Item gefilterd op datum: december 2012

Het pragmatisch relativisme van Rorty is al kort behandeld tijdens deze samenvatting. Hier zullen we verder in gaan op de positie die het pragmatisch relativisme inneemt ten opzicht van het contextualisme.

Het contextualisme kan opgedeeld worden in twee pragmatische stromingen.

Pragmatiek is de tak van de semiotiek en de taalkunde die de relatie tussen tekens of taaluitingen en hun gebruikers bestudeert. Binnen het contextualisme kunnen we het onderscheid maken tussen het

1) Pragmatisch relativisme

2) Pragmatisch realisme

Het pragmatisch relativisme van Rorty kan gekenmerkt worden door de volgende dingen:

• Anti correspondence theory
• De waarheid stemt niet overeen met de werkelijkheid maar moet worden gezien als vrschillende taalspelen met verschillende spelregels (vocabulaires). De waarheid komt alleen overeen met de werkelijkheid als we binnen 1 taalspel blijven en daarbinnen uitspraken met elkaar gaan vergelijken.
• Vocabularies
• Progress
• Het creëren van nieuwe vocabulaires om conflicten op te lossen
• “the world well lost”
• Er is geen onafhankelijk criterium om te bepalen of iets beter is dan het ander.
• Alles is gebaseerd op conventies

Het pragmatisch realisme legt het zwaartepunt op

• Taal en interactie
• Woorden zijn samenvattingen van wetten en hypothesen
• De nadruk ligt op “practics”
• Force
• Resistance
• Organization
• Er is een onafhankelijke wereld, deze wereld wordt gestructureerd door bepaalde wetten.

Het pragmatisch realisme keert zich tegen het relativisme door te stellen dat de wereld wel degelijk volgens bepaalde algemene wetten wordt gestructureerd waar het relativisme juist stelt dat er geen algemene wetten zijn maar dat verschillende taalspelen zorgen voor een constante behoefte aan een contingentiebenadering.

Wittgenstein heeft in zijn leven als filosoof een grote verandering

doorgemaakt. Men spreekt ook wel over wittgensteinWI en Wittgenstein II.

Wittgenstein I

De vroege Wittgenstein was een Common Sense Realist en het belangrijkste werk dat hij in deze periode geschreven heeft is de Tractatus. Kern van de Tractatus is alleen gesproken kan worden over dingen waar over gesproken kan worden. Dit betreft volgens Wittgenstein I alleen die dingen die echt in de wereld zijn. Ethiek bijvoorbeeld valt niet waar te nemen en dient ten gevolge verzwegen te blijven. Dit betekent echter niet dat Wittgenstein ethiek niet belangrijk vond.

Wittgenstein II

Wittgenstein II keert volledig tegen zichzelf en zijn Tractatus. In plaats van het Common Sense Realisme wordt Wittgenstein een contextualist.

Het belangrijkste boek dat hij in deze periode geschreven heeft is zijn “Philosophische Untersugingen”.

Kernpunten zijn:

• Tegen generaliseerbaarheid (behalen van maatwerk)
• Taal is een spel; accuracy of meaning
  • De betekenis van woorden is te vinden in de functie van de woorden in de wereld.
• Taal als instrument
  • Het gebruik van taal is afhankelijk van het doel.
  • Woorden kunnen verschillende betekenissen hebben ondanks een gelijk uiterlijk; woorden zijn dus contextafhankelijk.
• Van essentialisme naar (family) resemblance
  • “er zijn geen essenties maar er zijn relaties”
  • Er zijn is niet een enkel gezamenlijk concept maar er zijn overlappende kenmerken

Voor Wiitgenstein II is de betekenis dus afhankelijk van de context, anders gezegd: context maakt betekenis.

Het contextualisme legt een verband tussen alle drie concepten van de driehoek.

De contextualistische stroming gaat in tegen het Mentalisme en stelt dat er niet zoiets bestaat als een Essentie. Er bestaat geen onvariabele entiteit die het referentiepunt van een woord is.

Woorden zijn geen representatie van objecten en gaat hiermee tegen het Common Sense realisme en het Mentalisme in.

Verder stellen Contextualisten dat woorden geen theoretische functie hebben maar een praktische functie. Richard Rorty zegt hierover dat “words are tools”.

Uit het Contextualistische gedachtengoed is een aantal theorie ontstaan.

De belangrijkse zijn:

• Instrumentalisme van Wittgenstein
• Pragmatisch Relativisme van Rorty
• Semiotics van Pierce

Bij het mentalisme wordt betekenis verkregen door de relatie “language”en “thinking”. Een woord krijgt betekenis door het woord te koppelen aan een bepaald beeld in ons hoofd, een idee.

Problemen Mentalisme

• Algemeenheid (generality)
• Normativiteit (normativity)

Algemeenheid: beelden in ons hoofd zijn altijd individueel.

Hoe kunnen we weten dat we het hebben over hetzelfde?

Er is geen algemeen criterium om te verwijzen naar iets in de werkelijkheid en dat te vergelijken met verschillende beelden.

Normativiteit: Betekenis is niet alleen descriptief (beschrijvend), maar ook prescriptief (voorschrijvend).

We kunnen niet weten of jouw beeld correct is of dat van mij.

Deze mentalistische problemen gelden ook voor Common Sense Realisme.

