Item gefilterd op datum: december 2012

fysiologische processen zoals hartslag/ademhaling (psychofysiologie) die iets kunnen zeggen over de psychologische toestand organisme

neuropsychiatrie, -psychologie

voornamelijk werking neurotransmitters en effecten daarvan op gedrag (biologische psychiatrie)

invloed van erfelijk gedrag op gedrag (gedragsgenetica)

evolutionaire achtergrond van gedrag (evolutiebiologie)

• Hersenen in hoge mate betrokken bij totstandkoming gedrag dus disfunctionerende hersenen kunnen ten grondslag liggen aan psychopathologisch gedrag.

Griesinger (1817-1868) wetenschappelijke kennis te gebrekkig om alle gedragingen te reduceren tot hersenprocessen. (ook bijdrage psychologie en antropologie voor verklaring (abnormaal) gedrag). Vanuit reductionistische benadering abnormaal gedrag verklaren in biologische termen zoals abnormaal functionerende hersengebieden of bepaalde stoffen in het brein.

Succes biologisch onderzoek, dementia paralytica, aanvankelijk bizar gedrag en wanen. Later cognitieve disfuncties, waaronder geheugenverlies (dementia) en vervolgens neurologische uitvalsverschijnselen zoals verlammingen (paralytica)

Systematische benadering, ideaaltypische voor onderzoek naar biologische oorzaken psychische stoornissen: Vaststellen syndroom; opsporen biologische oorzaak syndroom; behandeling gericht op biologische oorzaak.

Tegenwoordig ligt in het onderzoek naar psychopathologie de nadruk meer op het samenspel van biologische en psychologische factoren.

heeft bruikbare bevindingen opgeleverd, die voortdurend leiden tot aanpassingen theorieën en hypothesen. Toch nog geen geïntegreerde theorieën opgeleverd (overkoepelende theorie: genetische factoren, neurotransmitters en hersengebieden). Wel gezorgd voor interesse in interactie biologische kwetsbaarheidfactoren en omgevingsvariabelen.

Nederlandse psycholoog Buikhuisen verrichtte onderzoek naar de rol van neurobiologische factoren in gedrag delinquenten:

(1) Verwijt delinquent gedrag te reduceren (reductionisme)tot medisch/biologisch probleem en daarmee voorbijgaan aan rol psychologische en maatschappelijke factoren bij tot stand komen van gedrag.

Wat dit verwijt betreft:

• Reductionisme, wezenskenmerk wetenschap. Altijd zoeken naar 1 onderliggend mechanisme (maatschappelijk, psychologisch of biologisch) dat veel kan verklaren
• Medisch-biologische benadering, bijdrage meer humane behandeling ‘gekken’ niet verantwoordelijk voor hun gedrag, abnormaal gedrag is medisch probleem dus ‘ziek’)

(2) Verwijt, biologisch onderzoek naar abnormaal gedrag leidt tot gevaarlijke be- handelswijzen (psychochirurgie) zijn inderdaad voorbeelden (frontale lobotomie)

Wat dit verwijt betreft:

• Bij andere benaderingen ontbrak soms ook solide empirische basis bij behandelingen
• Ook voorbeelden behandelingen op biologische theorieën geënt die vooruitgang opleverde (antipsychotische medicijnen (neuroleptica) met medicijnen en minder hulpverlening staande houden in maatschappij)

Aan de geschiedenis kan men dus geen principiële argumenten tegen biologische benadering van abnormaal gedrag ontlenen.

stempel psychiatrisch patiënt is selffulfilling prophecy, betrokkene wordt door maatschappij als zodanig behandeld en komt meer in rol van psychiatrisch patiënt en gaat zich in overeenstemming met etiket gedragen. (oorzakelijke rol in ontwikkleing stoornis)

