Men verhoudt zich niet expliciet tot een technologie (of via een technologie tot de wereld). Ze is slechts werkzaam in zoverre ze een context schept waarin de handelenden zich bevinden. De technologie is geen voorwerp van onze aandacht. Het is pas als ze niet meer werkt dat men er een bewuste verhouding mee aanknoopt.
bv. centrale verwarming
Mensen verhouden zich tot technologie omwille van de omgang met de technologie zelf. De technologie treedt hier op als interactiepartner. Maar het blijft steeds een quasi-alter. Dingen worden als quasi-mensen beschouwd omdat ze steeds reageren en daarbij een schijnautonomie ten toon spreiden. Het emotioneel gehecht geraken aan een ding, is antropomorfisme.
bv. intieme omgang met piano, frisdrankautomaat, garagist luistert naar motot
Artefacten worden gebruikt om te bemiddelen in de relatie van mens tot wereld. De mens verhoudt zich niet rechtstreeks tot de wereld, maar via voorwerpen.
Inlijvingsrelatie
Een zekere technologie wordt ingelijfd. De technologie lijkt zich weg te cijferen, ze wordt transparant.
bv. bril, blindenstok
Hermeneutische relatie
Het voorwerp is niet transparant en wordt niet ingelijfd. Het voorwerp bemiddelt tussen mens en wereld in zoverre het een representatie van de wereld geeft die nog nader geïnterpreteerd moet worden. De technologie moet nog geïnterpreteerd worden. Deze artefacten transformeren de wereld. De wereld wordt weergegeven in een code die nog geïnterpreteerd moet worden.
bv. thermometer
Soms zijn dingen niet enkel hulpmiddelen om interacties met anderen aan te knopen, maar fungeren ze als heuse “interactiepartners”.
Kleine kinderen gaan sociaal om met hun teddybeer. In de sociale ontwikkeling leert men dingen als een aparte wereld af te scheiden van de mensenwereld.
Uit de antropologie weten we dat in veel premoderne culturen de wereld als een eenheid beleefd wordt. Dingen worden beschouwd als levend op hun manier. Bruhl omschreef de versmelting van de mensen- en dingenwereld als een typisch kenmerk van “la mentalité primitive”, die hij als prelogisch en mystiek omschreef.
Sommige onderzoekers stellen dat het onderscheid in een high-wereld opnieuw vervaagt. Latour zegt dat we beginnen in te zien dat mensen en dingen nooit gescheiden zijn geweest en dat we dat nooit zullen zijn. We zijn dus in feite nooit modern geweest (cyborg = half pc-halp mens).
Don Ihde maakt op een fenomenologische manier een helder onderscheid in de soorten relaties die mensen met dingen kunnen aanknopen.
De kloktijd is universeel en abstract: andere organisatie van het sociale leven, minder gebonden aan toevallige gebeurtenissen.
Kairologische tijd
Kloosterklok: discipline en orde zijn gereguleerd door vaste tijdsindelingen: de klok is dus niet enkel een middel om de tijd te meten, maar vooral ook om menselijke gedragingen nauwkeurig te synchroniseren.
Tijd dat iets nodig heeft om te voltrekken (beleefd, verscheiden en kwalitatief).
bv. tijd om een ei te bakken
Klok geeft tijd aan voor gebeurtenissen, voor de juiste momenten.
Chronologische tijd
Mechanisch uurwerk (14de eeuw)
Homogeen en leeg medium: de kwalitatieve verschillen tussen dag en nacht, zomer en winter, worden verslonden door de uniforme tijd. Tijd gaat het leven beheersen.
Uniform kader wordt op het leven geprojecteerd. Gelijkmatige indeling en vergelijkbaar.
1 Geld maakt sociale banden onpersoonlijk en scherpt tegelijk het besef van individualiteit.
Ruil zonder aanzien des persoons: we nemen een onverschillige, onpersoonlijke, instrumentele houding aannemen tegenover diegene waarmee men een transactie afsluit ~> gebruik van geld is niet gebonden aan sociale kenmerken of grenzen. Geld verraad zijn herkomst niet.
vele interacties zijn zakelijker en onpersoonlijker ~> verlies aan emotionele betrokkenheid (vriendschap en geld gaan niet samen ~> voorbeeld blz. 101)
ook emanciperend effect: traditionele sociale banden worden losser door de toepassing van het geld: de vrijheid van het individu vergroot en het besef van zijn individualiteit wordt aangescherpt: geld dwingt je tot het maken van keuzes. Daardoor vergrootten de verschillen tussen mensen.
