Klassieke Oudheid: Julius Caesar, leider vd Volkspartij, plaatste dagelijks witte borden op het forum met Acta Senatus en Acta Populi. Soort stadskrant, Acta Diurna genaamd.

Middeleeuwen: mondelinge communicatie belangrijke rol, bij expansie vd steden: eerste handschriftelijke kranten voor politici en koopmannen.

Boekdrukkunst (15e E): Vliegende Bladen als er een belangrijk actueel feit was. Begrippen als „censuur‟, „octrooi‟, „borgstelling‟ en „verantwoordelijke uitgever‟ duiken op. 16e E: Controle op organisatie vh drukkersbedrijf vergemakkelijkt door de aanstelling ve hoofdprinter.

Het oude dubbele marktmodel (= inkomsten van lezers en adverteerders), werkt niet meer.

Vraag: „Wie wil in de toekomst voor welk soort journalistiek betalen?‟ -> Eerder een crisis van adverteerders en papier dan journalistiek.

Basis van het probleem: het oude adverteermodel waar papieren kranten (nu nog) mee werken.

Krantenbedrijven zijn voor het grootste deel van hun inkomsten afhankelijk van advertenties.

Failliete kranten maakten nog winst, de hoge schuldenlasten door slecht management kelderde de bedrijven. En dus niet een crisis in de journalistiek.

In online context: reclame en inhoud apart te vinden. Relatie adverteerder en krantenlezer is online helemaal anders dan offline. Maw., de online lezer is veel minder waard. „Print‟s not dead… yet.‟: Kranten maken nog winst, anderzijds, papieren lezers dalen sterk.

Advertentiemarkten en lezersmarkten verschillen van land tot land

* Amerika: 80% advertenties
* Japan: 20% advertenties
* België: 45-55% advertenties

-India & China: continu nieuwe lezerspublieken gevonden en nieuwe markten aangeboord.

-> Sociale veranderingen bepalen dus de grote verschillen tussen de landen. Sociale context en culturele eigenheid blijven doorslaggevende factoren.

Aandachtspunt België: herstellen zwakke vertrouwensband met de lezer.

Grote spelers worden gatekeepers van de „vrije‟ informatie op het net: bepalen via hun technologie en applicaties wat we wel en niet te zien krijgen.

- Amazon, Apple, Google

- „nieuwe media censuur‟: de regels die soms gesteld worden zijn bizar en in eigen voordeel.

Ook 3 grote groepen nieuwskanalen: - traditionele kanalen (steeds minder vertrouwen; BBC)

- de aggregatoren (steeds populairder; Google)

- eenpersoons blogs

Prof. Stephan Russ-Mohl: discussie over toekomstige businessmodellen journalistiek schommelt tsn 2visies.

- Moeder Theresa business model: teveel verwacht van schenkingen en donaties.

- Uncle Sam business model: overheidsgesubsidieerde journalistiek wat zal leiden tot het ondermijnen van de persvrijheid. Mohl stelt zelf alternatieve commerciële modellen voor:

- Tom Sawyer business model: crowd sourcing (=burgerjournalistiek). Journalistieke professionals worden voor een deel vervangen door leken.

- Ralph Lauren businessmodel: overpricing. Hoge exclusieve kwaliteitsjournalistiek aan een eliteprijs.

- Pay wall modellen: gebruikers wordt gevraagd een bijdrage te leveren. Helaas bestaat er onvoldoende kwaliteistbesef moeilijk om het publiek te overtuigen. Publiek is gewoon geraakt aan gratis nieuws = zero cost verslaving. Men zal dus het kwaliteitsbesef moeten opkrikken via gerichte comm. strategie.

- Max Havelaer model: Net zoals bij fair trade prijzen tot een eerlijke prijs komen voor kwaliteitsjournalistiek.

Kritiek op Mohl: modellen zijn niet democratisch: ze kunnen geen kwaliteit bieden voor een breed publiek. (Zoals bijvoorbeeld de BBC dat wel kan).

Vernieuwende initiatieven: Ingezet op journalistieke meerwaarde voor de consument. Band met de lezer versterken. Bvb. Japan: Patrouilledienst

ICIS: Bedrijf van 90-tal journalisten die zich richt op een niche van scheikundige bedrijven. Het levert betrouwbare informatie en prijsinfo uit de ondoorzichtige chemische industrie.

Demand Media: genereert artikels obv wat individuen online wereldkundig maken. (crowdsourcing) Help Me Investigate: virtueel onderzoeksteam die antwoord op een bepaalde onderzoeksvraag.