Item gefilterd op datum: december 2012

Zingeving hangt nauw samen met spelen. Men treedt binnen in een denkbeeldige, “gespeelde” wereld waarin de dingen een andere betekenis krijgen dan in het dagelijkse leven. Men creëert een betekenis. Het spel veronderstelt dat men “doet alsof”, dat men zich terugtrekt in een zelf gecreëerde betekenisruimte.

In feite is spelen ouder dan cultuur. Overal waar cultuur is, wordt gespeeld. Spel is een dimensie van cultuur.

Dierlijk spel is geen cultuur daar er geen overdracht van generatie op generatie is van de in het spel ontstane betekenissen. Dieren beschikken niet over de middelen om de betekenissen vast te leggen en door te geven.

Spelen en feesten zijn fundamentele cultuurelementen. Durkheim en Huizinga zijn belangrijk geweest.

Gehlen: subjectivering van de cultuur, Senett: The fall of public man

Wie zich in het openbare begeeft, hoeft zich minder en minder een gepaste objectieve vorm aan te meten: eigen persoonlijkheid uitdrukken.

Informaliseringsproces op het domein van de rituelen: minder plechtstatig, spontane, ad hoc geconstrueerde en minder onpersoonlijke gedragingen

bv. begrafenissen

Risico: De rituelen beantwoorden niet meer aan hun aloude functie, nl het bieden van zekerheden in moeilijke, ambivalente momenten, het kanaliseren van te hevige emoties en communiceren van dingen die niet op een andere manier kunnen

Grotere tendens naar authenticiteit: het subjectieve element wordt belangrijker.

Laermans: omdat persoonlijke gevoelens soms zo groots kunnen zijn ~> alleen op onpersoonlijke rituele manier kan je ze uitdrukken, meedelen en representeren.

Gehlen: subjectivering van de cultuur, Senett: The fall of public man

Wie zich in het openbare begeeft, hoeft zich minder en minder een gepaste objectieve vorm aan te meten: eigen persoonlijkheid uitdrukken.

Informaliseringsproces op het domein van de rituelen: minder plechtstatig, spontane, ad hoc geconstrueerde en minder onpersoonlijke gedragingen

bv. begrafenissen

Risico: De rituelen beantwoorden niet meer aan hun aloude functie, nl het bieden van zekerheden in moeilijke, ambivalente momenten, het kanaliseren van te hevige emoties en communiceren van dingen die niet op een andere manier kunnen

Grotere tendens naar authenticiteit: het subjectieve element wordt belangrijker.

Laermans: omdat persoonlijke gevoelens soms zo groots kunnen zijn ~> alleen op onpersoonlijke rituele manier kan je ze uitdrukken, meedelen en representeren.

“Media events” zijn gebeurtenissen die door de kijkers en de televisiekijkers als “speciaal” worden gedefinieerd, en die op een intensere belangstelling kunnen rekenen. Hierbij wordt het theatrale aspect versterkt.

bv. pausbezoek

De wereld daarbuiten heeft geen belang meer. Rituelen verlopen traag of voortdurend herhalend  “hier gebeurt het”. Zeer sterk integratieve kracht: iedereen schaarst er zich rond, slaat gemeenschappelijke beelden en referentiefeiten in het geheugen op en praat erover. Op zulke momenten is de tv het centrum van het collectieve leven.

Het dagelijkse leven wordt onderbroken (doorbreken van normale programmatie).

Soms onzekerheid over de juiste interpretatie van fundamentele teksten ~> rituelen ingesteld die de “juistheid” van de tekstinterpretatie moet garanderen.

De orde wordt vaak op een rituele wijze hersteld bij schokken het verstand en het gevoel te boven gaan.

bv. herdenking Hiroshima ~> herbevestiging, heropvoering van de sociale orde. De verschillende maatschappelijke geledingen krijgen de hun gepaste representatie en plaats toegemeten, volk mag toekijken; gerustgesteld.

Omwille van de misverstanden en onduidelijkheden die gepaard zouden kunnen gaan met het verwisselen van rollen, wordt het afleggen van oude rollen en het opnemen van nieuwe rollen ritueel uitgevoerd (vooral bij initiatieriten). Het ritueel versterkt het onzekerheidsgevoel bij de betrokkenen. Het wekt in feite een (moreel) verantwoordelijkheidsgevoel op. Zo wordt het individu dubbel beproefd: door het ritueel opgewekte angsten overwinnen en naar buiten toe tonen dat hij daarin slaagt (zie ook notities).

Groot aantal gedragsmogelijkheden en grote kans op onvoorspelbare afloop.

Geritualiseerde, sterk geformaliseerde interactie- en handelingscoördinatiemiddelen.

Hoe meer er onzekerheid bestaat in handelingssituaties, hoe groter de kans dat mensen hun heil zoeken in rituelen.

Handelingen die zeer zorgvuldig, performatief en zelfs theatraal worden uitgevoerd. Veel aandacht wordt besteed aan de correcte en fraaie uitvoering.

bv. maaltijden verschillen in de mate van ritualisering

Hoe ritueler een handeling wordt uitgevoerd, des te ondubbelzinniger maakt ze haar boodschap duidelijk.