Item gefilterd op datum: december 2012

De rentevoet = Het sluitstuk van het monetaire transmissiemechanisme en de ECB gebruikt de rentevoet om de economische activiteit te beïnvloeden

Rente ↓ Economische activiteit ↑ Investeringen en consumptie ↑
Rente ↑ Economische activiteit ↓ Sparen ↑

Evolutie rentevoeten = Het resultaat van vraag en aanbod

Reserves parkeren = De banken moeten verplicht 2 euro bij de ECB parkeren voor iedere 100 euro die bij de bank is aangehouden in vorm van deposito

A₂ =In tijden van crisis wordt de rente verlaagd en ECB biedt meer euro’s aan zodat de banken meet reserves hebben

Inelastisch aanbod = De ECB beslist zelf hoeveel euro’s zij aanbiedt ondanks de rente

Vraagfunctie = De vraag naar euro’s van geld heeft een inverse relatie met de rente
Rente ↑ Vraag euro’s ↓ want kostprijs van geld ↑

Competitieve veilingen = De ECB organiseert veilingen om euro’s in omloop te brengen

Verloop van een veiling

1. Op basis van macro-economische gegevens beslist de ECB wat de best passende rentevoet zou zijn om haar doelstellingen te realiseren
2. De ECB berekent de hoeveelheid euro’s die ze aan banken moet aanbieden om die rentevoet te realiseren
3. Ze organiseert een veilig waar ze de berekende hoeveelheid euro’s aanbiedt
   Aankondiging: Hoeveelheid euro’s en terugbetalingstermijn van de lening
4. Iedere bank geeft door hoeveel euro’s ze went en aan welke rente ze die wil lenen
   > De ECB geeft een ondergrens van de te bieden rente mee
5. De ECB verzamelt alle gegevens van alle banken. De bank met de hoogte rentevoet wordt eerst bediend, daarna de tweede hoogste bieder enz. De ECB loopt alle banken in volgorde af tot de berekende hoeveelheid euro’s is toegewezen
6. 6. Na het verstrijken van de terugbetalingtermijn geven de banken de geleende euro’s terug met de te betalen rente

Voorwaarden om te lenen = De banken moeten voldoende waarborgen en onderpand aanbieden voor het verkrijgen van de euro’s want de ECB wil geen risico lopen
Vb Overheidsobligaties

Valuation haircut = Het surpluspercentage die de banken moeten geven aan de ECB zodat hun onderpand meer waard zou zijn dan de lening die ze aangaan

Terugbetalingstermijn zo kort mogelijk = Dit geeft de ECB de maximale flexibiliteit om euro’s snel opnieuw uit omloop te halen indien dit nodig zou blijken

Banken kunnen leningen verkrijgen

• Interbancaire markt
• Publiek
• ECB (enkel op KT)

Aantal veilingen = De ECB organiseert één veiling per week voor een looptijd van één week en één veiling per maand voor een looptijd van 3 maanden
> Looptijden uitbreiden tijdens de crisis

Basisherfinancieringstransacties = Belangrijkste veiling van de ECB (looptijd van één week). De rentevoet die hieruit voortvloeit, is het signaal dat de ECB wil geven over de stand van haar monetair beleid.

De rentewijziging voor basisherfinancieringstransacties zal indirect alle andere rentevoeten inde economie beïnvloeden

Zuivere verwachtingstheorie = De rente die banken elkaar aanrekenen voor bijvoorbeeld een lening op drie maanden zal gelijk zijn aan de gemiddelde rente voor drie opeenvolgende leningen van één maand, plus een kleine premoe, omdat de banken het geld meteen voor een langere periode moeten vastleggen
(1+R₂)² = (1+R₁) . (1+R₁)

Arbitrage = Het profiteren van prijsverschillen tussen verschillende aan elkaar gerelateerde effecten
> Arbitrage is niet toepasbaar want je hebt geen voorgeel als je in een ander tijdsinterval belegt

1.5 Onderpandvereisten ECB en de financiële crisis

Gelijkwaardige onderpandvereisten zorgen voor problemen

• Alle landen moeten hetzelfde onderpand bieden bij leningen. Een meer logischer systeem zou zijn dat risicovolle landen (Portugal, Griekenland) een hoger onderpand moet aanbieden bij hun leningen dan sterke landen (Duitsland)
• Banken gebruiken overheidsobligaties als onderpand van risicovolle landen en ze gebruiken de overheidsobligaties van sterke landen voor het transacties op de interbancaire markt

