• Wijsbegeerte

= vorm van kenniswerving die ontstaat wanneer men geen vrede neemt met de mythische, magische of dogmatische aanpak; wanneer men de eis van betrouwbaarheid stelt en dus kritisch wordt

Ontstaan in Griekenland (6^de eeuw BC)

Thales van Milete = eerste wiskundige

= eerste wijsgeer

 verschil met mythische en dogmatische benadering = overtuiging dat:

• deze situatie niet bevredigend was
• discussie en controle nodig was
• de definitiemethodes moesten verbeterd worden

• Drie basisproblemen

a)factische / speculatieve vraag naar de aard van de werkelijkheid

b) ethisch – politieke vraag naar het reguleren van het menselijk handelen

c) epistemologische / theoretische vraag: kunnen we de twee vorige vragen beantwoorden? Kunnen we betrouwbaren kennis verwerven, en zo ja, hoe?

• Benaderingswijze van de wijsbegeerte

= streven naar rationaliteit / rationeel denken

Enge zin van het woord

= denken waarbij men door een onophoudelijke interactie tussen nauwkeurig geformuleerde theorieën en onbetwijfelbaar vastgestelde empirische feiten, tot betrouwbare kennis komt

Brede, wijsgerige, zin van het woord

= rationele benadering gekenmerkt door de eis om betrouwbare antwoorden te zoeken op alle vragen  streven naar zo groot mogelijke helderheid in de begrippen en uitspraken

• Irrationeel en a – rationeel

Irrationeel

= ideeën naar voor brengen die of interne contradicties bevatten, of manifest in strijd zijn met de alledaagse ervaring of algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten afwijzen

A – rationeel

= leerstellingen die niet voor rationele of wetenschappelijke argumentatie vatbaar zijn, maar die evenmin duidelijk in strijd zijn met de logica of de wetenschappelijke gegevens (cf. relatie mens – God)

• Rationaliteit

Niet duidelijk wat men als aanvaardbaar bewijs mag beschouwen als men het niveau van wetenschappelijkheid niet kan bereiken

 verschillende opvattingen over wat een behoorlijke argumentatie is:

- Probleem van de mededeelbaarheid (hoe exact moet de filosofische taal zijn?

- Probleem van eenheid en coherentie (moet er een eenheidstheorie zijn?)

- Probleem van empirische verificatie (is empirische controle mogelijk?)

 eisen van bewijsvoering

Strenger maken = minder vragen kunnen beantwoorden

Soepeler maken = betrouwbaarheid van de antwoorden daalt

 het is aangewezen voor strenge eisen te kiezen (en dus antwoorden schuldig te blijven): zolang men niet in extremen vervalt is alles in orde

 algemene methodologische vuistregel

Buitengewone beweringen hebben steeds nood aan buitengewone bewijzen, willen ze aanvaardbaar zijn voor de kritisch denkende mensen

• Wetenschap

= benaderingswijze die toelaat betrouwbare kennis te bereiken (deze kennis geeft aanleiding tot algemene consensus)

• Zesde eeuw BC

Thales van Milete : ontwikkeling wiskunde: methode die zonder dwang tot universele erkenning aanleiding gaf

MAAR: kennis die men met wiskunde bereikt is de kennis van constructies van onze geest (geen kennis van de ervaarbare wereld)

• Zeventiende eeuw AD

Galilei : onderzocht de wetten van de val en de worp (mechanica)

 ontstaan experimentele methode: combinatie van wiskundige methode om modellen te formuleren, en het experiment dat toelaat deze modellen met grote precisie te controleren

Kenmerken:

- formulering van stellingen in logico – mathematische taal

- controle van de stellingen door herhaalbare experimenten

 UNIVERSELE ERKENNING!!

Galilei (mechanica) + Kepler (planetentheorie)  Newton synthetiseert!

• Geen universeel beeld

Wetenschappen = uiteengevallen in specialismen

GEVOLG: de wetenschap weet altijd meer, maar elke individuele wetenschapsmens beheerst een steeds beperkter terrein (niemand kan het geheel nog overzien)

Oorspronkelijk streefdoel = kennis als antwoord op de nood aan verklaring

MAAR: wetenschap is ingekapseld geworden in staten of industriële ondernemingen

• Gevaren van de wetenschap

Cf. atoombom, Tsjernobyl…

 ontstaan anti – wetenschappelijke of pseudo – wetenschappelijke stromingen

 fundamentalistische strekkingen binnen godsdiensten