Leefwereld = de maatschappij voor zover zij in haar symbolisch bestaan gereproduceerd

wordt door op wederzijds begrip gericht handelen.

Leefwereld ~> communicatief handelen centraal

systeem ~> instrumenteel handelen centraal

Maatschappij staat als systeem los van de leefwereld (een identiteit die haar bestaan en

grenzen in stand wil houden d.m.v. uitwisselingsprocessen met haar omgeving). Leefwereld is

enkel een Umwelt voor het systeem.

TOCH systeem verbonden met leefwereld omdat het er voor een deel uit is voortgekomen

KEERZIJDE: hoe minder interacties via vanzelfsprekende normen geregeld worden ~> hoe

meer de snelle en efficiënte coördinatie in gedrang komt

 het op wederzijds begrip gerichte handelen wordt hier vervangen door van de taal losgekoppelde stuurmedia als geld en macht (interactie wordt efficiënter maar wordt losgekoppeld van kritische duiding)

~> speelruimte voor subsystemen van doelrationeel handelen: de maatschappij doet zich voor als een entiteit die zichzelf bestuurt d.m.v. onpersoonlijke, aan de greep van de betrokkenen ontsnappende, stuurmechanismen

theorie van de stuurmedia ~> verhouding tussen leefwereld en systeem: Deze verhouding is complex omdat het zowel het een als het ander is, nl. materiële reproductie-entiteit en uit de leefwereld verzelfstandigd subdomein.

De rationele communicatie maakt het voortbestaan van de moderne, rationele samenleving mogelijk MAAR een maatschappij moet ook materieel gereproduceerd worden.

Maatschappijreproductie staat ook onder externe dwang van de natuur waarnaar de mens zich moet plooien. Materiële buitenkant kan dus niet naar goeddunken ingericht worden.

Niet alleen de materiële buitenwereld zelf maar ook het deel van de mij dat wordt ingericht in functie van een efficiënte materiële reproductie, vormt een voor handelenden vreemde en dwingende omgeving.

Systeem = deel van de maatschappij dat moet ingericht worden in functie van een efficiënte materiële reproductie

Gespecialiseerde handelingsdomeinen waarin de rationele argumentatie speelt: de maatschappij is dus volkomen rationeel, doorzichtig.

De maatschappij valt toch niet uiteen omdat de procedure van de rationele communicatie voor ieder van de domeinen gelijkaardig is (schema blz. 96).

Zo kunnen we de maatschappelijke ontwikkelingen op lange termijn begrijpen.

sociale interacties in primitieve maatschappijen

Rituele bekrachtigingen van de groep, er bestonden slechts paleo-symbolen (symbolen met een niet-gedifferentieerde betekenis bv help)

De sociale, natuurlijke en subjectieve wereld waren niet te onderscheiden  uiten van kritiek op paleo-symbolen was gevaarlijk voor het voortbestaan van de stam

gaandeweg werd de structuur van de taal explicieter

de taal treedt in werking  symbiotisch contact van maatschappij en godsdienst wordt verbroken  er treden desintegrerende effecten op

paleosymbolen => gedifferentieerde grammaticataal

de voordien samenhangende functies => eigen structuren

De taal legt structurele beperkingen op aan de maatschappelijke reproductie

Drie expliciete aanspraken

• de aanspraak op de waarheid ontbindt de voorstellingen uit de traditie (differentiatie van wereldbeeld en culturele sfeer)
• de aanspraak op rechtvaardigheid ontbindt de autoriteit van de traditie (argumentieve, rationeel begrondde normen)
• de aanspraak op waarachtigheid verhindert de loutere reduplicatie van de groepsidentiteit

In de mate de culturele reproductie, sociale integratie en socialisatie niet meer door “het heilige” gebeurt maar door de gedifferentieerde praktijk van het communicatieve handelen, gaat de religieuze gemeenschap over in een op samenwerking en communicatie aangewezen communicatiegemeenschap.