1) Strafbaarstelling

• Hier wordt de strafreden uitgeschreven

2) Straftoemeting

• Hier wordt de straf aangeduid in geval van inbreuk

- Het kan voor natuurlijk persoon ook vrijheidsberoving zijn als straf

- Rechtspersoon:

• Geldboete
• Ontbinding
• Bijzondere verbeurdverklaring
• Burgerlijke aansprakelijkheid
  • XXXXX

- Art. 12 & 14 GW  Geen misdrijf zonder wet

• Bij wet/krachtens wet: Koning en regering kan niet in strafbepaling voorzien

- Sancties:

• Straf: Procedurele en materiële waarborgen
  • Vb.: recht op rechter, reden, redelijke termijn
  • Administratieve aard  door ambtenaar
    • Vb.: Je rijdt dronken rond  Meteen intrekking van je rijbewijs door ambtenaar (voor je eigen veiligheid) = administratieve sanctie
    • Rechter geeft je 14 dagen rijverbod = straf

- Art 7 EVRM: Notie ‘straf’ heeft autonome betekenis:

• Criteria:
  • Intern rechtelijk
  • Aard van het strafbaar feit
  • Aard/omvang van de sanctie

- Art 11 BWHI:

• Nieuwe strafmaatregel, niet in boek
  • Advies van de ministerraad nodig!

- Verordeningen

• Art 249, lid 2, EG-verdrag: De verordening heeft een algemene strekking, zij is verbindend in al haar onderdelen en rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat.
  • Daaruit volgt : Een Eg-verordening behoeft geen nationale maatregel om de rechtsonderhorige te binden, volgens, gegeven de primauteit van het EG-recht op het nationale recht
  • De aanpassing naar de vorm daargelaten, kan het zijn dat de EG-verordening inzonderheid op 2 punten een nationale aanvulling vergt:
    • 1) Als in de verordening aan de lidstaat de verplichting wordt opgelegd de nationale overheid aan te wijzen die met de uitzondering van de in de verordening omschreven opdracht wordt belast
      • Vb. examen: Wanneer nationale aanvulling?
• 2) Als ook wanneer de behoefte bestaat om de overtreding van de voorschriften van de verordening strafbaar te stellen.  Er is nog geen EG-strafrecht! (zonder sanctie lijkt het niet meer dan een aanbeveling)
  • Particulier kan zich voor nationale rechter beroepen voor verordening

- Richtlijnen

• Art 249, lid 3, EG-verdrag: de richtlijn is verbindend ten aanzien van het te bereiken resultaat voor elke lidstaat waarvoor zij bestemd is, doch aan de nationale instanties (ook gemeenschappen en gewesten voor België) wordt de bevoegdheid gelaten vorm en middelen te kiezen .
• De uitvoering van een richtlijn vereist veelal de omzetting ervan in het interne recht door middel van nieuwe wettelijke of bestuursrechtelijke bepalingen.

Soms zal de bestaande juridische context de omzetting d.m.v. nieuwe wettelijke of bestuursrechtelijke maatregelen overbodig maken. Dat impliceert nochtans volgens het Hof van Justitie dat die juridische context daadwerkelijk de volledige toepassing van de richtlijnen door de nationale overheden verzekert, dat de uit die context voorvloeiende rechtssituatie voldoende bepaald en duidelijk is en dat de begunstigden in staat zijn kennis te krijgen van al hun rechten en deze, zo nodig, te doen gelden voor de nationale rechterlijke instanties.

• Afgezien van deze bedenkingen moet men goed voor ogen houden dat in haast alle richtlijnen 2 groepen van bepalingen voorkomen
  • 1) De verplichtingen die bij uitsluiting tot de bevoegde Belgische overheid zijn gericht en die derhalve geen regelgeving behoeven
    • Vb.: verplichting tot het raadplegen of informeren van een EG-instantie omtrent de uitvoering van de richtlijn of de toepassing van de erin vervatte verplichtingen, …
• 2) De verplichtingen die als reglementering tot regelen van het interne recht moeten worden gemaakt

Nationaal normerend optreden is slechts zinvol indien daardoor concrete verplichtingen worden opgelegd aan de Belgische geadministreerden: het louter hernemen in het interne recht van bepalingen van een richtlijn, die uitsluitend gericht zijn tot de overheid, heeft geen zin!

