Item gefilterd op datum: januari 2014

- etymologie

→ Israëlieten reinigen zich om de zoveel jaar: ze namen een bok en die beladen ze met alle zonden van Israël

→ alle zonden worden dus symbolisch op de bok gelegd en deze wordt naar de woestijn gedreven en sterft

= reinigingsritueel

- Nu: eigen tekortkomingen projecteren op een ander maar ook uw eigen angsten, zodat men van die angsten wordt bevrijd en verlost

→ men gebruikt geen dieren maar andere mensen, vaak de outsiders die niet tot eigen dominante groep behoren

→ Zondebok = andere groepen die beladen worden met schuld van alles wat fout loopt en zo wordt de dominante groep gezuiverd

=> Combinatie van twee deelmechanismen:

1. overdracht

→ wanneer stereotypen werven geraken met gevoelens van angst, worden stereotypen vaak schadelijk en krijgen een hatelijke of vijandige inhoud

→ stereotypering gaat samen met overdracht

○ = ongenoegens gericht tegen objecten die niet aan de oorsprong liggen van de beleefde angstgevoelens

○ Mensen kunnen hun ongenoegens afwentelen op de zondebokken die de schuld krijgen voor alles wat dwars zit hoewel zij dit niet kunnen verhelpen

○ Komt vaak voor in situaties waar gedepriveerde sociale (vaak etnische) groepen met elkaar in competitie treden voor het verwerven van economische beloningen

○ situatie waarbij mensen worden geconfronteerd met iets dat hen angst aanjaagt

■ overdracht doet zich voor wanneer men angst ‘temt’ = vrees: van ‘angst’ naar ‘vrees’

• verschil: angst voor het onbepaalde, het onbekende en men weet niet er hoe tegenover te staan
• vrees: voor iets bepaalds

○ verklaring verzinnen = middel om angst om te zetten tot vrees = denkbeeldige oorzaak creëren

2. Projectie

= onbewust toeschrijven van eigen wensen of kenmerken aan anderen

■ In situaties waar individuen gefrustreerd worden, of in omstandigheden waarin zij zich erg moeten beheersen, zijn zij vaak niet in staat om eigen gevoelens te herkennen. Deze worden geprojecteerd op anderen

■ omgekeerde van eigen ideaalbeeld en projecteren op de ander. vb. blanken in Afrika

■ van lust overlopende zwarten = stamt van eigen seksuele frustraties van blanken af

■ het beeld van de ander weerspiegelt meer zichzelf dan de ander

=> zondebok mechanisme : projecteren van alles wat men niet is of niet wil zijn op de ander + de ander de schuld geven van wat men liever niet heeft = dubbele psychische reiniging

- is het omgekeerde van het ideaalbeeld dat men heeft van zichzelf

bv. Victoriaanse vrouw: emotioneel, passief, gevoelig  man: avontuurlijk,...

→ positieve manbeeld wordt omgekeerd geprojecteerd op de vrouw

→ om de onbekende anderen te fixeren => omgekeerde ideaalbeeld projecteren

- stereotype

→ fixatie van vooroordelen  vooroordelen corrigeren, aanpassen van zowel positieve en negatieve vooroordelen

→ beeldvorming die verstard zijn, telkens opnieuw worden deze clichés gebruikt

→ worden niet gecorrigeerd door de feiten

=> vooroordelen zijn gewoonlijk gebaseerd op stereotiepe redeneringen; denken is dus gebaseerd op categorieën waarmee we onze ervaringen indelen; wanneer deze categorieën zeer star zijn, spreekt men van stereotypen

bv. blanke kan opvattingen hebben over zwarten gebaseerd op enkele starre en simpele ideeën en zal al zijn ervaringen interpreteren in termen van simpele ideeën, zonder er aan te denken ze te verwerpen of nuanceren

= opvattingen en attitudes die leden van een groep hebben boven een andere groep ; deze opvattingen kunnen positief en negatief zijn en zijn vaak gebaseerd op ‘horen zeggen’

=> Functie: wereld die men niet kent, maar waar men toch een oordeel over velt

→ helpen ons om de wereld te leren kennen ook al kent men die niet

→ je weet wat je te doen staat, je weet hoe de anderen zullen reageren

→ Om vaagheid van de wereld te reduceren

- Discriminatie

→ Gedrag, een feitelijke achterstelling van leden van een groep bv. op de arbeidsmarkt

- Discriminatie en vooroordelen komen vaak samen voor maar ook vaak afzonderlijk

→ Men kan bevooroordeeld zijn t.o.v. anderen zonder hen te discrimineren

→ Men kan ook iemand discrimineren , ook al zijn er geen vooroordelen in het spel