De traditionele oplossing die geboden wordt komt uit het Essentialisme. Deze stroming stelt dat de relatie tussen woord en object gemedieerd wordt door een bepaalde Essentie of Idee. Bijvoorbeeld het woord koffie en het object (verschillende soorten koffie) worden gekoppeld door een essentie (het idee van koffie).

Problemen bij deze visie zijn:

• Bestaan essenties?
• Hoe gaat het dan precies in z’n werk?
• De verklaring is zwaarder geworden en gaat in tegen het zoeken naar fundamentele verklaringen.

Betekenis wordt verkregen door de relatie “language” en “world” waarbij de nadruk op de wereld ligt.

Een woord krijgt betekenis door het object waar het aan refereert.

Daarnaast is betekenis conventioneel; betekenis wordt op basis van wederzijdse toestemming verleent.

Algemene problemen Common Sense Realisme

• Niet alle woorden hebben een referentieel object (denk aan woorden als als, de, einde, zes)
• Op zichzelf hebben woorden geen enkele betekenis

Specifieke problemen Common Sense Realisme

Probleem van identiteit

Vb. morningstar – eveningstar probleem. Twee verschillende woorden met verschillende betekenis maar omdat ze beiden naar hetzelfde object verwijzen moeten ze dus hetzelfde zijn

Synoniemen probleem

Verschillende woorden met dezelfde betekenis die verwijzen naar het zelfde object

Probleem van fictieve personen

Fictieve personen verwijzen niet naar een object in de werkelijkheid maar hebben toch betekenis

Probleem van negatieve existentiële uitdrukkingen

“sneeuwwitje bestaat niet”

Defining heef alleen “language” nodig. Uitgangspunt van defining is dat een woord betekenis verkrijgt doordat het woord gedefinieerd wordt door andere woorden. Grote gevaar is het gevaar van circulariteit dwz. het gebruik van cirkelredenaties.

Bij de semantische condities van communicatie draait het om”

(hoe) kan de betekenis van woorden en zinnen zo algemeen zijn zodat zender en ontvanger de woorden en zinnen begrijpen?

Tijdens dit onderdeel zullen de volgende stromingen worden besproken:

• Defining
• Common sense realisme
• Mentalisme
• Contextualisme

Als framework voor de semantische condities gebruiken we de driehoek van de structuur van betekenis:

Rorty verwerpt de correspondentietheorie van de waarheid (waarheid stemt overeen met werkelijkheid). We kunnen volgens Rorty een uitspraak niet rechtstreeks met de werkelijkheid vergelijken, alleen vergelijken met andere concurrerende uitspraken. Waarheid is niet een eigenschap van de werkelijkheid, maar van onze taal.

Rorty zoekt aldus geen neutrale waarheidscriteria die geldig zijn voor elk taalspel. Hij stapt van Truth naar truth, van een hogere waarheid naar een waarheid als instrument.

Hij zegt hierover: “descriptions do not represent objects but they are tools to achieve relative goals”

Verder is Rorty van mening dat filosofie en wetenschap een instrumentele functie moeten hebben. Praktisch gezien komt dit neer op het beschouwen van de werkelijkheid niet in termen van een onafhankelijke realiteit maar in termen van beschouwing van je medemens.

Als laatste hanteert Rorty het concept Wijsheid. Rorty ziet wijsheid als het vinden van een balans tussen persoonlijke dingen en de buitenwereld.

Enige dissonantie in deze dient opgelost te worden door het aanpassen van jouw vocabulair zodat er wel een juiste samenwerking gevonden kan worden.

Volgens Kant kan reliable knowledge worden verkregen door het bekijken van de wereld als een individuele werkelijkheid.

Als de reliable knowledge alleen kan worden verkregen door de wereld te zien als een individuele werkelijkheid, hoe is het dan mogelijk om wetenschap te beoefenen? Bij wetenschap gaat het namelijk om algemene wetten die in deze visie niet als algemeen kunnen worden bestempeld omdat ze voortkomen uit een individuele werkelijkheid.

Kant biedt de volgende oplossing:

1) Categorieën zijn innate

Alle mensen gebruiken dezelfde instrumenten om de wereld te structureren; als dezelfde instrumenten dezelfde uitkomsten geven kan dus gesproken worden van een algemene uitkomst.

2) Er bestaat een onafhankelijke wereld (de noumenal world)

Alhoewel de mens uit moet gaan van de individuele werkelijkheid bestaat er een onafhankelijke wereld. Deze wereld zal voor grote gedeeltes voor ieder mens overeenkomen, dus ook in hun individuele werkelijkheid.

Kant kan gekenmerkt worden door de introductie van zijn Universele Categorieën waarmee hij een brug slaat tussen het rationalisme (innate ideas) en het empiricisme (zintuiglijke waarneming van de wereld).

Volgens Kant kan de wereld volgens de volgende wetmatigheden worden ingedeeld:

• Inhoud en vorm
• De mens structureert de werkelijkheid
• Doctrine van de categorieën (gebruik van ratio én perceptie)
• Transcendentaal idealisme

Transcendentaal kan worden gezien als de benodigde condities om iets te kunnen ervaren; het is een gedeelte van de geest.

Idealisme gaat uit van het idee dat iemand zijn eigen ideeën moet bestuderen in plaats van een bestaande wereld.