Item gefilterd op datum: januari 2014

- Atlantische Handvest (Roosevelt en Churchill)

 symboliseert de geest van de 14-punten van Wilson

Soevereiniteit en zelfbestuur wordt heringesteld

- Teheran (tijden de oorlog)

 de naoorlogse bezetting + de demilitarisatie van ND

 plannen voor een naoorlogse internationale organisatie

 bediscussiëren van een strategie om de oorlog te winnen

- Yalta (Dicht bij de overwinning)

 bereikte akkoorden over Polen, O-Euro de toekomst van DL en de VN

 Polen en O-Euro = moeilijkste kwestie

 Stalin zet stappen naar een ‘vriendelijke’ regering in Polen  tov de SU

 Roosevelt en Churchill: behalen enkele beloftes van Stalin over de gebieden die hij controlleerd

 zo moeten er in de bevrijde staten provinciale regeringen komen

 Het aanvaarden van enkele territoriale veranderingen

 Bij Duitse bezetting  4 zones

 reparatiekosten: naar landen die de grootste last en opoffering hebben ondergaan

 VN: een naoorlogse internationale organisatie

- Potsdam (Truman, Attlee en Stalin)

 naar bovenkomen van conflicten  toch hoop om harmonieuze relaties te installeren

 akkoorden over naoorlogse DL: demilitarisatie, denazificatie en ontwapening

 geen vredesverdag met DL  wordt voor jaren verdeeld in bezettingszones

Plannen en voorbereidingen

- Verenigde Naties  leden: geen afzonderlijke vredesverdragen sluiten

 De vorming van een grote alliantie tegen de asmogendheden  met gemeenschappelijke strategie

- In de Stille oceaan: ‘island hopping’

- Op Europees continent: Stalin vraagt voor het openen van een 2^e front

 wachten op de komst van de VSA (nog enkele voorbereidingen)

De ommekeer, 1942-1943: Stalingrad, Noord Afrika, Sicilië

- Noord Afrika  generaal De Gaulle gaat vijanden opzij duwen

 Afrika: vrij van asmogendheden  De middellandse zee was open

- Stalingrad: Rode leger  steeds goede defensie  grote tegenaanval

 verlaten van defensieve positie in de oorlog!

- In Europa: nieuwe hoop  Het veroveren van Sicilië

 Italië: val van het fascistische regime

Het geallieerde eindoffensief, 1944-1945

- D-Day: 6 juni 1944  landing in Normandië

 Verzetbewegingen komen boven water  snellere overwinning op ND dan men had gedacht

- Oostfront: opmars van het Rode leger

 start van de laatste tocht naar ND

 Hitler brengt troepen van het Westerse terug naar ND voor het beschermen van grondgebied.

 gebaar naar de SU toe: mogen Berlijn innemen  capitulatie van DL

De laatste fase van de oorlog in de Pacific

- Opmars van de VS in de Pacific richting Japan

 het lanceren van een luchtoffensief op Japan  klaar voor een volle invasie

- Het laten vallen van een eerste atoombom (Hiroshima)

 2 dagen later: oorlogsverklaring van SU  inval in Mantsjoerije

 Het laten vallen van 2^e atoombom in Nagasaki  waarschuwing voor SU

- Capitulatie van Japan  een bezettingsleger van VS

• de R.A.F. start bombardementen en luchtaanvallen op Duitsland. Het doel is alle militaire,

economische & industriële systemen lamleggen, en het moraal van de bevolking

ondermijnen.

• 6 juni ’44: D-Day, Landing in Normandië + 15 augustus ’44: invasie in Provence +
offensief op het oostfront v.h. Rode Leger wordt verdergezet.

 gevolg: snelle opmars (o.a. bevrijding van Griekenland, Balkan, O-Europa)

 Hitler maakt het de geallieerden moeilijk in het westen door zijn geheim wapen (V1/V2

bommen) in te zetten + hij start het Ardennenoffensief  helpt niets en geallieerden

blijven vooruitgang boeken

 ultieme fase (voorjaar ’45): op het oostfront bereikt het Rode Leger de Duitse grens, en

op 9 april bereikt men Berlijn. Op het Westfront gebeurt hetzelfde en op 25 april komen

Westerse troepen en Russische troepen met elkaar in contact.

• diplomatiek:

 ontmoeting Churchill & Stalin: G.B. wil invloedssfeer in O-Middellandse Zeegebied intact

houden, maar aangezien de V.S. hier geen rekening mee wil houden sluit G.B. een

akkoord met S.U. waardoor de S.U. in ruil Roemenië & Bulgarije mocht behouden,

Joegoslavië 50/50 werd verdeeld en de vraag over Hongarije & Tsjechië nog openbleef.

 Von Ribbentrop zoekt toenadering met geallieerden maar er komt geen overeenkomst

 Rode Leger krijgt de symbolische eer om als eerste Berlijn binnen te vallen

 10tal dagen na 25 april ’45 volgen de wapenstilstandsverdragen

• Azië: men was er in geslaagd de positie van Japan te ondermijnen en de eigen positie te
verstevigen. De opmars ging soms moeilijk aan traag, maar ze was er. Vooral nadat de

oorlog in Europa gedaan was kon de V.S. zich volledig op de strijd tegen Japan werpen.