• Prijsstabiliteit
  - Jaarlijkse inflatie van maximaal 2% op middellange termijn
  - Deflatie vermijden > Rem op economische activiteit
• De economische groei ondersteunt
• Uitvoeren van haar beleid volgens de principes van de vrije markt
  > Marktwerking zo weinig mogelijk verstoren

Onafhankelijk beleid = Om het monetair beleid naar behoren te kunnen vervullen, heeft de ECB een onafhankelijk beleid
> Zonder de invloed van politici

Vrijbuitersprobleem = In de ’70 had de minister van Financiën invloed op het monetair beleid en liet tijden de verkiezingen geld bijdrukken om de economie op korte termijn te stimuleren. Later werden de gevolgen hiervan doorgeschoven naar de volgende regering
> Gevolg: Hoge inflatie en lage groei

Onrechtstreekse geldcreatie = De ECB kan lidstaten niet rechtreeks financieren, maar koopt in de plaats overheidsobligaties op om aan onrechtstreekse geldcreatie te doen

Monetair beleid = De ECB is de enige instelling die uit het niets geld kan en mag creëren
> Om de economie te stimuleren

Inflatie = Wanneer er te veel geld in omloop is, zullen de prijzen stijgen wat zal leiden tot inflatie

Doel monetair beleid

• Ondersteunen van de economische activiteit
• Controle houden op de inflatie

Monetair transmissiemechanisme = Alles wat er gebeurd tussen het drukken van het geld en de uiteindelijke effecten

• Na 6 à 9 maanden een merkbaar effect op de economische activiteit
• Na 1 à 2 jaar een effect op de inflatie

> Tijdig anticiperen is de sleutel van een succesvol monetair beleid

Milton Friedman = Pleitte ervoor om het monetaire beleidsinstrument helemaal niet te gebruiken m de economie actief te beïnvloeden

Onrechtstreekse geldcreatie = De ECB creëert onrechtstreeks geld via kredietverlening aan commerciële banken
> De liquiditeit beïnvloeden

Voorwaarde op lening van noodfonds = In ruil voor steun van het noodfonds moet de regering maatregelen nemen om hun tekorten zo snel mogelijk terug af te bouwen

Welke maatregelen?

• Belastingen verhogen => Dalende economische activiteit
• Uitgaven verminderen

Gevolg? Deze maatregelen zorgen ervoor dat de inkomsten van de overheid uiteindelijk niet stijgen en willen ze dus nog meer de belastingen verhogen

Opkomst nieuwe spiraal = Tussen de begroting die er niet op vooruit gaat en de economie die verder in de recessie verdwijnt

Beleidsmakers = Ze hebben getreuzeld om de getroffen landen Griekenland, Ierland en Portugal in 2010 te redden. Daardoor werden ook grotere landen getroffen zoals Spanje en Italië

Ad-hoc-steunpakket = Dit pakket van 110 miljard euro werd samengesteld om Griekenland te redden

ESM = Europees noodfonds dat is opgericht in 2010 om voor 250 miljard euro steun te verschaffen
> Ierland en Portugal waren de eerste landen

Uitbreiding EMS = Er werd getwijfeld of 250 miljard euro wel genoeg was om steun te verlenen. Daarom hebben ze in juli 2011 de steun uitgebreid naar 440 miljard euro
> Maar onvoldoende om de brand te blussen

Voorwaarden noodfonds = Het moet als schuldeiser eerst volledig worden terugbetaald vooraleer het land andere schuldeisers mag terugbetalen
> Beschermen van Europese belastingsbetaler

Steun noodfonds => Niet het gewenste effect

Fundamenteel probleem = Alle landen die deel uitmaken van de eurozone staan gezamenlijk garant voor de schuld die uitgegeven wordt door het noodfonds en die dan aangewend wordt om een land te redden

Reddingsplan van ECB = Ze heeft niet rechtstreeks leningen gegeven, maar ze kocht bestaande obligatieleningen op voor een totaalbedrag van 250 miljard euro

Waarom kunnen andere landen hun rente laag houden en Europa niet?