Bv. een blanke, volkomen onbevooroordeeld kan besluiten om zeker geen huis te kopen in een wijk waar veel zwarten wonen, niet omdat hij negatieve vooroordelen heeft, maar omdat hij vreest dat zijn eigendom in de toekomst in waarde kan dalen

- de Gobineau’s rassentheorie: rechtvaardiging van kolonisatie

→ het ene ras is edeler, beter als het andere

→ Westen = witten, heersen over de wereld  zwarte ras: kunnen minder …  geel ras: vals ras

→ ideologie als ondersteuning van kolonisatie : recht van blanken om aan lokale mensen te zeggen hoe men moet leven, …

- “het blanke ras is superieur en wat wij doen is belangrijker, wij hebben de zwarten iets te bieden: hen opheffen tot hoger niveau” = verdediging van kolonisatie

- Nazi-rassentheorie (‘volkszuiverheid’ & ‘Lebensraum’)

→ ideologie: Lebensraum politiek: Duitsers zochten ruimte voor nieuwe nederzetting en verdere ontwikkeling en dit zocht men richting het Oosten

=> Gedachtegang: wij (Ariërs) zijn veel hoogstander en edeler en hebben meer recht op leven dan andere, dus recht om grond in te palmen

= gerechtvaardigd door racistische motieven

=> inferieure rassen worden overbodig en zelfs schadelijk

→ Gevolg: uitroeiing van Joden en zigeuners gebaseerd op illusie dat rassen bestaan en dat sommige mensen meer waard zijn dan andere, superieur zijn dan anderen + in de naam van de wetenschap

=> xenofobie= vreemdelingenhaat

= sociale constructie

→ ras: niet gebruikt door sociologen omdat er geen rassen bestaan; wel verscheidenheid maar geen biologische grens tussen mensen

→ er is toch een geloof dat de menselijke soort kan worden opgedeeld in verschillende rassen. Vb zwarte – gele – blanke ras

→ het is echter niet mogelijk om een wetenschappelijke, biologische classificatie te maken

a) er zijn dus vele uitzonderingen op de indeling in rassen

b) gemiddelde genetische verschillen tussen leden van eenzelfde ras even groot dan de gemiddelde genetische verschillen tussen leden van verschillende rassen

=> mensensoort is niet ingedeeld in onderscheiden rassen maar vormen een continuüm

=> rassenverschillen zijn dus niet biologisch gegrond maar zijn een sociale constructie

→ rassenverschillen = fysieke kenmerken die door de leden van een gemeenschap of een maatschappij worden beschouwd als etnisch betekenisvol

- racisme: verkeerdelijk toeschrijven van persoonlijkheids- of gedragskenmerken aan mensen met specifieke fysieke kenmerken

→ racist gelooft in biologische verklaring van een veronderstelde superioriteit of inferioriteit van mensen met bepaalde fysieke eigenschappen

→ hoewel het onderscheid van ras dus niet gegrond is wordt het toch gebruikt omdat het aanleiding heeft gegeven tot racisme

• ras = bedenksel waarin wij de mensheid hebben ingedeeld wit-zwart-geel
• ideologische dimensie: er bestaan niet enkel rassen ( wetenschap), maar zijn bovendien ook nog niet evenveel waard

→ Niet noodzakelijk numeriek

→ Kenmerken:

- onderscheidend kenmerk: duidelijk kenmerk bv. taal, godsdienst, huidskleur,..

= onderscheidingsteken dat het leven van een minderheidsgroep van de anderen onderscheidt

- voorwerp van discriminatie

→ minder levenskansen als anderen als gevolg van discriminatie

→ Wanneer rechten en mogelijkheden worden ontzegd aan leden van de minderheidsgroep , gebaseerd op bepaalde kenmerken

bv. wanneer huisbaas een kleurling weigert een huurcontract te geven owv huiskleur

- groepsgevoel

→ gemeenschappelijke belangen en solidariteit

→ gedeelde ervaringen van discriminatie verhogen deze gevoelens

- isolatie

→fysieke, in bepaalde wijken zich terugtrekken of worden daartoe gedreven

=> leven dus geconcentreerd in wijken, steden of regio’s van een land

=> kan leiden tot behoud van eigen cultuur

→ Sociaal: niet met elkaar praten, eigen ontspanningsleven, scholen...

