• = volledige kaart van chromosomen
• Hoe maken?  eerst bloedafname (Techniek 1)
• WBC:

- B-lymfocyten: aanmaak van antistoffen
- T-lymfocyten: afstotingsverschijnselen

• PHA toevoegen = simulator voor celdeling (vooral voor T)
• Veel WBC aangemaakt?
• Colchicine toevoegen: breekt spoeldraden af
• H2O toevoegen  cellen worden groter + gespannen
• laten vallen op draagglaasje
• cellen barsten open en chromosomen liggen los op glaasje
• chromosomen fixeren + kleuren om te ordenen met PC

• Chromosoom : 23 paar -> 48 chromosomen -> 800-1500 genen/chromosoom -> 25000 genen
• Structuur tijdens metafase mitotische deling (-> dubbele structuur, dan al verdubbeld)
• Centromeer : overal op zelfde plaats -> meta-, submeta- en acrocentrisch
• Mitochondriën : circulair DNA -> circulair chromosomen (-> 16500 nucleotiden)
• Geslachtschromosomen = 23e paar: veel meer nucleotiden, slechts 1 kern -> 1 set chromosomen,
  maar meerdere mitochondriën mogelijk (mito.DNA aanwezig in cel, niet in chromosoom)
• Chromosoom bevat één lang DNA-molecule
• Dubbele helix windt rondom complexen histoneiwitten (-> nucleosomen)
• lusstructuur goed voor DNA-replicatie op chromosoomniveau
• Banderingspatroon zien? -> kleuren: hard gekleurd = hard opgerold
  banderingstechnieken: # banden op chromosomen ~ streepjescode

• Op niveau van chromosomen
• Op niveau van nucleotiden
• Coderende sequenties
• Niet-coderende sequenties
• MISSENSE MUTATIE : vh ene naar het andere AZ
• vb. TTA (leucine) ->TCA (serine)
• SYNONIEME MUTATIE (= silenct mutation): verandering ve base, maar wel codering voor hetzelfde AZ (3e plaats van nucleotidetriplet meestal irrelevant)
• NONSENSE MUTATIE: stopcodon waar er geen moet zijn -> eiwit te kort vb. TTA (leucine) -> TGA (UGA), normaal wordt dit eiwit meteen afgebroken door de lysosomen
• LEESRAAMMUTATIE: één base wordt vergeten -> alles schuift één positie op vb. TTACGT…->TACGT…
• = outframe mutation (inframe = in zelfde leesraam blijven, want een veelvoud van 3 valt weg -> 1 of meer AZ val(len) weg. Kan ook omgekeerd -> basen erbij) Probleem : stopcodon valt verkeerd -> eiwit te kort/lang/verkeerd
• Syndroom van Gilbert: mutatie ih regulerend systeem vh eiwit
• In lever: bilirubine in lever geglyculorideerd en nr galblaas (normaal)
• MAAR: bij stress, oververmoeidheid, ziekte,… lever werkt niet goed  geel uitzicht (banale aandoening)
• Gelijkaardige fouten: splice sites, exon skipping (exon overgeslagen), niet splicen van intron (einde niet herkend -> intron opgenomen in mRNA)
• Tegen sommige mutaties selectie, vb. Miskraam (niet meer voortzetten op volgende generatie, minder belangrijke wel, daardoor zichtbaar wie van wie afstamt.)
• DYNAMISCHE MUTATIES (trinucleotide repeat expansies)

Fragiele X-syndroom:

• Verstandelijke beperking
• Ligt in promotorregio
• 5’NTR < 50 repeats (niet zo’n probleem), >50 repeats (over generaties heen toenemende lengte, gevaarlijker), >200 repeats (C’s gemethyleerd -> gn transcriptiefactoren meer op promotorregio -> gn mRNA gemaakt -> gn transcriptie, gn eiwit
• 3’NTR : CTG-repeat -> niet gemethyleerd
• Maar: erger generatie op generatie + symptomen op steeds jongere leeftijd vb. Myotone distrofie, ziekte van Steiner