• De uitvoering van EG-richtlijnen verloopt (voor België) in 2 fasen:
  • 1) Een wet of decreet waarbij de Koning of een gemeenschaps- of gewestregering ertoe gemachtigd wordt de uitvoering te verzekeren van de verplichtingen die uit de EG)richtlijn voortvloeien, welke maatregelen niet zelden het opheffen en wijzigen van wets- of decreet bepalingen kunnen inhouden
  • 2) Vervolgens het uitvoeringsbesluit waarbij het Belgische recht effectief wordt aangepast. Zo nieuwe strafmaatregelen nodig zin, moet daarin bij wet of decreet worden voorzien
  • Uitvoering van de richtlijn moet gebeuren bij wege van regelgeving, en niet door middel van administratieve instructies.
  • Ondanks de richtlijn de adressaat de vrijheid van keuze van vorm en middelen lat, dienen deze zodanig te worden gekozen dat zij het meest geschikt zijn om, mede gelet op het onderwerp daarvan, het nuttig effect, dat wil zeggen, een redelijke en effectieve toepassing van de richtlijn, te realiseren.
    • De lidstaat kan zich in geen geval op zijn keuzevrijheid betreffende de middelen tot uitvoering beroepen, om ieder rechtsgevolg aan de richtlijnbepaling te ontnemen.
    • De materiële inhoud van de nationale uitvoeringsmaatregel moet overeenstemmen met de draagwijdte van de richtlijn. Deze moet volledig worden uitgevoerd, dus ook de elementen ervan die voor minder belangrijk kunnen doorgaan.
    Uit de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen kan men afleiden dat de nationale maatregel waarbij een richtlijn wordt uitgevoerd, niet steeds de bewoording van de richtlijn letterlijk hoort over te nemen, voorzover aantoonbaar is dat de richtlijn juist is uitgevoerd. Sommige bepalingen van de richtlijn zullen trouwens uit hun aard geen omzetting in het interne recht behoeven omdat zij zich bij uitsluiting tot de bevoegde Belgische overheid richten.

Afgezien daarvan verdient het aanbeveling zo dicht mogelijk bij de bewoordingen van de richtlijn aan te sluiten, omdat op die manier de kans op discussie omtrent de juistheid van de bedoelde uitvoering wordt verkleind. Als Franse tekst letterlijk is moet Nederlandse dat ook zijn.

• Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen heeft geoordeeld dat in het uitzonderlijke geval waarin de lidstaat heeft nagelaten de krachtens de richtlijn vereiste uitvoeringsmaatregelen vast te stellen of dat die uitvoeringsmaatregelen niet met de richtlijn in overeenstemming zijn, de rechtsonderhorige zich op de rechtstreeks werkende bepalingen van een richtlijn mag beroepen tegenover de Staat die, binnen de hem door de richtlijn opgelegde termijn, zijn verplichtingen niet is nagekomen.

Alleen particulieren kunnen zich op de rechtstreeks werkende bepalingen van een richtlijn beroepen, en dan nog uitsluitend tegen met overheidsgezag beklede autoriteiten. Richtlijnen kunnen daarentegen nooit tegen een particulier worden opgeworpen, niet door nationale overheden evenmin door andere particulieren.

- Raad van State: algemeen

• Opgericht in 1946
• Doel: wetgevende en uitvoerden macht op wetgevend en reglementair gebied van advies te dienen en om als administratief rechtscollege over bepaalde geschillen uitspraak te doen..
• Sinds 1993 GW statuut
• 2 delen:
  • Bestuursrechtspraak (uitspraken als administratief rechtscollege)
  • Wetgeving (advies verlenen)

- Samenstelling Raad van State:

• Algemeen:
  • De raad bestaat uit 44 leden = ‘rechters’ (22N & 22F)
    • Eerste voorzitter, voorzitter, 14 Kamervoorzitters en 28 staatsraden
• Auditoraat (80)
  • Doen eerste onderzoek, geven verslag
• Coördinatiebureau (=referendarissen)
  • Vroeger in boeken elke dag verandering van het staatsblad bijhouden in een groot boek
  • Nu: computer databank beheren
• Griffiers
  • Meer organisatoren enz.
• Concordantie dienst:
  • Vertaaldienst (onder toezicht van de staatsraad)
  • Afdeling wetgeving
    • 12 leden die door eerste voorzitter zijn aangewezen
      • Eerste voorzitter en voorzitter (ze zijn ook kamervoorzitters)
      • 3 kamervoorzitters
      • 8 staatsraden
      • 10 assessoren (max)

