rationeel

= leerstellingen die niet voor rationele of wetenschappelijke argumentatie vatbaar zijn, maar die evenmin duidelijk in strijd zijn met de logica of de wetenschappelijke gegevens (cf. relatie mens – God)

  • Rationaliteit

Niet duidelijk wat men als aanvaardbaar bewijs mag beschouwen als men het niveau van wetenschappelijkheid niet kan bereiken

verschillende opvattingen over wat een behoorlijke argumentatie is:

- Probleem van de mededeelbaarheid (hoe exact moet de filosofische taal zijn?

- Probleem van eenheid en coherentie (moet er een eenheidstheorie zijn?)

- Probleem van empirische verificatie (is empirische controle mogelijk?)

eisen van bewijsvoering

Strenger maken = minder vragen kunnen beantwoorden

Soepeler maken = betrouwbaarheid van de antwoorden daalt

 het is aangewezen voor strenge eisen te kiezen (en dus antwoorden schuldig te blijven): zolang men niet in extremen vervalt is alles in orde

algemene methodologische vuistregel

Buitengewone beweringen hebben steeds nood aan buitengewone bewijzen, willen ze aanvaardbaar zijn voor de kritisch denkende mensen

Lees meer...

De wetenschappelijke kenniswerving mens

  • Wetenschap

= benaderingswijze die toelaat betrouwbare kennis te bereiken (deze kennis geeft aanleiding tot algemene consensus)

  • Zesde eeuw BC

Thales van Milete : ontwikkeling wiskunde: methode die zonder dwang tot universele erkenning aanleiding gaf

MAAR: kennis die men met wiskunde bereikt is de kennis van constructies van onze geest (geen kennis van de ervaarbare wereld)

  • Zeventiende eeuw AD

Galilei : onderzocht de wetten van de val en de worp (mechanica)

ontstaan experimentele methode: combinatie van wiskundige methode om modellen te formuleren, en het experiment dat toelaat deze modellen met grote precisie te controleren

Kenmerken:

- formulering van stellingen in logico – mathematische taal

- controle van de stellingen door herhaalbare experimenten

 UNIVERSELE ERKENNING!!

Galilei (mechanica) + Kepler (planetentheorie)  Newton synthetiseert!

  • Geen universeel beeld

Wetenschappen = uiteengevallen in specialismen

GEVOLG: de wetenschap weet altijd meer, maar elke individuele wetenschapsmens beheerst een steeds beperkter terrein (niemand kan het geheel nog overzien)

Oorspronkelijk streefdoel = kennis als antwoord op de nood aan verklaring

MAAR: wetenschap is ingekapseld geworden in staten of industriële ondernemingen

  • Gevaren van de wetenschap

Cf. atoombom, Tsjernobyl…

 ontstaan anti – wetenschappelijke of pseudo – wetenschappelijke stromingen

 fundamentalistische strekkingen binnen godsdiensten

Lees meer...

Dogmatisme en sektarische bewegingen

  • Dogmatisme

= een geesteshouding waarbij men een aantal opvattingen als onwrikbare waarheid hanteert en deze derhalve nooit aan kritiek of controle onderwerpt

 voordeel: groepsverbondenheid biedt steun

 nadeel: nadelig bij het verwerven van betrouwbare info

  • Dogma (in christelijk taalgebruik) = - formulering van een geloofswaarheid

- is bindend  er bestaat een institutionele bevestiging van

  • Elk systeem zoekt een compromis tussen:

- Open houding = het geheel van pro – en contra – argumenten overzien en dan beslissen

MAAR: enorm verlies van tijd en energie!

- Dogmatische houding = voor eens en voorgoed de regels voor het handelen vastleggen en zich steeds blindelings naar die regels gedragen

  • Politieke filosofie (Popper)

- Open society : vrije communicatie van ideeën is mogelijk en er is geen weerstand tegen veranderingen  democratie

- Closed society: censuur op de communicatie en starre structuren  totalitaire regimes

  • Sektarische bewegingen

Kenmerken: - inpalming

- groepsvorming

- hiërarchie

- charismatisch leider

- afzondering van de wereld

- uitverkiezing

- geslotenheid voor informatie

- irrationalisme van geloofsovertuigingen

- proselytisme (bekeringsijver)

 hoe sterker deze kenmerken aanwezig zijn, hoe sterker de dogmatiserende, verstarrende invloed op de aanhangers en hoe meer men een beweging kan bestempelen als ‘sekte’ (cf. ook brainwashing)

Lees meer...

