Cultuur = ‘geestelijke wereld’
Culturele element hebben wel materiële gedaante, maar het is omdat zij BETEKENIS hebben dat zij tot de wereld v.d. cultuur behoren.
Onze geest kan deze betekenis vatten, onze zintuigen niet.
-> Cultuurwetenschapper moet dus niet oefenen in waarnemen, maar in verstaan.
= Hermeneutische methode
Anton Zijderveld: ‘Sociologie als cultuurwetenschap’
-> filosofische rechtvaardiging van het feit dat er niet zoiets bestaat als dé cultuursociologische methode, en ook niet kan bestaan.
‘Wie cultuur bestudeert, begrijpt niets van het aan de gang zijnde culturele proces als hij niet tracht om dit vormgevingsproces te vatten als een samenhangend, zinvol geheel’.
Het doel van de onderzoeker is een rationeel begrip van de onderzochte werkelijkheid. Hij moet de ‘zin’ die een waarde, gebruik, beeld of een ander cultureel element heeft voor de handelenden, proberen te vatten.
Een organisatievorm die uitblikt zowel in procedurele als doel/middel rationaliteit, en die dus zeer formeel rationeel is en amper of niet substantieel rationeel. →Een ambtenaar heeft vaak het gevoel dat hij geen greep heeft op de werking v.d. bureaucratische organisatie; hij voelt zich vervreemd omdat hij de zin niet inziet van zijn plaats in het geheel. Hij weet de afloop niet van heel wat dossiers die hij behandelt omdat anderen deze afhandelen. Dit maakt hem onmachtig. Hij weet wel heel goed war er van hem wordt verwacht: dossier na dossier behandelen, zoals de regels het voorschrijven. Dit alles gaat samen met onverbiddelijke handelingslogica en een gevoel van zinloosheid.
- traditioneel gezag: onberedeneerd, volgens traditie
- charismatisch leiderschap: charisma is vorm van erkenning, mensen geloven in hem, leider krijgt erkenning van groep.
- rationeel-legaal gezag: bevelvoering obv correcte procedures, regels, wetgevingen, .. meeleven met leiders daalt, verzakelijking bestuur.
-> meer dan bureaucratie alleen
-> meer dan bureaucratie alleen
Notie van gezag
- Herschaft = macht = waarschijnlijkheid dat iemand je bevelen opvolgt.
- Gezag is gelegitimeerde macht.
- krachtlijnen van de calvinistische ethiek
- van buitenwereldlijke naar binnenwereldlijke ascese
- onbedoelde gevolgen van protestantse ethiek
Geloof in ene God, geen rituele, magische elementen.
-Economische ethiek mondt uit in een kapitalistische houding
-Men is ascetisch (minder gevoelig voor het kwade)
Calvinisme: mensen zullen proberen succes te halen, niet zondigen
-> Hard werken (middel om alle zonden van u af te werken)
-> worden eigenlijk kapitalist
Calvinist gaat zich zondanig overgeven aan ascese, hard werken, op de duur religieuze vergeten.
Hard en onverschillig, concurrentie, … -> als er iemand sterft, dan gewoon verder gaan. Calvinisme is essentieel om doorbrak kapitalisme te verklaren.
Geest kapitalisme is verwant met geest protestantisme
- winstmotief is niet voldoende
-
- scheiding huishouden en bedrijf
-> Rationeel handelen op LT.
Domein: wetenschap en techniek
Rationalisering: - kennisvermeerdering: hoe meer kennis, hoe rationeler
-beheersing natuur: natuur als middel (t/m klimaatwijziging)
-objectieve bewijsvoering: procedures om geschillen te beslechten (objectief=gebaseerd op feiten).
-systematiek en formules: taal is niet de geschikte manier om wetenschap te beschrijven, hoe meer symbolische tekens, hoe wetenschappelijker.
Domein: economie
Rationalisering: doel – middel : rationaliteit
Vb: verpleegster niet lang met patiënt babbelen want nog vele andere dingen te doen.
Domein: politiek en bestuur
Rationalisering: - bureaucratisering: machtsuitoefening op zakelijke manier
-depersonalisering
-standaardisering: formulieren vb legaal in het land/werk?
-universalisering: geen regionale afwijkingen
Domein: religie: geloof zelf is niet rationeel, hoe ‘magischer’ je denkt, hoe minder rationeel.
Rationalisering: - demystificatie/onttovering: Christenen geloven dat er iets is geweest, maar voor de rest is God onttrokken aan het leven.
- secularisatie
Domein: kunst
Rationalisering: - werken binnen vaste schema’s (vb les: vergelijking kunstenaars)
- regels en verhoudingen
- perspectief
Wetenschap is door waarden gedreven handelen. Waarheid motiveert wetenschap ideaaltypisch.
Vb: voormalig O-Duitsland wilde bevolking controleren, kennis vergaren maar geen wetenschap.
De waarde ‘waarheid’ ligt aan de basis voor Weber.
Wetenschapper moet hoogstpersoonlijke waarden niet opnemen in zijn wetenschap/onderzoek, maar moet objectief blijven!
Slide:
- Waarden in het sociale leven (onoplosbare onderlinge strijd)
- Wetenschap als geëngageerde wetenschap (‘de waarheid is de waarheid’)
- Objectief door waardering achterwege te laten
Uit wetenschap valt geen moraal af te leiden -> je kan het niet bewijzen.
