Item gefilterd op datum: januari 2014

= typologie van Ferdinand Toennies (of Tönnies)

Ferdinand Tönnies onderscheidde twee fundamentele vormen van interactiepatronen (bijgevolg ook twee groepen):

• Gemeinschaft
  : groep waarin relaties tussen de mensen direct, diepgaand en alomvattend zijn
  : zij bestaan grotendeels uit ‘primaire groepen’
  Bv. Gezin, jager-verzamelaar
• Gesellschaft
  : groep waarbij de relaties tussen de mensen voornamelijk indirect en oppervlakkig zijn en slechts een deel van de leefsfeer der betrokkenen met elkaar verbinden.
  : relaties vaak op grond van contracten ; interactie nauwgezet vastgelegd
  Bv. Zakelijke relaties

De termen worden meestal tegenover elkaar uitgesteld, om de verschillen tussen groepen te laten uitkomen, of om maatschappelijke ontwikkelingen te karakteriseren.

• Zo wordt de moderne maatschappij gekenmerkt door een verschuiving van Gemeinschaftliche naar Gesellschaftliche interactiepatronen.

De verschillen tussen sociale verhoudingen kan schematisch voorgesteld worden volgens de netwerkanalyse, respectievelijk als open en als gesloten netwerk.

Netwerkanalyse
= interactiepatronen waarin individu gevangen zit

ü Primaire groep
: groepen waarvan de interacties betrekking hebben op de gehele persoon, waar de betrokkenen elkaar benaderen in een intieme sfeer.
Bv. Gezin
 Interacties in deze groepen vragen een grote emotionele betrokkenheid
 Primair, omdat ze de eerste groepen zijn waarmee we in aanraking
komen en waar we onze eerste sociale ervaringen opdoen (Bij gezin)

= van fundamenteel belang voor de vorming van onze sociale persoonlijkheid

ü Secundaire groep

: een aantal mensen die met elkaar op regelmatige basis interacteren, relatie is grotendeels onpersoonlijk, men heeft geen intieme banden en men komt normaal gezien enkel samen met het oog op specifieke doeleinden
Bv. Hobbyclub

 Komen pas later
 Zijn minder alomvattend
Bv. Lid sportclub, werknemer, … Je bent dit nooit ten voll

Soorten van sociale verbanden

(1) Sociale interactie
: Is het proces van wisselwerking tussen personen die in hun handelen op
elkaar anticiperen en reageren

(2) Sociale verhouding

: patroon van samenhangende interacties

(3) Sociale groep

: aantal mensen die met elkaar interageren op een regelmatige basis.
: interacties waarin een regelmaat in zit, maken dat de interactiedeelnemers een onderscheiden sociale entiteit gaan vormen met een eigen sociale identiteit.

: leden van een groep hebben ten aanzien van elkaar bepaalde gedragsverwachtingen die zijn niet hebben ten aanzien van niet-leden.

: groepen verschillen sterk in omvang
(intieme verenigingen zoals een gezin  grote collectiviteiten zoals vakbonden)

(4) Aggregaten
: zijn verzamelingen van mensen die zich op eenzelfde moment in eenzelfde ruimte bevinden, zonder dat er tussen hen een bepaalde band bestaat.
Bv. Passagiers die staan te wachten op hun vliegtuig, publiek in bioscoop
: Volgens Goffman houden deze mensen ongerichte interacties met elkaar
 Het kan natuurlijk zijn dat er binnen aggregaten een aantal
(kleinere) groepen voorkomen.
Bv. Gezinnen die wacht in de hal van de luchthaven

(5) Sociale categorie
: verzameling van mensen die eenzelfde kenmerk hebben.
: deze mensen hoeven niet met elkaar te interacteren of op eenzelfde plaats te zijn; ze hoeven zelfs geen belang te hechten aan het kenmerk dat ze gemeen hebben.
Bv. Leeftijd, eenzelfde beroep, eenzelfde inkomensniveau

Ziek zijn = dubbele contingentie

Je lichaam laat het afweten, maar de sociale controle nog niet.
 Aan de ziekte zijn ook sociale aspecten verbonden!
Hoe dient men zich tegenover een zieke te gedragen, en hoe dient de zieke zich
te gedragen?

