a) De sociale werkelijkheid wordt voortdurend, op ieder moment, tot stand gebracht en in stand gehouden door middel van pogingen om interacties in te stand te houden en voortdurend te ‘herstellen’ waar ze dreigen verbroken te worden
De betrokkenen zijn er zich meestal niet van bewust dat dit gebeurt
Op welke manier zorgen mensen om leven te kunnen ordenen?
è Hoe proberen mensen om te gaan met stoornissen om terug orde in leven te krijgen?
Want volgens Garfinkel:
Pas waar sociale interacties verstoord worden, was zijn uitgangspunt, ziet men hoe de betrokkenen koste wat het kost de verstoorde interacties trachten te herstellen. En men ziet welke mechanismen ze daarbij gebruiken.
Zijn experiment aan universiteit van Amerika:
Studenten die na 3 maand terug naar huis gaan, moeten zich als vreemde thuis gedragen. Als een bezoeker precies. Studenten moeten gedrag van ouders, broers/zussen goed in het oog houden.
De ouders en familieleden waren helemaal van streek.
Ze wisten niet hoe ze het gedrag van ‘hun’ student moesten interpreteren.
Daardoor konden ze niet langer meer anticiperen op diens gedrag, en uiteindelijk
was er zelfs geen wisselwerking meer: de interactie brak gewoon af.
Het interessantste aan het experiment was hoe de familieleden poogden de
verstoorde interacties te herstellen:
De stelling van Garfinkel was, dat de manieren waarop de familieleden koste wat het kost probeerden om interactie in stand te houden, in feite in iedere interactie worden aangewend. Alleen kwamen ze door dit experiment beter aan het licht!
= Studie van de manieren waarover mensen beschikken om zelf eigen sociaal leven
te ordenen / in kaart te kunnen brengen.
= ‘etnoden’ ethnomethoden
De methoden die ‘gewone mensen’ aanwenden om handeling en uitspraken
van anderen een betekenis te geven
ü Interactie bij dingen
= Actie – reactie
= Samenhang van twee lichamen
Bv. Botsbal
ü Interactie bij dieren
= Wisselwerking
Bv. Honden blaffen naar elkaar
ü Interactie bij mensen
= Vooruitlopen op reactie
= Anticiperen & interpreteren
Bv. Handeling begint bij persoon 1. De eerste persoon denkt al na over de handeling van persoon twee = “Samenhandeling”
Denk aan: Vragen hoe laat het is aan iemand…
Persoon 1: Hoe laat is het?
Persoon 2: Tien na ()
Persoon 1: OK (wist al dat de andere ging antwoorden)
Interpretatie: is complex & kwetsbaar omdat deze werken rond symbolen
: deze symbolen zijn vaak minder duidelijk
De samenleving wordt voortdurend gemaakt in de ontelbare interacties waaruit ze bestaat.
Je zou kunnen zeggen dat de maatschappij ieder moment in het leven wordt geroepen en in stand gehouden. Maar, dat “in standhouden” is niet altijd even gemakkelijk. (Het aankopen, in standhouden en ordenen van interacties, zie volgende paragraaf)
(Gelukkig) verlopen de meeste interacties routineus, en nemen we eraan deel zonder veel na te denken en zonder veel moeite.
Komt doordat we normaal gesproken terugvallen op overgeleverde rollen en instituties die in de loop van de tijd zijn ontstaan en het interacteren vergemakkelijken
We hebben te maken met een paradox!
Algemeen heb je de sociale orde. Tegelijkertijd bestaat samenleving uit interacties. Manier waar is zeer onzeker (Bv. we verstaan elkaar fout). Interacties bestaan uit voortdurende interpretaties en re-interpretaties.
Samenleving (= complex geheel) hangt samen door interacties (= vluchtig en instabiel geheel)
ð De regelmatigheid in de wereld is dus gebaseerd op vluchtige instabiele processen?!
| |
FUNDAMENTELE VRAAG IN SOCIOLOGIE
Hoe ontstaat sociale orde uit vluchtige, instabiele interacties?
