• geen zin die buiten henzelf gelegen is.
• Frits Staal: doelloos, zeer gestructureerd en betekenisloos gedrag
• Een rituele uitvoering is in zichzelf besloten en op zichzelf geconcentreerd. De uitvoerders concentreren zich op niets anders dan de juiste uitvoering van hun complexe taken.
• Het ritueel is geen communicatiemiddel maar een doel op zich; dit wil niet zeggen dat rituelen geen symbolische betekenis kunnen hebben MAAR deze komt op de tweede plaats (ook zonder toegevoegde betekenis kunnen rituelen plaatsvinden).
• Studie van cyclische Indische vuurrituelen, bevragen Brahmanen WAAROM ~> “omdat het onze plicht is, omdat het goed is voor de samenleving”

- Ritueel in het dagelijks taalgebruik

- leeg conformisme

- emotioneel geladen irrationeel gedrag

- Douglas: veel sociologen gebruiken de term ritualist voor iemand die uiterlijke gebaren ten beste geeft, zonder innerlijke overtuiging m.b.t. de ideeën en waarden die erin uitgedrukt worden.

- Durkheim: neutrale zin (functioneel)  ritueel = geformaliseerd gedragspatroon dat de samenhorigheid binnen de groep versterkt en de gemeenschappelijke normen en waarden bevestigt  rituelen vormen een belangrijk ordeningsprincipe in zowat alle domeinen van het sociale leven.

Malinowski: ritueel om overvloed aan emoties te kanaliseren. Vissen in open zee gaat gepaard met angstgevoelens: nood aan rituelen.

=> Uiteenlopende meningen over rituelen.

Impliciete “moraliteit” van de techniek

Bij elke handeling spelen dingen een rol. In theorie is dit vanzelfsprekend.

bv. Bic verandert de handeling van het schrijven.

Dingen die een rol spelen zijn actanten; het handelen gaat vanuit een doel, intentie. Ook in de techniek zitten actanten waarmee je een interactie kan voeren maar dit gebeurt niet vanuit een intentie.

Toename techniek gaat gepaard met een morele ontlasting: moralisering techniek en technologisering van de moraal. De actanten zijn moreel geladen.

bv. lichtje flikkert als de gordel niet om is => plichtsbesef is overgenomen.

bv. hotelgasten mogen sleutel niet bijhouden

• “gelieve sleutel af te geven”
• lastige sleutel maken (blok aanhangen)
• moralisering door techniek: kaartjes vervallen na het vertrek

bv. snelheidsbegrenzers

=> effect: amorele mens

Men verhoudt zich niet expliciet tot een technologie (of via een technologie tot de wereld). Ze is slechts werkzaam in zoverre ze een context schept waarin de handelenden zich bevinden. De technologie is geen voorwerp van onze aandacht. Het is pas als ze niet meer werkt dat men er een bewuste verhouding mee aanknoopt.

bv. centrale verwarming