definitie Van Uytven (1982):
“de stad is een nederzetting met centrale functies, waaraan zij haar gediversifieerde
sociaal-economische structuur, haar relatief dichte bevolking en geconcentreerde
bebouwing en een tegenover de omgeving afstekend uiterlijk en eigen mentaliteit
dankt”
definitie Reynolds (1998):
“A town is a permanent and concentrated human settlement in which a significant
proportion of the population is engaged in non-agricultural occupations –
characteristically in a variety of trades and industries and probably in some
administrative, political and professional work too. (…) The second part of the definition
is social. The inhabitants of towns regard themselves, and are regarded by the
inhabitants of rural settlements as a different sort of people. However deeply divided
they may be among themselves, they tend to be united at least in regarding themselves
as different from the rustic simpletons outside.”
definitie Irsigler (2003):
“Stad is een van dorpen en agrarische nederzettingsvormen te onderscheiden
nederzetting van relatieve grootte met een dichte, geordende bebouwing, een
beroepsmatige specialisatie van de bevolking, die ook sociaal gelaagd is en die als
centraal punt een reeks van centrale functies (op politiek, bestuurlijk, militair,
economisch, religieus en cultureel vlak) ten behoeve van een bepaalde regio
waarneemt.”
definitie Renes (2005):
“Om voor de middeleeuwse periode van een stad te kunnen spreken, moeten we naast
het bezit van een stadsrecht nog een aantal andere criteria noemen: een zekere omvang
(waarbij voor een middeleeuwse stad aan minimaal duizend inwoners moet worden
gedacht), een voornamelijk niet-agrarische bestaanswijze, een versterking door wallen
of muren en een dichte bebouwing van in ieder geval het kerngebied. In totaal komen
we zo op vijf criteria en daarmee op een veel flexibeler definitie van een stad. ”
De parameters die steeds terugkeren zijn :
o onderscheid met het platteland
o specifieke activiteiten
o centrale functies
o bebouwingsconcentratie en -omvang
o bevolkingsconcentratie en -omvang
o maatschappelijke gelaagdheid
o eigen mentaliteit, hoewel er een sterke mobiliteit is tussen stad en platteland,
met ingeboren poorters, gekochte poorters en buitenpoorters.

civitas (> civis, burger): bisschopsstad (met antieke antecedenten)
castrum - castellum - oppidum: versterking
burgus (> burgensis, synoniem voor civis):Fr. bourg
stadt: afgeleid van stede (=plaats)egen het einde van de middeleeuwen
portus, poort (> poorter): handelsplaats, rivierhaven, soms een onzekere betekenis.
communio, consilium (Spanje): idee van conjuratio, Samenleving.
cfr. Weber 1921 (Die Stadt): De westerse stad is een essentieel element in het proces
van rationalisering en bureaucratisering, groei van kapitalisme en van de moderne staat.

Een voorbeeld hiervan is het zeshoekenmodel
van Christaller: Hij stelt een hiërarchisch
gestructureerd stedensysteem voor, waarbij de
steden verschillende functies hebben. (centrale
plaatsen, verzorgingssteden)
Verder is er ook nog een netwerksysteem,
waarbij veel belang gehecht wordt aan de
interstedelijke connecties (gateways, wegennet
& waterlopen).
*De grootte van het handelsnetwerk van steden bepaalt de urbanisatiegraad. Een
voorbeeld hiervan is middeleeuws Brugge: urbanisatie bepaald door de relaties met het
hinterland (Brugse Vrije) en de handelsnetwerken met het buitenland (Hanze, Italiaanse
kooplieden) via de havenstadjes Damme, Sluis (gateways)
Er is ook een steeds steeds grotere belangstelling voor de “landschaftliche
Städteforschung”, de studie van stadslandschappen:
“Het begrip ‘stadslandschap’ is al even moeilijk of nog moeilijker te definiëren dan het
begrip ‘stad’. Landschap is evenals stad een onvatbare maar prachtige term. Wat ik hier
met stadslandschap wil aanduiden, is een groep van steden met een samenhangende
wordingsgeschiedenis onder vergelijkbare politieke, sociale en economische
omstandigheden. Daarbij gaat het om verspreidingspatronen van steden die in een
bepaalde, vaak beperkte tijd en ruimte tot stand kwamen.” (Rutte 2003)

De stadsomwalling is een sterke materiële grens. Het is wel geen stabiele factor
doorheen de tijd, door de stadsgroei, en hun verschillende doeleinden. Naast
verdediging zijn er ook belangrijke politieke motieven. Zo worden ze afgebroken om
steden te bestraffen, en mogen bepaalde beroepscategorieën niet binnen de
stadsmuren overnachten, zoals in Brussel, rond 1306, als de wevers en volders
buitengesloten worden. Ook ontstaan er vaak buitenwijken langs de belangrijkste
invalswegen.
Een andere afbakening is het stedelijk rechtsgebied. Dit is het territorium waarbinnen
het stadsrecht geldig was, en is vaker veel uitgebreider dan de echte stad zelf. Ze hebben
vaak ook een duidelijke benaming.
Daarnaast speelt de concentratie van bebouwing een belangrijke rol.