Het subject wordt bevrijd van beperkende verplichtingen, omdat het niet langer als gehele persoon aan interacties moet doen.
=> Geldelijke transacties maken een meer zakelijke en onpersoonlijke omgang mogelijk, waarin het individu zich niet zo diepgaand moet binden.
Het creëert nieuwe sociale banden, van een specifieke aard. Door geld zijn we op anderen aangewezen. Je kan een economische relatie aanknopen met eender wie.
Geld verenigt ons in één groot netwerk van economische interacties.
3 Geld rationaliseert.
Geld betekent overal en altijd hetzelfde ~> wereldomspannend ruilsysteem.
Alles heeft een prijs => dit vergemakkelijkt een puur “rationele” (berekenende) houding.
impliciet wereldbeeld: de wereld bestaat uit dingen die onderling vergelijkbaar zijn, die in elkaar transformeerbaar zijn. Daardoor verliezen die dingen hun specificiteit en uniciteit.
Plannen worden gemaakt in functie van het vermogen.
Micro: leven traditioneel ingedeeld <-> rationele indeling (complexiteit neemt toe: gedwongen tot keuzes)
Macro: wereld wordt geünificeerd (complexiteit neemt af): geld is de noemer waaronder je alles kan plaatsen (Marx: geld is een universele hoer).
bv. krijtje en blad papier? gemeenschappelijk = hebben prijs
4 Geld bedreigt én vergroot de culturele verscheidenheid.
Het gebruik van geld betekent een enorme stimulans voor de uitvlakking van culturele verschillen. Geld is het belangrijkste medium (contactmiddel) tussen culturen. Dit werkt acculturatie (verwerving van elementen uit een andere cultuur) van de niet-westerse aan het Westen in de hand.
Geld werkt acculturatie in de hand omdat het
- bepaalde gedragswijzen stukmaakt; nl. sociale netwerken die niet geweven zijn rond economische verhoudingen (ruilverhoudingen).
- andere gedragswijzen oplegt; nl. onpersoonlijk en berekend handelen.
- de toegang tot levensmiddelen vergroot en zo de lokale cultuur overspoelt met producten die breken met de bestaande sociale praktijken en gewoonten
MAAR de culturele verscheidenheid wordt ook uitgebreid: verschillende culturele specialiteiten worden beschikbaar vanop één plaats (wereldburger)
5 Geld doet de maatschappelijke complexiteit toenemen.
Tegelijkertijd nemen de ruil- en communicatiemogelijkheden voor elk individu toe: toename van het keuze- en selectieprobleem.
6 Geld verandert het tijdsbesef.
Geld werkt een toekomstgeoriënteerde houding in de hand; plannen maken. Het cyclische tijdsbesef van de moderne samenleving is vervangen door een lineair besef. Men is niet langer gefixeerd op een traditie die in ere gehouden moet worden, maar wel met een te ontwerpen toekomst.
=> vooruitgang, orïentatie op de toekomst en planning
Philosophie des Geldes: een samenleving die overschakelt op geldeconomie ondergaat een diepgaande transformatie (geld verandert het leven drastisch)
Ruimer dan de communicatiemedia (middelen die expliciet bedoeld zijn om boodschappen over te brengen) in de strikte betekenis ~> zowat alle voorwerpen die mensen gebruiken wanneer mensen met elkaar omgaan (om hun handelingen op elkaar af te stemmen).
Interactiemiddelen hebben in het algemeen een belangrijke invloed op de aard van de interactie.
“Understanding media” (McLuhan): deze interactiemedia hebben onze samenleving diepgaand beïnvloed.
Massamedia ~> informatie met een ongelooflijke snelheid over enorme afstanden transporteren.
Actualiteit is niets anders dan de gelijktijdigheid van informatie. Als er geen medium is om de actualiteit te creëren, bestaat ze eenvoudig niet (constructivistisch karakter)