ANTWOORD bestaat uit:
¶ De ethomethodologie (H. Garfinkel)
Onderzoekselement = banale, simpele dingen in complexe taal
¶ De dramaturgie (E. Goffman)
Toegankelijker
Vertaald in het Nederlands
¶ Proxemics (E. Hall)
¶ Rolanalyse (door veel onderzoekers opgeschreven)
: Is het proces van wisselwerking tussen personen die in hun handelen op elkaar anticiperen en reageren
= men verlegt de grenzen
Bv. Carnaval
Reagregatie fase
: Bv. Witte broodsweken
Rouwweken; zwarte kledij
Pagina’s 86 tot 89 gewoon eens doorlezen uit interesse. Ik ben het gaan vragen na de les en hij zei dat dit niet echt leerstof was. Ik denk dat hij niet rechtuit wou zeggen “dat moet je niet leren” maar dat het daar wel op neerkwam.
= Geordende, regelmatige leven waar posities in samenleving duidelijk zijn.
= Vormt een continuïteit van sociaal geordende leven
Af en toe zijn er breukmomenten. Dit gaat gepaard met het uittreden van societas, het leven wordt niet meer regelmatig, gestructureerd, geroutineerd, maar het wordt allemaal feestelijker (=Communitas)
è Dronken, vergeten zichzelf een beetje, veranderen van positie, … fase van anti-structuur
Bv. Communitas: - “Schieting” (lawaai maken, herrie)
- Begrafenis
Volwassenheid
Geboorte Huwelijk
Dood
Geboorte
: gaat gepaard met serieuze veranderingen
: om die overgang voor iedereen duidelijk te maken Overgangsrituelen
Volwassenheid
: Vroeger
: Dankzij rituelen (die plaats vinden bij puberteit) voor iedereen gekend
Nu
: Nog wel vormsel (bij Christenen) maar in de samenleving zijn deze overgangen
vervaagd. Identiteiten zijn vervaagd
Identiteitsprobleem: ‘Wie ben je?’ : Los het zelf op zegt onze samenleving.
Huwelijk
: Duidelijke markering want gehuwde krijgt andere verplichtingen en een nieuwe familie.
: Vorming identiteit + communicatie
Dood
: Levenscyclus loopt door… Misschien is er wel een vervanger.
Antropologie A. Van Gennep:
® Antropologische studie begin 20e eeuw:
Toonde aan dat overgansrituelen een drieledige structuur omvatten.
Hij scheidt het leven in 2 sferen
Schema:
Volwassenheid
Geboorte Huwelijk
Dood
Geboorte
: gaat gepaard met serieuze veranderingen
: om die overgang voor iedereen duidelijk te maken Overgangsrituelen
Volwassenheid
: Vroeger
: Dankzij rituelen (die plaats vinden bij puberteit) voor iedereen gekend
Nu
: Nog wel vormsel (bij Christenen) maar in de samenleving zijn deze overgangen
vervaagd. Identiteiten zijn vervaagd
Identiteitsprobleem: ‘Wie ben je?’ : Los het zelf op zegt onze samenleving.
Huwelijk
: Duidelijke markering want gehuwde krijgt andere verplichtingen en een nieuwe familie.
: Vorming identiteit + communicatie
Dood
: Levenscyclus loopt door… Misschien is er wel een vervanger.
Antropologie A. Van Gennep:
® Antropologische studie begin 20e eeuw:
Toonde aan dat overgansrituelen een drieledige structuur omvatten.
Hij scheidt het leven in 2 sferen:
Schema:
Volwassenheid
Geboorte Huwelijk
Dood
Geboorte
: gaat gepaard met serieuze veranderingen
: om die overgang voor iedereen duidelijk te maken Overgangsrituelen
Volwassenheid
: Vroeger
: Dankzij rituelen (die plaats vinden bij puberteit) voor iedereen gekend
Nu
: Nog wel vormsel (bij Christenen) maar in de samenleving zijn deze overgangen
vervaagd. Identiteiten zijn vervaagd
Identiteitsprobleem: ‘Wie ben je?’ : Los het zelf op zegt onze samenleving.
Huwelijk
: Duidelijke markering want gehuwde krijgt andere verplichtingen en een nieuwe familie.
: Vorming identiteit + communicatie
Dood
: Levenscyclus loopt door… Misschien is er wel een vervanger.
Antropologie A. Van Gennep:
® Antropologische studie begin 20e eeuw:
Toonde aan dat overgansrituelen een drieledige structuur omvatten.