Stigmatisering ook als iemand met label psychisch ziek geen afwijkend gedrag vertoont. Volgens recentere theorieën beïnvloeden etiketten het verloop en de prognose van psychische stoornissen. Risico op stigmatisering blijkt per stoornis te verschillen. De ervaren stigmatisering verschilt per individu en varieert gedurende het beloop van de stoornis (niet altijd bewust dat je een psychische stoornis hebt of vanwege aandoening onvermogen tot waarnemen van subtiele stigmatiserende reacties)

Wat brengt stigmatiserende reacties teweeg:

(1) Direct waarneembare symptomen van psychopathologie (psychiatrische symptomen, sociale vaardigheidstekorten en fysieke verschijning)

(2) Diagnose van een psychische stoornis

3 aspecten van stigma:

• Stereotypen, cognitieve kennisstructuren
• Vooroordeel, cognitieve en emotionele reactie op stereotype
• Discriminatie, gedragsmatig reactie op vooroordeel

Publiek stigma leidt gelukkig niet altijd tot zelfstigma:

• Sommigen reageren onverschillig en storen zich er niet aan
• Onrechtvaardig behandeld voelen, inzetten voor verbetering lot psychiatrische patiënten
• Weer anderen reageren met zelfstigmatisering

3 strategieën ter bestrijding van publieke stigmatisering (psychische stoornis):

• Protesteren tegen stigmatiserende attitudes en gedragingen (vooral gedragsveranderingen en weinig effect op attituden en vooroordelen)
• Voorlichting gericht op het corrigeren van misvattingen (bereikt niet diegenen met sterkste vooroordelen die zijn moeilijker te beïnvloeden. Er is een (kortdurende) attitudeverandering maar meestal geen gedragsverandering)
• Bevorderen contact met leden gestigmatiseerde groep (effect het grootst bij inter- persoonlijk contact met mensen met een psychische stoornis die in lichte mate het stereotype beeld ontkrachten, anders risico dat men de persoon als uitzondering ziet)

Contact met psychiatrische patiënt in combinatie met voorlichting is de meest effectieve strategie. Blijft echter moeilijk publieke stigma's te veranderen daarom richten op interventies die zelfstigma verminderen (beter wapenen tegen stigmatiserende ervaringen): (1) verschaffen informatie over aandoening en verloop (2) veranderen defensieve copingstrategieën die isolement vergroten (3) verbeteren sociale vaardigheden (4) versterken gevoel eigen waarde (5) activiteiten stimuleren die re-integratie bevorderen

Klinische psychologie, scientist-practitioner-model: kennis vergaard in relatie met klinische praktijk. Samenwerking wetenschappelijk onderzoeker en hulpverlener/therapeut resulteert in:

• Ontwikkeling behandelvormen waarvan effectiviteit in goed gecontroleerd onderzoek is aangetoond.
• Publicatie stoornisspecifieke richtlijnen voor diagnostiek en behandeling (door multidisciplinaire teams) gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en rekening gehouden met de praktische uitvoerbaarheid, bijwerkingen, kosten en risico’s behandelmethoden en patiëntenvoorkeuren.

tweede aandoening of de stille ziekte omdat behalve de symptomen van de aandoening ook de reacties van anderen op de stoornis nadelig zijn voor het welbevinden en het functioneren.(ook van invloed op familie en vrienden psychiatrische patiënt)

(bij problemen waarbij individu zelf nog verantwoordelijk kan

worden gehouden, geen organische oorzaak maar verkeerd gelopen leerprocessen, geen stoornissen maar vaardigheidstekorten)

3 hoofdredenen prefereren boven medische model:

• In alle fasen worden de nadelige bijbetekenissen van medisch model vermeden en daarmee is de kans op stigmatisering veel geringer
• Doet meer recht aan eigen verantwoordelijkheid van mensen met persoonlijk probleem (grens tussen gezond en ziek is gelegen in eigen verantwoordelijkheid aanspreekbaarheid)
• Onderwijsterminologie doet meer recht aan psychologische hulpverlening voor zover het gaat om mensen die verantwoordelijk en dus aanspreekbaar zijn