¨ Proffen in hun vakgebied

• 4 kamers (2N & 2F)
• Samenstelling:
  • Gewone samenstelling: voorzitter, 2staatsraden, 2 griffie en 2 assessoren
  • Gereduceerde samenstelling: enkel staatsraden
  • Verenigde kamers:
    • Bij samenstellingsakkoorden  Overheden samen overeenkomen (delicate kwesties)
    •  NED + FRA samen zetelen:

• 4 staatsraden
• 2 assessoren
• 2 auditoren

• Algemene vergadering afdeling wetgeving
  • Bij grote, gevoelige zaken (politiek, ethisch, …)
  • 4 kamers zetelen samen (2F, 2N)

v Raad van State: Afdeling wetgeving

• Belangrijkste taak:
  • Gemotiveerde adviezen verlenen aan de verschillende wetgevende vergaderingen en regeringen over voorontwerpen en voorstellen van wet, decreet, ordonnantie en reglementaire besluiten.  Enkel advies voor teksten die moeten of mogen onderworpen worden voor advies
    • NIET voor GW-herziening en samenwerkingsakkoorden die niet bij wet, decreet of ordonnantie worden goedgekeurd.
    • Facultatieve raadplegingvan de afdeling wetgeving:
      • Door de voorzitter van een wetgevende vergadering
        • Advies over een ontwerp of voorstel van wet, decreet of ordonnantie kan worden gevraagd door de voorzitter van de Senaat of kamer (zowel gemeenschaps- als federaal)
• Door de ministers van de federale Regering of van een gemeenschaps- of gewestregering
  • Leden van de uitvoerende macht kunnen advies vragen over alle voorstellen van wet, decreet of ordonnantie alsook op de amendementen hierop.
  • Minister die bevoegd is voor arbeid kan advies inwinnen over een ontwerp van KB tot algemeenverbindendverklaring van een cao.
  • Verplichte raadplegingvan de afdeling wetgeving:
    • Door voorzitter van een wetgevende vergadering:
      • Advies over een voorstel van wet, decreet of ordonnantie moet worden gevraagd door de voorzitter van de Senaat, Kamer of van een gemeenschaps- of gewestparlement als minstens 1/3 van de leden van de betrokken vergadering erom vraagt

¨ In praktijk is dit om obstructie te voeren ;)

• Voorzitter van Senaat en Kamer van Brussels Hoofdstedelijk Parlement moet advies vragen wanneer een meerderheid van de leden van een taalgroep van de betrokken vergadering erom verzoekt!
• Door ministers van de federale Regering of van een gemeenschaps- of gewestregering:
  • Ze moeten advies inwinnen over alle voorontwerpen van wet, decreet en ordonnantie en over alle ontwerpen van reglementaire besluiten[1].
  • Bij ontwerpen van reglementen en besluiten van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering  NIET onderworpen aan adviesverplichting.
  • Uitzonderingen op verplichte raadpleging
    • Ontwerpteksten aangaande begrotingen, domeinverrichtingen, legercontingent en naturalisatiewetten zijn niet onderworpen aan de adviesverplichting  Geen normatieve draagwijdte!  Het zijn louter formele wetskrachtige akten
      • Wetten (decreten/ordonnanties) houdende goedkeuring van internationale verdragen en samenwerkingsakkoorden[2] moeten wel voor advies worden voorgelegd ook al zijn het ook geen normatieve handelingen
• In geval van gemotiveerde hoogdringendheiddient het ook niet aan advies onderworpen te worden Vb.: Uitbreken van de (varkens)pest
  • Als hoogdringendheid is ingeroepen blijft het advies vereist maar beperkt het zich tot:

...1)De vraag of het voorontwerp betrekking heeft op aangelegenheden die zich tot de bevoegdheid van de Staat, de gemeenschap of het gewest behoren

...2)De vraag, wanneer het gaat om een voorontwerp van wet of de tekst betrekking heeft op monocamerale, bicamerale of optioneel bicamerale aangelegenheden.

