• Maatschappijvisie

- Ancien Régime en romantiek als waardevolle stadia in een ontwikkeling, waardoor hij als het ware de wapens van de Verlichting heeft bot gemaakt

- Meest irriterende / fascinerende aspect van de hegeliaanse denkwijze = het enerzijds waarderen en anderzijds relativeren van om het even welke instelling of gedachte

• Werk van Hegel vanuit wetenschappelijk standpunt

- Analyses geven blijk van psychologisch en historisch doorzicht

- Bedolven onder ingewikkeld netwerk van begrippen

- Onderlinge samenhang is grotendeels zoek

• Vergooide zoveel fantasie en reële denkkracht aan een zo hopeloze onderneming als zijn filosofische opzet

• These – antithese – synthese

• These

Oosten: Geest is massief en eenvormig

• Antithese: Grieken

- individuele ontplooiing bij en enkele grote individuen

- Menigvuldigheid

- Beweeglijkheid

• Synthese: Rome

Politieke eenheid verzoenen met individuele vrijheid  kwam tot uiting in de schepping van het privaatrecht

MAAR: vrijheid bestond nog niet: almachtige rol van de orakels  interne tegenstelling tussen vrijheid (autonomie) en onderworpenheid (heteronomie)

• Intrede van het christendom

= definitieve opheffing van de contradictie tussen vrijheid en onderworpenheid

- Onderworpenheid wordt doorbroken aangezien de mens hier met het goddelijke verbonden wordt

- Absolute treedt de geschiedenis binnen

- Tijdelijke (= geschiedenis) krijgt absolute betekenis

- Nieuw vrijheidsprincipe: absolute vrijheid waardoor de mens zich identificeert met de macht waartegenover hij staat

 God is in de mensheid, mensheid is in God, dus zijn wij deelgenoot aan de macht die onze vrijheid zou kunnen beperken, en bepalen we dus zelf deze vrijheid

• Verdere geschiedenis van het Westen

= uitbouw van het vrijheidsideaal

Opkomst katholieke kerk en haar strijd tegen wereldlijke macht  ontstaan tegenstelling tussen geweten en recht

OPLOSSINGEN

- Reformatie van Luther

- Aufklärung en Franse Revolutie voltooien wat Luther startte

 Geschiedenis is tot haar eindpunt gekomen; hegeliaanse rede is het laatste stadium van de religie, van het weten en van de kunst

- Hegel ziet beperkingen van de Aufklärung in

- Wil systeem uitbouwen waarin alle waardevolle elementen (van Aufklärung, Romantiek, atheïsme, godsdienst…) een zinvolle plaats krijgen

- Systeem = geschiedenistheorie met een dialectiek

• Systeem moet rationeel zijn: 3 aspecten

1. tendens tot eenheid: alleen een totaalsysteem kan waarheid verschaffen (‘das Wahre ist das Ganze’)
2. het ware weten is een weten door begrippen  intuïtie

 ‘Einfühlung’ van de romantici

1. intersubjectief aspect van de kennis

• Het ware

Moet eenheid vormen EN diversiteit van de werkelijkheid weergeven

• Werkelijkheid als statische substantie

Tegenstellingen krijgen hier nooit een plaats

• Werkelijkheid als subject

Alleen het subject maakt intrinsieke beweging van het zichzelf poneren en anders worden mogelijk

- Subject: vormt splitsing in zichzelf door anders te worden

- Ogenblik later: subject is niet meer hetzelfde als daarvoor

- Volgend stadium: ‘Aufhebung’ van de tegenstellingen zodat ze toch ergens weer dezelfde zijn

 ‘het ware’ kan zich nooit als een oorspronkelijk of onmiddellijk gegeven voordoen

• Tot stand komen van het hegeliaans denken

Vanuit zijn inzicht dat hij het ‘absolute weten’ noemt, zal hij nu aantonen wat de noodzakelijke ontwikkelingsgang is die een subject moet doorlopen om tot dit absolute weten te komen.

Zwakheid van het systeem: wat zich aan Hegel als noodwendige ontwikkeling voordoet, geeft voor een buitenstaander vaak de indruk van een manifeste betekenisverdraaiing van de begrippen

• Centrale problemen van het idealisme

- relatie tussen Absolute Geest en het individueel ik

- probleem van de intersubjectiviteit (= bewustwording van het bestaan van andere subjecten)

 worden bij Hegel de basisstellingen waarop het gehele systeem is gebouwd: verheft het probleem tot grondslag van de oplossing!

• Absolute Geest – individueel ik

Komt voortdurend terug onder de algemene vorm van de antithese tussen algemeenheid (van de geest) en particulariteit (van het individu)

• Intersubjectiviteit

Ligt aan grondslag van de antinomie tussen knecht en meester die in de “Phänomenologie des Geistes” het ontstaan van de arbeid en daarmee van de hele ontwikkeling van de cultuur verklaart

- Hoofddoel = inzicht krijgen in de totale werkelijkheid

- Wereld is in ontwikkeling  totale werkelijkheid is onderhevig aan onomkeerbare wijziging

- Ontplooiing van de werkelijkheid als die van het bewustzijn

- Geschiedenis van de mens staat centraal

- Kernmotief = Geist

- Dialectische methode: these – antithese – synthese

 opeenvolging van eenheid en diversiteit in de werkelijkheid kan worden begrepen door het onderzoek van de tegenstellingen die het denken hanteert