• Slechte constructie van de euro
• Ze hebben 1 overheid
• Ze hebben zelf de budgettaire overheid in handen
• Ze hebben 1 instantie die instaat voor de uitgiften van het geld
• Het aandeel van de overheid ligt lager

=> Deze landen hebben controle over de munt (Amerika, UK, Zweden)

Eurozone

• Waaier van lidstaten
• Slechts 1 monetaire instantie ECB
• ECB is volledig afhankelijk van de lidstaten

Recapituleren = Banken nemen risico’s => Kleine spaarders zijn de pineut => Overheid en ECB grijpen in => Overheid in de problemen door de steeds stijgende overheidsschuld

Grafiek p 93

Financiële markten en instellingen = Ze worden gestimuleerd door de kredietratingagentschappen om de overheidsschuld op hun balansen massaal te verkopen
> Ze stellen de kredietwaardigheid van de overheden in vraag (Deze keer terecht)

Overheidsobligaties = Daar de massale verkoop ervan dalen de prijzen van de bestaande obligaties in het bezit van banken, waardoor de banken door een waardevermindering opnieuw de dieperik ingaan
> Overheid moet weer ingrijpen en er is nog meer overheidsschuld

Resultaat eerste infernale spiraal = Rentevoeten stegen van heel wat Europese landen en het renteverschil met Duitsland loopt hoog op

Tweede infernale spiraal = Tussen de begroting van de overheid en de rentevoeten

Beleggers = Ze vrezen ervoor dat de overheid haar schulden niet meer zal kunnen terugbetalen, dus ze veropen hun overheidsobligaties of eisen ene hogere risicopremie

Hogere risicopremie = Wanneer de overheid de rente zal verhogen, weegt dit door op de begroting en zo verhoogt het de schuldenlast

Hogere overheidsschuld = Er is meer kans dat de overheid effectief niet zal kunnen terugbetalen

Gevolg? Belegger blijven obligaties verkopen of eisen nog hogere premies en de spiraal gaat verder
> Overheid is bankroet

Derde infernale spiraal = Gebaseerd op het vertrouwen van de spaarders in hun bank en in de overheid die instaat voor hun depositogarantie

Spaargeld = Spaarders deponeren hun geld op andere nationale banken waar ze wel nog de depositogarantie vertrouwen

Geldverlies = Voor nationale banken betekend dit dat er een groot tekort is aan geld en kunnen dus geen overheidsobligaties kopen

Gevolg? Rentes verhogen waardoor de overheid en de banken in de problemen komen

Kredietratingagentschappen = Olie op het vuur door de kredietwaardigheid van het land te doen dalen

Conclusie = Deze drie spiralen versterken elkaar en zorgen ervoor dat alles uit de hand loop

Grafiek p 95

Twee snelheden

• Duitsland: Had last van een dubbele revaluatie en moest er meer dan een decennium van herstellen (Vooral voormalig Oost-Duitsland)
• Periferie landen: Raasden vooruit daar de lage rentevoeten en duur hun hoge consumptie
  > Griekenland, Ierland en Spanje

Grafieken p 88

Uiteenlopende cycli = De euro werd te duur voor Duitsland en te goedkoop voor landen uit de periferie
> ECB in de problemen want zij moet bij haar beslissingen rekening houden met alle leden

Inflatie = De inflatie van Duitsland was een stuk lager dan de inflatie van landen uit de periferie. Hun inflatie lag zelfs boven de inflatiedoelstelling van de ECB

Zelfversterkende spiraal = Wanneer de gemeenschappelijke rentevoet van de ECB te restrictief is voor een aantal landen (Duitsland) en te expansief voor een andere groep landen (Griekenland), worden de conjunctuurcycli van deze landen steeds verder uit elkaar gedreven

Rentevoet < Inflatie => Een oververhitte economie
Vb: Landen uit de periferie

Rentevoet > Inflatie =>Afkoelen van de economie
Vb: Duitsland

ECB = Overkoepelde instantie van alle nationale centrale banken die de euro gebruiken. Ze is dan ook de enige instelling die euro’s mag drukken en in omloop brengen

Mandaat en statuten van ECB = Deze zijn verankerd in het Verdrag van Maastricht

Doelstelling ECB

• Prijsstabiliteit waarbij de inflatie onder 2% moet blijven > Spelen met de rente
• Economische groei ondersteunen

Inflatie boven 2% = ECB verminderd de hoeveelheid geld in omloop om de inflatie te laten dalen
> Hoe?

Het monetaire transmissiemechanisme = De manier waarop een rentewijziging van de ECB effect heeft op de economische activiteit en de inflatie