Transcriptie

• = synthese van mRNA
• RNA-polymerase (enzym) trekt dubbelstreng uit mekaar DNA: coderende streng – niet-coderende streng (matrijs, vb. Waaraan RNA complementair wordt gemaakt, bevat dan zelfde info als coderende streng van DNA)

• RNA-moleculen :
• rRNA : ribosomaal RNA, opbouw ribosomen
• tRNA : transfer-RNA, aanvoer en positionering aminozuren

mRNA : mesenger/boodschapper RNA, genetische info kern naar ribosomen in cytoplasma pre-mRNA = molecuul dat het hele gen heeft afgelezen inclusief de niet-coderende intronen (RNA begint ah begin vh gen en stopt met lezen ah einde)

-> pre-mRNA moet nog modificaties ondergaan

1. CAPPING : ah 5’ uiteinde wordt guanine gekoppeld (begin streng)
2. Poly-A-staart : enzym poly-A-polymerase maakt poly-A-staart ah 3’ uiteinde (einde)
3. SPLICING : intronsequenties verwijderd (cf. film met reclame, doorspoelen)

Translatie

• rRNA = afgewerkt product
• mRNA moet worden omgezet in eiwit
• tRNA en ribosomen nodig !
• tRNA : lang RNA-molecule met complementaire stukken die dubbele bindingen maken (klaverbladstructuur)
• rRNA (ribosoom): in de groeve komt de mRNA-streng, hierop kunnen 6 nucleotiden
• met 2 tRNA moleculen H-bruggen maken, want basen van tRNA complementair aan basen van mRNA (enkelstrengig)

Translatie (proces):

1. Ribosoom bindt met tRNA aan mRNA
2. Binding met startcodon (methionine, AUG): begint ribosoom genetische code mRNA te lezen
3. tRNA bindt met AUG  TAC
4. Ribosoom schuift op (van 5’ naar 3’)
5. Volgend tRNA-molecule bindt aan volgende 3 basen. Vorig tRNA-molecule komt vrij, maar aminozuur blijft aanwezig
6. Telkens verschuiving van ribosoom + nieuwe tRNA tot stopcodon (UAG, UAA, UGA) bereikt
7. Aminozuren worden aan elkaar gelinkt door peptidebindingen = polypeptide (van aminozuren) = EIWIT = proteïne

Genregulatie

Alternatieve splicing = -> mRNA’s (isovormen), doordat per mRNA-isovorm -> exonen aan elkaar gezet worden

1 gen kan leiden tot -> eiwitten

• Aminozuur = NH2 COOH – amino zuur -> aminocarboxyl
• Aan C-atoom : zijketen, telkens anders voor -> AZ
• Tijdens peptidebinding : koppeling van AZ met afsplitsing H2O polypeptide :

- amino-uiteinde = N-terminus
- carboxyl-uiteinde = C-terminus

• In alle processen telkens = oriëntatie !, van 5’ naar 3’ OF
• In ER of GA : eiwit draait nog + evt. Vetten erop

• vesikels/blaasjes komen los van GA -> naar cytoplasma
• Regeling van de mate van transcriptie van een gen = genregulatie
• NTR = niet-getransleerde regio -> ondergaat geen translatie naar eiwit

P = promotor (regio), hieraan kunnen transcriptiefactoren (eiwitten) binden die samen met evt andere eiwitten en RNA-polymerase een complex vormen dat RNA-synthese remt of stimuleert

cf. aan/uit-knop : ad promotor komt reeks genen, of deze actief zijn, is afh. van transcriptiefactoren

E = silecver/enhancer (regio), binden ook met transcriptiefactoren, maar nu gaat het om hoeveelheden die gemaakt worden

cf. volumeknop : enhancers bepalen hoeveel genen actief zijn  hoeveel RNA w. gemaakt