De ziekerol geeft een houvast aan beide interactors:

 Een houvast aan de gezonden
: ze weten nu wat ze al of niet van de zieke mogen verwachten

 Een houvast aan de zieke
: hij weet nu hoe hij zich kan en mag gedragen, welke recht en plichten hij heeft.

Parsons was de eerste die het gedrag van zieken heeft geïnterpreteerd als rolgedrag. Hij omschreef de inhoud van de rol van de zieke als volgt:

a) Zieken worden ontslagen van sociale verantwoordelijkheden
 Worden vrijgesteld van hun normale rolverplichtingen

 Om misbruik te voorkomen van dit recht, moet de uitoefening van dit recht formeel gewettigd worden door anderen. (Meestal dokter)

b) Van zieken verwacht men dat zij niet voor zichzelf kunnen zorgen.
 Recht op verzorging
 Zieke moet geen schuldgevoelens hebben

c) Zieke moet ziek-zijn als onwenselijk ervaren
 Hij is verplicht voor beter te willen worden
 Recht op verzorging en vrijstelling enkel geldig als hij beter wil worden en met anderen meewerkt om dit doel te bereiken

d) De zieke heeft de plicht om bekwame en bevoegde hulp in te roepen en met de deskundige mee te werken.
 Je moet je laten verzorgen zoals samenleving je oplegt
Bv. ziekenhuis

Besluit: Sociologisch gezien is ‘ziek zijn’ een rol

ü De gespeelde
: Concrete invuling van een concreet persoon
Bv. De ene moeder is de andere niet

ü De voorgespeelde
: Formele voorschrift
Bv. Datgene wat men vindt in de wetgeving

Men spreekt ook van roldistantie
= je komt in situatie waar je je hoort te gedragen maar waar je jezelf eigenlijk niet
goed bij voelt.
Bv. Je wordt papa maar je bent er eigenlijk nog niet klaar voor

• Contingentie = onbepaald, onzeker, niet vastliggend
• Feit dat als men met iemand interacteert, dan weet je niet precies wat er in de andere omgaat
• Dubbele contingentie omdat
  = voor elkaar gesloten boek
  = grote frustratie/vrijheid in sociaal handelen
  = je bent vreemd voor elkaar
  = je bent nooit zeker

Vreemdheid gaat vaak gepaard met angst!
Oplossing: Rol geeft zekerheid. Zonder rol zitten we vol angst van elkaar. Als we
niet meer weten wat de rol is van de vrouw, het kind, …enz.

: de plaats die een individu aanneemt ten aanzien van anderen
: duidt aan hoe iemand zich verhoudt tot anderen
: ieder individu bekleedt tal van sociale posities en speelt derhalve verschillende
rollen
: zijn altijd relationeel  Bv. Moeder = relationeel begrip t.a.v. iemand anders
Bepaalde sociale positie is altijd ten aanzien van de
betrokkene (Bv. kind) maar ook in ogen van anderen (Bv.
Wetgever)

ROLSEGMENT
Rol moeder is geheel van gedragsverwachtingen die horen bij de som van verschillende rolsegmenten
Bv. papa, staat, kind, …

Opm. : Met positie gaat het dit keer over een verhouding, maar niet over hoger/lager
: Sociale verhouding = min of meer stabiele patronen van interacties

Gedragsverwachtingen die horen bij een rol, kunnen soms in conflict komen met gedragsverwachtingen van een andere rol.
Bv. Vader die tegelijkertijd onderwijzer is van zijn kind, kampt met een extern rolconflict. Ook het kind zelf kampt met een extern rolconflict.

Interne conflicten
Als de gedragsverwachtingen horend bij één en dezelfde rol tegenspraken bevatten.
Bv. Politieagent die tegelijkertijd voorkomend, vriendelijk en beschermend moet optreden tegenover burger, terwijl hij de ‘orde’ moet handhaven

Het geheel van rollen dat iemand vervult, geeft dat individu een welbepaalde sociale identiteit.

Sinds ’40: Minder vaste rollen (? Man >< Vrouw ?)

Hoe vager je eigen identiteit, hoe onzekerder

Hoe meer onzekerheid buiten

Hoe onzekerder en vager de sociale samenleving !!

® Bv. Rol van man/vrouw
Als je weet welke rol je hebt, dan weet je wie je bent en weten ook de mensen rondom je welke rol jij hebt en hoe ze met jou moeten omgaan.