Item gefilterd op datum: december 2012

Gender (meisje-jongen)
Leeftijd
Familie
Raciale kenmerken
Etniciteit
Religie
Economische kenmerken (beroep, grootte en/of samenstelling vermogen, …)
‘Juridische’ indelingen (vrijheid; burgerschap …)
…
Deze criteria veranderen doorheen de tijd maar ook doorheen de cultuur.
Bv. De relevantie van iemands gender m.b.t. het mogen aanvatten van hogere studies. Pas sinds
de 19e eeuw is het vrouwen toegestaan om hogere studies aan te vatten.
Bv. Religie: pas sinds kort is het relevant of een persoon die aan het loket van een gemeente zit
een hoofddoek draagt of niet. Het is pas sinds kort dat iemands religie, de Islam, relevant is
geworden. Voorheen maakte dat niks uit.
Bv. de relevantie van iemands gender om een carrière als priester te beginnen. Vrouwen zijn nog
altijd niet toegelaten tot het ambt.
-‘Ascriptive criteria ‘
Criteria waar iemand geen vat op heeft.
Toegeschreven, niet-gekozen.
Bv. huidskleur, kaste, etniciteit.
Bv. Ook als slaaf wordt je geboren.
Bv. Ook gender is een ascriptief criteria: je wordt namelijk geboren als jongen of als meisje en
hebt geen vat op de rolpatronen waaraan je daarna onderhevig bent.
-‘achieved criteria’
Criteria die je zelf verworven hebt.
Bv. school, werk.
Sommige culturen zijn meer ‘achieved’ gericht dan andere.
o Bv. de Westerse cultuur.
o Maar: in de Westerse cultuur is er nog steeds sprake van het zogenaamde ‘glazen
plafond’.
· Er zijn nog steeds minder vrouwelijke hoogleraars dan mannelijke.
· Zwangerschap.

grotere rechtszekerheid
o Verfijning en uitbreiding van mogelijke contracten (verbintenissen, ‘obligationes’) => alle
mogelijke afspraken kunnen afdwingbaar gemaakt worden
o Opstellen type-contracten
MAAR : flexibilisering gaat nooit zover als modern recht ; vormvereisten blijven belangrijk

rechtswetenschap => niet meer ad hoc oplossingen maar onderbouwde oplossingen voor recurrente
problemen
Ontstaan eind 2e e ~ ‘ius honorarium’ en formulaire procedures
o Rechtsmagistraat vaardigt jaarlijks edict uit met overzicht van ‘formulae’ waarmee
processen kunnen gevoerd worden
o Taak rechtsgeleerden :
 opstellen en aanpassen ‘formulae’
 Interpreteren van feiten in functie van bestaande ‘formulae’
Klassieke periode : begin jaartelling – ca. 250 (grootste bloei begin 3e eeuw n.C.)
Vanaf ca. 250: na-klassieke periode:
o geen innovaties meer (zwaartepunt verschuift naar keizerlijke kanselarijen)
o ‘academisering’: rechtsuniversiteiten Beiroet, Rome, Constantinopel
Enorme invloed middeleeuwen (ius commune)

Muntslag belangrijkste manier waarop staat rechtstreeks ingrijpt op ‘economisch’ gebeuren
Hoe wordt de oplage bepaald ? => Discussie
o Primitivisten: aanmunting gebeurt enkel om uitgaven van de staat te bekostigen
o Modernisten: aanmunting ~ economische politiek
o Konden privé-personen goud/zilver laten aanmunten of verkopen aan de Munt ?
o uitgaven staat ~ opbrengst zilver/goud mijnen wordt grotendeels aangemunt ?
o Kleine denominaties => enkel bruikbaar voor kleinhandel
o Wettelijk betaalmiddel
Devaluaties <=> muntstabiliteit ?

Maatregelen tegen speculatie:
o Senaatsbesluit 45/46 n.C.: niemand mag een gebouw kopen met als enige doelstelling
het voor meer geld verder te verkopen (motivatie : iets doen aan de talloze ruïnes die er
overal te vinden waren) (CIL 14,45/46
o Stadswet van Irni (Spanje) §75: niemand mag alleen of samen met anderen dingen
kopen en/of oppotten om de prijzen de hoogte in te jagen
o …
Vastgelegde prijzen:
o Tijdelijke maatregelen
o Edict van Diocletianus op de maximumprijzen (301 n.C.)

Internationale verdragen t.v.v. Romeinse zakenlieden
o vrijstelling havenrechten voor Romeinse handelaars (bv. Ambracia 197 v.C.)
o ° vrijhaven van Delos
bescherming van Romeinse burgers + militaire expedities tegen bedreigingen voor handelaars en
geldleners
troepen ter beschikking van particuliere ‘zakenlieden’

63 v.C. uitvoer van goud en zilver wordt verboden bij senaatsbesluit
⇒ gecontroleerd door de quaestores
Overgenomen in sommige provincies (Asia)
Lijkt ad hoc maatregel te zijn gebleven
Vanaf Augustus: grote hoeveelheden goud uitgevoerd naar Indië

4e e. v.C. totaal verbod op interest => blijft bestaan, maar niet effectief
51 v.C. maximum 1% per maand (12% per jaar)
Uitzondering: zeeleningen (als compensatie omdat kredietverstrekker het risico van schipbreuk
overneemt)
Blijft hele oudheid van kracht, maar gemakkelijk omzeild
Andere beperking:
Caesar: niemand (?) mag meer dan 1/3 van zijn vermogen investeren in interestdragende
leningen
o Blijft bestaan, maar meestal niet afgedwongen

Verbod voor senatoren om een zeehandelsschip te bezitten met capaciteit groter dan 300
amforen (ca. 10 ton)
o Ingevoerd door lex Claudia, 218 v.C.
o Herhaald in Lex Iulia de repetundis (59 v.C.)
o Blijft hele oudheid bestaan
Betekenis ?
o Livius: omdat winst maken voor senatoren ongepast was
o Geen effectief verbod op handel drijven (kunnen cargo-ruimte huren)

Seneca, De Beneficiis (‘Over weldaden’). VI.15.5
o De prijs van elk ding varieert met de tijd. Als je dingen goed aanprijst, zijn ze zoveel
waard als waarvoor je kunt verkopen. Wie een goede koop heeft gedaan, is de verkoper
niets meer verschuldigd.
Plinius minor, Epistulae (‘Brieven’) VI.19
o [Trajanus verplicht senatoren van een derde van hun vermogen in Italiaans land te
beleggen. Gevolg:] Kandidaat kopers lopen elkaar voor de voeten; ze kopen onmiddellijk
wat ze horen dat te koop staat, zodat ze de prijzen omhoog jagen. … dit is het moment
om Italiaans landgoederen te verkopen en er te kopen in de provincies, want dezelfde
kandidaat-kopers verkopen ginder om hier te kunnen kopen.
Plinius maior, Naturalis Historia (‘Natuurlijke geschiedenis’) XXXIII,164
o Wij zijn er ons van bewust dat de prijzen van koopwaar die wij telkens vermeldden
verschillen van plaats tot plaats en van jaar tot jaar, naargelang de kosten van de
scheepvaart, of volgens eenieders aankopen, of naargelang een of andere invloedrijke
openbare persoon zijn hand legt op de hele graanoogst.
Lactantius, De Mortibus Persecutorum (‘Over de dood van de vervolgers’) 7.7
o Het prijsedict van Diocletianus heeft voor gevolg dat producenten hun producten niet
meer aanbieden op de markten