• Uitzondering: de ontwerpen van kb’s die op basis van een opdrachtwet bestaande wettelijke bepalingen opheffen, aanvullen, wijzigen of vervangen.  Geen hoogdringendheid hiervoor
• Kenmerken advies:
  • Toetst juridische kwesties (en geen inhoud)
    • Bevoegdheid
    • Rechtsgrond
    • Te vervullen vormvoorschriften
    • Naleving artikelen 74, 77 en 78 GW door de federale wetgever
    • Overeenstemming ontwerp met bestaand recht
    • Interne samenhang van het onderwerp
    • Volledigheid van het onderwerp
    • Terminologie
    • Overeenstemming tussen Nederlandse en Franse versie
• Gemotiveerd advies:
  • Zeggen waarom en aangeven hoe de vastgestelde problemen te verhelpen
• Niet bindend advies:
  • Niet bindend MAAR geniet wel groot gezag in juridische wereld
• Advies is geen wettigheidsattest
  • Geen opmerking ≠ niks op in te brengen
  •  Geld in het bijzonder wanneer gestelde termijn kort is waardoor het onderwerp niet grondig onderzocht kon worden!
• Wordt tot op zeker hoogte bekendgemaakt
  • Voorontwerp van wetgeving:

¨ advies samen met voorontwerp gevoegd bij de memorie van toelichting van het ontwerp en wordt dus bekendgemaakt in de parlementaire stukken

• Ontwerp van besluit:

¨ samen met verslag, aan Koning, Regering of (Verenigd) College, bekendmaken in het Belgisch Staatsblad

• Krachtens de GW en wettelijke regels betreffende de openbaarheid van bestuur:

¨ Advies moet worden meegedeeld aan eenieder die daarom verzoekt door de minister of het lid van het college aan wie advies is verstrekt

• Kan geweigerd worden in bepaalde gevallen die worden opgesomd in de wet decreet of ordonnantie
• Bij beroep tegen een verordeningsbesluit:

¨ Het advies dat over het onderwerp gegeven is, maakt deel uit van het administratief dossier en moet het als zodanig worden meegedeeld

• Regels die gelden voor de termijnen

• Sancties bij niet-nakoming van de adviesverplichting:

¨ Verdere uitleg reglementair besluit:

• Cassatie/RvSt
  • Substantiële vormvereisten  onwettigheid
  • RvSt:
    • Annulatieverzoek: < 60 dagen
      • Gevolg: vernietiging
      • Annulatieverzoek: > 60 dagen:
        • Exceptie van onwettigheid

¨  Art. 159GW : als het niet wettig is, het niet toepassen

• Cassatie
  • Enkel exceptie van onwettigheid

In de regel hebben wetgevende handelingen en bestuurshandelingen geen terugwerkende kracht. Terugwerkende kracht is een uitzondering op deze regel; de voorwaarden waaronder terugwerkende kracht aanvaardbaar is, zijn op veranderende wijze aangegeven in de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof en door de afdeling wetgeving van de Raad van State.

Wat wetgevende handelingen betreft, heeft het Grondwettelijk Hof bij verscheidene gelegenheden beslist dat “de niet-retroactiviteit van wetten (...) een waarborg (is) ter voorkoming van rechtsonzekerheid. Die waarborg vereist dat de inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat eenieder in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde handeling kan voorzien op het tijdstip dat die handeling wordt verricht”. Een terugwerkende bepaling is dan enkel verantwoord “wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang, zoals de goede werking of de continuïteit van de openbare dienst” . Indien de terugwerkende kracht bovendien tot doel heeft “dat de afloop van gerechtelijke procedures in een welbepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges verhinderd worden zich uit te spreken over een aanhangig gemaakte rechtsvraag, vergt de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden een verantwoording bieden voor het optreden van de wetgever, dat ten nadele van een categorie van burgers inbreuk maakt op de jurisdictionele waarborgen die aan allen worden geboden” .

Wat bestuurshandelingen aangaat, wijst de afdeling wetgeving er dikwijls op dat bestuurshandelingen krachtens een algemeen rechtsbeginsel in de regel geen terugwerkende kracht hebben. Terugwerkende kracht ervan kan echter gewettigd zijn indien zij door een wetgevende handeling wordt toegestaan en indien dit aanvaardbaar is in het licht van de criteria waaraan hierboven herinnerd is. Wanneer dat echter niet het geval is, is terugwerkende kracht alleen aanvaardbaar bij wijze van uitzondering, inzonderheid wanneer dat nodig is voor de continuïteit van de openbare dienst of voor de regularisering van een rechts- of feitelijke toestand en voor zover de vereisten inzake rechtszekerheid en de individuele rechten geëerbiedigd worden.