- Beschouw gekleurde driehoek in Figuur 8.11.:
- Welvaartsverlies
- Verliesdriehoek
- Deadweight loss
- Excess burden
- Maximumprijs verhindert pareto-efficiëntie
- Producentensurplus: SEK => LMK
- Verlies: LSEM
- Consumentensurplus: SRE => LRQM
- Verlies: TQE
- Winst: LSTM
- Finaal verlies: MQE
Pareto-(in)efficiëntie bij hoeveelheid > bij marktevenwicht
- Eerste welvaartstheorema
- “Wanneer prijsvorming vrij wordt gelaten in markt van perfecte concurrentie, leidt de evenwichtsprijs tot een Pareto-efficiënte situatie”
- Beschouw Figuur 8.10.:
- Voor 200ste broodje: bereidheid tot betalen (hier €4) > marginale productiekosten (€2)
- Potentiële ruilmogelijkheden blijven onbenut
- Stel: extra broodje geproduceerd en verkocht tegen €3,5
- Goed voor consument (bereidheid tot betalen > €3,5)
- Goed voor producent (marginale kosten < €3,5)
- Pareto-efficiëntie: Som van consumenten- surplus en producentensurplus is maximaal
- d.w.z. alle Paretoverbeteringen zijn uitgeput
- Veronderstel:
- Waarde van goed = bereidheid tot betalen voor dat goed
- Consumentensoevereiniteit
- Consumentensurplus(stijgt met afname prijs)
- = Totale bereidheid tot betalen (OABC) – Hetgeen alle consumenten samen werkelijk betalen (Op0BC)
- Producentensurplus (daalt met afname prijs)
= Totale opbrengsten (Op1EF) – Totale kosten (ODEF)
- Perfecte concurrentie met identieke ondernemingen (vlakke aanbodcurve): producentensurplus = 0 (niet op grafiek)
Figuur 8.9.: De vraagcurve en de bereidheid tot betalen voor broodjes (a) en het consumentensurplus (b)
Figuur 8.9: De aanbodcurve en de prijs die de productenten vragen voor broodjes (a) en het producentensurplus (b)
“Een maatschappelijke toestand is Pareto-optimaal indien het onmogelijk is om een wijziging door te voeren waarbij de welvaart van tenminste één individu toeneemt, zonder dat de welvaart van ten minste één ander individu afneemt.”
= normatief
- Paretoverbetering: verandering zó dat minstens één individu erbij wint zonder dat iemand erbij verliest
- Grafisch: Paretogrens geeft weer hoeveel welvaart het ene individu maximaal kan verwerven, wanneer welvaart van alle andere individuen is vastgelegd
- Pareto-efficiënt:
- PuntenA,B,C,D,E,…
- Meer algemeen: Paretogrens
- Pareto-inefficiënt:
- Punten M, N, …
- Meer algemeen: onder Paretogrens
- Mogelijke oorzaken van inefficiëntie:
- Weinig aanbieders
- Externe effecten
- Publieke goederen
- Kritiek op criterium van Pareto:
- Veel punten zijn onvergelijkbaar
- Voorbeeld: punten C en M
- Pareto-efficiënte punten, maar welk is ‘best’?
- Voorbeeld: punt A beter dan punt C???
- Normatieve uitspraken over marktgebeuren
- Bijvoorbeeld: vrije markt = ‘beste’ manier om economische beslissingen te nemen
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
- Competitief marktevenwicht op lange termijn
a) uit winstmaximalisatie door individuele onderneming volgt dat prijs = marginale kosten;
b) uit vrije toetreding volgt dat prijs = minimum van gemiddelde kostenfunctie, zodat geen winst meer wordt gemaakt;
c) aantal ondernemingen is zodanig dat marktvraag = marktaanbod
Lange termijn evenwichtsvoorwaarden
- Iedere onderneming maximaliseert haar winst (MK=p);
- De winst van de onderneming is nul zodat er geen toe- of uittreding meer is (p=GK);
- De totale marktvraag = totale marktaanbod
- Indien alle ondernemingen een identieke kostenstructuur hebben:
- Marktaanbod op lange termijn volledig horizontaal
- Prijsstijging: winstperspectief: toetreders
- Prijsdaling: verlies: uittreders
- Vraag bepaalt enkel aantal bedrijven in markt en daaruit voortvloeiende totale productie
- Indien ondernemingen een verschillende kostenstructuur hebben:
- Verschillende technologie: verschillende kostenstructuur
- Marktaanbod op lange termijn niet horizontaal
Beschouw Figuur 8.7.:
- Ondernemingen type A (links)
- Max 50
- Betere productietechnologie
- Onderneming type B (rechts)
- Onbeperkt in aantal
- Slechtere productietechnologie
- Vlakke aanbodcurve vanaf prijs = 3,6
- Vanaf dan biedt ook type B aan (onbeperkte technologie)
- Ondernemingen van type A: inframarginale toetreders
- Maken wel degelijk ‘winst’
= Economische rente
- Meest efficiënte ondernemingen halen economische rente binnen omdat zij toegang hebben tot schaarse technologie
- Competitief marktevenwicht op korte termijn
a) uit winstmaximalisatie door individuele onderneming volgt dat prijs = marginale kosten op korte termijn;
b) uit prijsmechanisme volgt prijs waarbij vraag en aanbod aan elkaar gelijk zijn
Figuur 8.5.: competitief marktevenwicht
a) prijs = marginale kosten (KT) = 3,4
b) vraag = aanbod (80*35) = 2800
- Marktvraag: som van gevraagde hoeveelheden bij gegeven prijs
- Beschouw markt met
- 100 vragers type X
- 50 vragers type Y
- Bij marktprijs = €2,5
- Totale gevraagde hoeveelheid = 700 (6*100 + 2*50)
- Marktaanbod: som van hoeveelheden bij gegeven prijs
- Onderscheid
- Korte termijn
- Sommige productiefactoren vast
- Individuele aanbodfunctie
~ KT marginale kostenfunctie
- Lange termijn
- Alle productiefactoren variabel
- Individuele aanbodfunctie
~ LT marginale kostenfunctie (minder stijl)
- Vrije toe- en uittreding
Marktvraag en -aanbod
- Individuelevraagfuncties => Marktvraag
- Individueleaanbodfuncties => Marktaanbod
Prijs
- Exogeen voor individuele consumenten (assumptie) en individuele producenten (perfecte mededinging)
- Endogeen op niveau van markt
Lange termijn:
- Marginale kostencurve op lange termijn
- Vlakker dan marginale kostencurve op korte termijn
- Meer ruimte voor optimale combinatie inputs
- Gemiddelde totale kosten
- Alle kosten zijn variabel
- Outputregel:
- Sluitingsregel:
- Productie op lange termijn is verantwoord:
- Als prijs minstens gemiddelde kosten dekt
- Als winst niet-negatief is
Constructie van aanbodfunctie op lange termijn:
a) Voor een marktprijs onder het minimum van de (LT) GK-functie is het aanbod van de competitieve onderneming gelijk aan nul (sluitingsregel)
b) Voor prijzen gelijk of hoger dan de (LT) GK- functie volgt het aanbod het stijgende deel van de (LT) MK-functie
Figuur 8.3.: De langetermijn aanbodcurve voor een individuele onderneming
