Overal in Europa waren kerkelijke instellingen en hofhoudingen toonaangevend op cultureel gebied. Grote steden hebben hun zelfbewustzijn ook in de architectuur vastgelegd.

In de Zuidelijke- Nederlanden zijn de meest typische gebouwen de belforten, deze hadden verschillende functies (van nuttige functies tot prestige symbool). Ook lakenhallen, het hart van de plaatselijke economie, waren enerzijds functioneel en anderzijds symbolisch. Verder waren er ook hallen voor de voorziening van de lokale markt, kerken en hospitalen.

Op gebied van literatuur manifesteerde de burgerlijke samenleving zich even veelzijdig. Toch valt op dat Brabant een vruchtbaarder literair milieu schijnt geweest ze zijn dan Vlaanderen. Zo zijn bepaalde genres duidelijk vroeger en sterker vertegenwoordigd in Brabant. Met name de geschiedschrijving. De literatuur omvat een groot aantal vertalingen naar de volkstaal uit het Frans en het Duits, en er was de mystieke traditie. Uit de 14^e eeuwse toneeltraditie zijn er weinig profane toneelteksten bewaard, deze traditie werd voor een deel geïnspireerd door hoofse epiek en lyriek. Ook zijn er een aantal kluchten bewaard gebleven. De Nederlandse letterkunde in de 14^e eeuw lijkt rijk geschakeerd te zijn, nauw aansluitend bij de internationale tendensen, maar met een onmiskenbare originele inbreng. Brabant was opvallend sterker vertegenwoordigd, wellicht door de nauwere banden tussen steden, adel en hof. Wel ontwikkelde zich in Vlaanderen de boekproductie en miniatuurkunst tot internationaal niveau, duidelijk naar franse voorbeelden.

In het noorden van de Nederlanden, ook in Den Haag, werden na 1358 de artistieke activiteiten op hoog internationaal niveau gebracht dankzij de Beierse Hertog Albrecht. Den Haag werd het centrum van literaire en muzikale creativiteit. De topfiguren waren stuk voor stuk geëmancipeerde intellectuelen, door hun hoog niveau konden ze zich veroorloven eigen sociale klemtonen te leggen en aarzelden ze niet een kritische spiegel voor te houden.

De expansie van de Hollandse handel en nijverheid valt alleen te begrijpen door deze te plaatsen in haar samenhang met de omringende regio’s. Van de Hanzesteden werden de methoden voor het brouwen van bier en de conservering van haring nagebootst, van Vlaanderen en Brabant de technieken voor de bereiding van laken. De Zuidelijke- Nederlanden vormden een belangrijke afzetmarkt, terwijl van daar graan werd ingevoerd.

De complementariteit tussen gewesten onderling speelde duidelijk ook een rol rond Vlaanderen. Bij een boycot door de Hanze zochten zij een uitwijkplaats in Dordrecht. Toch slaagde Hollander er niet in Vlaanderen de loef af te steken in de handel. De reden hiervoor is dat de Hanze er nooit aan zou denken haar vaste basis Brugge op te geven.

De voorsprong die de Vlaamse economie had vanaf de 11^e eeuw, bleef gehandhaafd tot het einde van de 15^e eeuw.

De regionale verschuiving van activiteiten werd bepaald door gunstigere productievoorwaarden. De mobiliteit werd veroorzaakt door de logica van de kapitalistische productiewijze, die al duidelijk leefde bij de groothandelaars van die tijd. De economische dynamiek vond haar oorsprong in het winstbejag van groothandelaren.

De expansie van de Hollandse handel en nijverheid valt alleen te begrijpen door deze te plaatsen in haar samenhang met de omringende regio’s. Van de Hanzesteden werden de methoden voor het brouwen van bier en de conservering van haring nagebootst, van Vlaanderen en Brabant de technieken voor de bereiding van laken. De Zuidelijke- Nederlanden vormden een belangrijke afzetmarkt, terwijl van daar graan werd ingevoerd.

De complementariteit tussen gewesten onderling speelde duidelijk ook een rol rond Vlaanderen. Bij een boycot door de Hanze zochten zij een uitwijkplaats in Dordrecht. Toch slaagde Hollander er niet in Vlaanderen de loef af te steken in de handel. De reden hiervoor is dat de Hanze er nooit aan zou denken haar vaste basis Brugge op te geven.

De voorsprong die de Vlaamse economie had vanaf de 11^e eeuw, bleef gehandhaafd tot het einde van de 15^e eeuw.

De regionale verschuiving van activiteiten werd bepaald door gunstigere productievoorwaarden. De mobiliteit werd veroorzaakt door de logica van de kapitalistische productiewijze, die al duidelijk leefde bij de groothandelaars van die tijd. De economische dynamiek vond haar oorsprong in het winstbejag van groothandelaren.

Niet alle steden zagen hun bevolkingscijfer evenredig dalen. In sommige steden werd dit gecompenseerd door de trek van plattelandsbevolking naar de steden. Als gevolg van schaarste aan geschoolde arbeidskrachten stegen daar immers de lonen, er meer woonruimte beschikbaar gekomen. Ook daalde de kwaliteit van de landbouwgrond, de reden hiervoor zijn te zoeken in de bodemstructuur en het turfsteken.

Veel van de overtollig geworden mensen zochten een nieuw bestaan in de steden, anderen legden zich toe op ambachtelijke activiteiten in de dorpen zelf, te denken aan haring, kaas en zuivelproductie. Hiervoor was er een grote nood aan zout. Er groeiden ook nieuwe exportnijverheden bloeiden, o.a. bierbrouwerijen en lakenindustrie.

Het succes van al deze Hollandse handelsroutes berustte op nog drie basisgegevens: de scheepsbouw, de scheepvaart en het structureel te kort aan broodgranen. Dit laatste dwong om elders aankopen te verrichten, zodat er een dynamiek ontstond.