Item gefilterd op datum: december 2012

‘polis’ / stadstaat:
o Een stadstaat in deze betekenis is niet hetzelfde als de stadstaten in Middeleeuws
Europa !
o Essentieel aan een stadstaat is een ‘geordende gemeenschap van burgers’. Men heeft
rechten en plichten op basis van burger zijn.
o In wezen geen geografisch gegeven !
o Kern (hoofd)stad + (beperkt) territorium. Vaak met ‘dorpen’, die soms stedelijk karakter
krijgen.
· Bv. Oriolanum (Arlon).
· Bv. tempels en politieke gebouwen.
· Ook mensen die zich elders gaan vestigen, zoals bv. in de klerouchies of bij
veteranen, blijven burger.
De IURE, geen onderscheid tussen burgers die in de stad wonen en burgers die buiten de stad wonen.
Urbane cultuur / beschaving
o Kernstad is centrum voor religie, cultuur, politiek, prestigeverwerving, ‘economische’
macht, …
o Elites wonen in de kernstad.
o Hoeksteen van de klassieke maatschappij.
o Maar overwegend rurale economie.

Sociale orde multidimensionaal (complexe maatschappij)
o Burgerschap
o Vrijheid (vs. Slavernij)
o Rijkdom
o Opleiding (cultuur) bv. Homeros gelezen of niet.
o Gender: cruciaal, enkel mannen.
o Leeftijd: in het Archaïsche Griekenland waren er beperkingen naargelang iemands
leeftijd.
o …
Lappendeken van culturen zorgt voor een grote variatie.
o Gallisch-Keltische cultuur.
o Iberische Spanje.
o Egyptische cultuur.
o Berbercultuur.
o Griekse cultuur.
o Romeinse cultuur.
Ook tussen de Griekse en de Romeinse cultuur zijn er grote verschillen.
o Bv. kerngebied Grieks: een vrouw werd geacht om binnen te blijven en als ze buiten het
huis kwam hoorde ze een sluier te dragen. Enkel onfatsoenlijke vrouwen begaven zich op
straat.
o De Romeinse vrouwen doen en laten wat ze willen, ze beschikken namelijk over een
eigen vermogen. Een Romeinse vrouw kon naar hartenlust scheiden, een testament
nalaten, etc. Alleen een politiek ambt uitoefenen was verboden.
clans op basis van bloedverwantschap : men heeft één zogenaamde mythische voorvader.
o Bv. Eupatrieden, patriciërs.
o Deze voorvaders stamden af uit de Griekse Dark Ages en uit het vroege Rome.
‘age groups’ (Griekenland Dark Ages)
o Vanaf 7/6e eeuw : ontwikkeling ‘POLIS’

Voornamelijk achieved criteria.
Economische dimensie doorslaggevend.
Typevoorbeeld: modern Europa, VS.

Gebaseerd op ascriptieve en achieved criteria.
Belangrijkste is de status die je bezit.
Vb. Middeleeuws, Vroegmodern Europa (adel, clerus en derde stand)

Gebaseerd op ascriptieve criteria.
Heel rigide.
Bv. Hindoeïstisch India.
Sociale mobiliteit uitgesloten.

De samenleving is een organisch systeem.
Onderdelen (instituties, sociale posities) zijn ‘functioneel’ voor bestaan van het systeem
o Sociaal systeem => °stratificatie (toegang tot bepaalde middelen).
sommige posities en rollen zijn ‘belangrijker’ dan andere.
o (bv. dokters vs. ongeschoolde arbeiders)
o Kritiek: ‘stratificatie’ zelf bepaalt sociaal systeem.
De verschillende rollen die worden toegestaan in de samenleving zijn een systeem, een
radarwerk.
Veel hangt af van subjectieve ‘ranking’ door ‘social actors’.

Weber : sociale stratificatie komt overeen met systemen van dominantie
/onderwerping/controle
Gebaseerd of differentiële toegang tot ‘resources’
o M.a. w. sommigen hebben controle over middelen die de samenleving nodig
heeft.
o Deze hoeven niet samen te hangen. Bv. geschiedenis student en latere
beroepskansen.
o Economische dimensie : klasse (economische middelen)
· Productiemiddelen.
o Socio-culturele (symbolische) dimensie : status (sociale middelen)
· Status, aanzien, reputatie.
o Politieke dimensie : partijen (politieke middelen)
· Macht hoeft niet zichtbaar te zijn, kan achter de schermen.

sociale klasse naargelang de relatie tot economisch productieproces (vnl. controle over
productiemiddelen)
o Geen controle: degenen die produceren: de arbeidersklasse.
o Wel controle: de hogere klasse.
objectief gegeven (
‘klassebewustzijn’)
o Je bent eigenaar van productiemiddelen of je bent het niet: objectief.
o Structuralisme.
Volgens Marx was de Oudheid een slavenmaatschappij waarbij slaven werden gezien als
eigendom, niet als mensen.

Toekenning / erkenning criteria
o niet altijd bewust proces (meestal niet)
o niet altijd zelf-bewust
Zelf-bewustzijn gaat leiden tot een collectieve identiteit.


social categories
Cf. Marx: Klasse ‘für sich’ (bewust) - Klasse ‘an sich’ (onbewust)

Sociale relevantie ~ cultuur, context, …
o verweven met / gedragen door sociale instituties
o ongelijke verdeling van middelen
o bv. de adel heeft de beschikking over de macht in de maatschappij. Of jij macht zal
hebben of niet hangt ervan af of je in de adel geboren wordt of niet.
Sociale Stratificatie
o ‘hiërarchisering’ in sociale lagen (‘strata’) van sociaal-relevante ongelijkheid.
o Behoren tot een bepaald profiel dat hoger geschat wordt dan een ander profiel.
o Bv. adel.