Nadelen

  • Geloven = erbij horen

Het al dan niet geloven in de leer is onwrikbaar verbonden met het al of niet behoren tot de groep van gelovigen.

  • Excommunicatie = wie de leer niet of niet volledig aanhangt, wordt publiek uit de groep gestoten
  • Abnegatie = wie een afwijkend inzicht heeft, kan uit vrees voor excommunicatie zijn eigen mening verloochenen en zich onderwerpen
  • Hypocrisie = in plaats van zich echt te onderwerpen geeft men naar buiten toe de indruk dat men zich aan het geloof houdt

  • Andere interpretaties

Afvallige meningen die aangehangen worden door groepen: als ketters beschouwd en vervolgd OF leidt dit tot godsdienstoorlogen

  • Zwart – wit manier van denken

“Op het einde der tijden zullen de goeden van de kwaden worden gescheiden en zal de ene groep eeuwig gelukkig zijn, de andere voor eeuwig gefolterd”

 MAAR: grote massa van de mensen ligt ongeveer rond het midden en de extremen in positieve of negatieve zin vormen kleine aantallen = Gauss - curve

Lees meer...

Twee versies: Westers en Indisch

  • Westerse versie

(ontwikkeld door Zarathoestra = Perzische profeet, 9de eeuw aCn)

- Dualistisch wereldbeeld: wereld van het goede en wereld van het kwade

- Onophoudende strijd: iedere mens moet een kant kiezen, maar op het einde der tijden zal het goede overwinnen en zullen de kwaden gestraft worden

 Droevige toestand van de wereld wordt begrijpelijk gemaakt door een reden te geven voor het tijdelijk succes van de bozen en het mislukken van de goeden

 Strijd tussen goed en kwaad binnen in de mens wordt verhelderd: hij wordt nu een door een engel benaderd, dan weer door een duivel bekoord

Manicheïsme: Goede = het geestelijke

Kwade = het materiële

(>>> nu: mancheïstisch = in zwart – wit tegenstellingen denken)

  • Indische versie

Leer van de zielsverhuizing (= transmigratie / palingenese / samsara / reïncarnatie / wedergeboorte of metempsychose)

De gedachte is dat er een ziel bestaat (of tenminste een schuldenlast / karma) die na de dood verder blijft bestaan en herboren wordt in andere levende wezens. Het goed en kwaad van een bepaald leven geeft aanleiding tot een beter of slechter bestaan in het volgend.

 er bestaat een mogelijkheid zich te bevrijden van deze cyclus van wedergeboorte!

Lees meer...

Diesseits en Jenseits

  • ‘Geluk van de bozen’

Dit knelpunt wordt ‘opgelost’ door te stellen dat het ware geluk op aarde niets anders is dan het beoefenen zelf van de deugd dan dat bijgevolg het succes van de bozen slechts schijn is.

Diesseits: “aan deze zijde van de dood” ; dit is niet het enige, het laatste, het definitieve

Jenseits: “aan gene zijde van de dood”; een ander leven in het hiernamaals waarin het onrecht van dit bestaan zal worden goedgemaakt

  • Beloning en straf

Idee van beloning en straf na de dood ≠ kenmerk van elke godsdienst

(bv. Babyloniërs en Grieken kenden dit fenomeen niet)

 komt slechts tot uiting op een beschavingsniveau dat voldoende complex is opdat het probleem van ‘het geluk van de bozen’ zou kunnen opduiken

Lees meer...
Abonneren op deze RSS feed

Advies nodig?

Vraag dan nu een gratis en vrijblijvende scan aan voor uw website.
Wij voeren een uitgebreide scan en stellen een SEO-rapport op met aanbevelingen
voor het verbeteren van de vindbaarheid en de conversie van uw website.

Scan aanvragen