→ Gekenmerkt door endogamie: huwen binnen de groep

= voortzetting, continuering van eigen etnische groep

- voordelen t.o.v. minderheden blijven bestaan ook al is deze fysiek niet te onderscheiden

- voorbeeld van de Joden = belangrijk in de Europese geschiedenis

→ geboren met bepaalde etnische eigenschappen

- etniciteit = culturele praktijken waardoor een gemeenschap wordt onderscheiden van de rest van de bevolking

→ basis van etnische verschillen: bepaalde kenmerken van de groep

→ etnische verschillen = aangeleerd

→ etnische verschillen = zelden neutraal

=> ongelijkheden in rijkdom en macht + tegenstellingen en spanningen tussen groepen die gekenmerkt zijn door vooroordelen en discriminatie

- De meeste landen zijn plurale maatschappijen

= maatschappijen waarin verschillende grote etnische groepen bestaan die deel uitmaken van ruimere politieke en sociale orde maar toch een afzonderlijk leven leiden; zowel postkoloniale landen als moderne maatschappijen

- De notie ‘etnische groep’

→ groep = geheel van mensen die van zichzelf weten dat ze een eenheid vormen, wij-gevoel

= bewust lidmaatschap

→ deze onderscheiden veranderen, zijn niet gefixeerd bv. nu geen onderscheid meer tussen Ariërs en Slavische volkeren

- Voorbeeld van de Burakumin/Eta: lees p. 213-214

- Etniciteit = toebehoren tot een volk, afstamminggroep waarmee men verwant is, wordt doorgegeven van generatie tot generatie

→ aantal elementen: gemeenschappelijk geografisch en historisch verleden, gemeenschappelijke taal, religieuze component

=> samensmelting van elementen die niet los is te maken van elkaar

→ verhouding tussen etniciteit en dominante samenleving = belangrijk

- Toename aantal echtscheidingen

→Verklaring:

- economische onafhankelijkheid van vrouwen

- eenpersoons-huishouding economisch haalbaar

- geen stigmatisering meer

- huwelijken worden ‘geëvalueerd’ (‘confluent love’)

- geleidelijke bewustwording van de echtscheiding, Diane Vaughan

→ aan echtscheiding gaat vaak een periode van sociale scheiding vooraf

1. initiator, ontevreden met de relatie, bakent dan een 'territorium' af

2. 'omgekeerde verliefdheid'

3. voor- en nadelen van echtscheiding afwegen

- aspecten van de echtscheiding

→ De emotionele echtscheiding

→ de wettelijke echtscheiding

→ De economische echtscheiding

→ De scheiding als ouders

→ De gemeenschapsscheiding (verandering van vrienden en andere sociale relaties)

→ De psychische echtscheiding

- echtscheiding en kinderen

→ na echtscheiding lijden kinderen vaak aan emotionele spanningen

- Jongere kinderen zijn het meest verward en geven vaak zichzelf de schuld van de scheiding

- Oudere kinderen schatten gevolgen voor eigen toekomst in (met gevoelens van woede)

-5 jaar na de scheiding: 2/3de verwerkt scheiding behoorlijk

-1/3de kampt met depressiviteit en eenzaamheid

- Kinderen die na scheiding contact behielden met beide ouders voelen zich (gemiddeld) beter

→ Onderzoek J. Dronkers (1997); Tamar Fischer (2004)

- echtscheiding is minder goed dan niet-scheiding

- ‘minder goed huwelijk’ beter dan scheiding

- echtscheiding beter dan voortdurend ruziënde ouders

=> echtscheiding bij kinderen tussen 11 en 15 jaar: leermoeilijkheden

=> na echtscheiding al of geen contact met de vader maakt weinig verschil

- COHABITATIE (samenwonen)

→ wijd verspreid

→ experimenteerperiode

→ huwen na verloop van tijd (omwille van kinderen)

→ juridische vorm (samenlevingscontract)

- HOMOHUWELIJK

→ Voorbij huwelijk als biologisch gefundeerd instituut

→ Huwelijk als juridisch instituut om samenleven te regelen

= Amerikaanse functionalist

→ onderzocht veranderingen in de maarschappelijke functies van het gezin

→ Familie pre-industriële samenleving andere functies dan in een industriële maatschappij

=> landbouwmaatschappij: economische functie

+ andere functies: extended family was beter geschikt dan kerngezin

=> geïndustrialiseerde maatschappij: kerngezin vervangt extended family om 2 redenen

1. arbeidsflexibiliteit verhoogt

2. binnen-familiale spanningen worden gereduceerd

=> idee dat extended family het dominante gezinstype was in de pre-industriële maatschappij, strookt niet met de werkelijkheid = theorie is empirisch accuraat