Hij scheidt het leven in 2 sfere
Schema:
Volwassenheid
Geboorte Huwelijk
Dood
Geboorte
: gaat gepaard met serieuze veranderingen
: om die overgang voor iedereen duidelijk te maken Overgangsrituelen
Volwassenheid
: Vroeger
: Dankzij rituelen (die plaats vinden bij puberteit) voor iedereen gekend
Nu
: Nog wel vormsel (bij Christenen) maar in de samenleving zijn deze overgangen
vervaagd. Identiteiten zijn vervaagd
Identiteitsprobleem: ‘Wie ben je?’ : Los het zelf op zegt onze samenleving.
Huwelijk
: Duidelijke markering want gehuwde krijgt andere verplichtingen en een nieuwe familie.
: Vorming identiteit + communicatie
Dood
: Levenscyclus loopt door… Misschien is er wel een vervanger.
Antropologie A. Van Gennep:
® Antropologische studie begin 20e eeuw:
Toonde aan dat overgansrituelen een drieledige structuur omvatten.
Hij scheidt het leven in 2 sferen:
Schema:
Volwassenheid
Geboorte Huwelijk
Dood
Geboorte
: gaat gepaard met serieuze veranderingen
: om die overgang voor iedereen duidelijk te maken Overgangsrituelen
Volwassenheid
: Vroeger
: Dankzij rituelen (die plaats vinden bij puberteit) voor iedereen gekend
Nu
: Nog wel vormsel (bij Christenen) maar in de samenleving zijn deze overgangen
vervaagd. Identiteiten zijn vervaagd
Identiteitsprobleem: ‘Wie ben je?’ : Los het zelf op zegt onze samenleving.
Huwelijk
: Duidelijke markering want gehuwde krijgt andere verplichtingen en een nieuwe familie.
: Vorming identiteit + communicatie
Dood
: Levenscyclus loopt door… Misschien is er wel een vervanger.
Antropologie A. Van Gennep:
® Antropologische studie begin 20e eeuw:
Toonde aan dat overgansrituelen een drieledige structuur omvatten.
Hij scheidt het leven in 2 sferen:
Schema:
Traditionele maatschappijen | Geïndustrialiseerde maatschappijen |
| |
|
We kunnen dus eigenlijk zeggen dat het leven van een bejaarde in de moderne maatschappij paradoxaal is.
® Ze hebben het langs de ene kant nog nooit zo goed gehad, maar langs de andere kant nog nooit zo slecht.
Deze ontwikkeling leidt tot probleem van vergrijzing ! Nog nooit zoveel bejaarden geweest
Dood
Traditionele maatschappij
:Dood veel meer zichtbaar dan vandaag
Moderne maatschappij
: “Je ziet, ruikt, hoort de dood niet”
: Dood in besloten afzondering ver verwijderd van verwanten en vrienden
Traditionele maatschappij
: Duidelijk besef van verband tussen dood en opeenvolging van generaties. Individuen voelen zich meer een deel van familiegroep of gemeenschap die blijft voortbestaan, wat er met hen als individu ook moge gebeuren.
ð Dood minder beangstigende bijklank!
Moderne maatschappij
: De dood wordt door velen in onze maatschappij gezien als einde van het individuele leven, dan als fase in proces van vernieuwing van het leven en opvolging van generaties
Traditionele maatschappij
: De middeleeuwer ging aan de dood
een vanzelfsprekende religieuze betekenis geven
Moderne maatschappij
: Vermindering van rol van godsdienst en kerk
in maatschappelijk leven.
: Dood is puur afbreken van het leven, iets
beangstigends, waarover liever niet gepraat wordt.
Nu: Zeer verbloemd gesproken bv. “hij heeft afscheid genomen van, is van ons heengegaan”
De dood werd de laatste 200 jaar meer en meer onttrokken aan publieke leven.
De dood werd geprivatiseerd; rouwproces werd geprivatiseerd
Denk aan: Vroeger liet men door handelingen en vooral door kledij of attributen
zien dat men in rouw was, nu in alle intimiteit en kortstondiger
ð Rouwproces wordt bemoeilijkt!
“Je evalueert je leven van kind tot nu. En je ontdekt dat bv. het niet goed gaat in je relatie, je ruzie hebt met baas, …enz.
= Je ziet dat bepaalde dingen niet goed zijn uitgekomen… Men wil terug opnieuw beginnen (bv. echtscheidingen)”
Algemeen: Mensen van middelbare leeftijd die vinden dat ze niet al hun mogelijkheden of kansen hebben benut, of vaststellen dat ze de sinds de kindertijd gekoesterd dromen nooit zullen kunnen realiseren, kunnen soms in hun midlife crisis terecht komen.