Toch bleef een beslissende overwinning nog veraf.

 men wil de oorlog snel beëindigen: inzet kernwapens + twee dagen na Hiroshima stapt

S.U. mee in de oorlog door N-Korea, N-Mantsjoerije & N-Sachalin te bezetten.

 Japan wordt overwonnen overwonnen en de vrede wordt getekend op 14/08/’45

Diplomatiek overleg en vredesconferenties

• de Conferentie van Jalta (februari 1945):

 te zien in volgende context:

- Westen bevond zich nog niet in de positie om haar visie aan Stalin op te leggen, de V.S. wil de S.U. ook betrekken in de oorlog met Japan en wil een nieuw collectief veiligheidssysteem en een nieuwe wereldorganisatie lanceren

- G.B. wil de inperking van de Russische ambities + de eigen overzeese belangen veilig stellen

- S.U. wil de verworven machtspositie in Europa behouden

 afspraken:

- Duitsland: de democratie zou hersteld worden en men zou het land verdelen in vier bezettingszones. Afspraken over de herstelbetalingen zouden nog concreet uitgewerkt worden maar de S.U. zou er ½ van ontvangen

- oprichting organisatie i.f.v. vrede en collectieve veiligheid. De grote mogendheden zouden een vetorecht krijgen + men zou regelmatig samenkomen

- Japan: S.U. zou mee in de oorlog stappen drie maanden na het einde van de oorlog in Europa + S.U. zou het gebied dat het in de Russisch-Japanse oorlog van 1905 verloren was terugkrijgen.

- statuut van de zee-engten wordt herzien, rekening houdend met S.U.-belangen

- Polen: conflict over welke regering er aan de macht zou komen wordt opgelost met een compromis: deel v.d. regering bestaat uit regering van Londen, maar grootste deel gaat naar de Russisch-gezinde regering Lublin. Polen zou ook westwaarts verschuiven met O-grens de Curzon-linie. De W-grens wordt nog niet vastgelegd

• de Conferentie van San Francisco (april-juni 1945):

 aanvaarding Handvest van de V.N.

 Roemeense kwestie: communistisch regime komt aan de macht

 crisis om Polen: oostgrens wordt uiteindelijk op Oder-Neiselijn gelegd + er zou een

wederzijds bijstandpact tussen de S.U. en Polen van kracht zijn voor 20 jaar. (=

betekent dat Polen binnen de Russische invloedssfeer valt)

• intussen opkomst Koude Oorlog: op de vorige conferenties had de V.S. een verzoenende

houding aangenomen, maar na de onplooibare houding van de S.U., de non-coöperatie

met het V.N.-project en het bruusk einde van de Lend Lease aan de S.U. nadat Duitsland

was verslagen, zouden de relaties steeds verslechten.

• de Conferentie van Potsdam (juli-augustus ’45): sfeer van wantrouwen!

 Duitse Kwestie: geen akkoord over een intergeallieerd beleid dus blijft de verdeling in

invloedszones behouden. Ook op economisch vlak bereikt men geen akkoord zodat

men uiteindelijk overeenkomt dat elke grootmacht zijn eigen beleid in de eigen

invloedszone mag leiden.

 S.U. zou meedoen in de strijd tegen Japan, alhoewel het achteraf niet nodig bleek te zijn

en de V.S. zelf de klus klaarde met de inzet van kernwapens.

 verschillende andere zaken zoals bv.: erkenning communistische regeringen in Bulgarije

& Roemenië, versoepeling bezetting in Italië, …

• wapenstilstandsakkoorden met Italië (september ‘43): de invasie in Sicilië & Italië zijn een

succes, en eerste wapenstilstand wordt getekend door verraders die Mussolini afzetten.

Mussolini weet echter met deze verraders af te rekenen en de strijd wordt verdergezet (i.f.v.
ontkomen aan onvoorwaardelijke overgave)  Rome pas echt bevrijdt 4 juni ‘44

• Rode Leger is succesvol in haar tegenoffensieven

• oorlog in de Pacific lijkt een “forgotten war” te zijn…

• Conferentie van Caïro (november ’43):
= bespreking tussen V.S. & G.B. alvorens zich bij Stalin te voegen in Teheran

 Tsjang Kai-Shek is er ook, wat wijst op een ijver naar naoorlogse dekolonisatie en

onafhankelijk naoorlogs Azië. China wordt erkent als een van de grote mogendheden,

Korea zou onafhankelijk worden en Japan moest alle veroveringen afstaan.

• Conferentie van Teheran (november/december ’43): heeft als voornaamste doel de sfeer

van wantrouwen tussen de geallieerden te doorbreken  eerste topconferentie

 oorzaak wantrouwen: S.U. wordt niet toegelaten als bezettende macht in Italië, S.U.

blijkt het bezette gebied in O-Europa niet zomaar prijs te willen geven & de

massagraven die de Russen hebben aangericht komen aan het licht (door Hitler, die de

geallieerden tegen elkaar op wil zetten)

 wantrouwen doorbreken door:

- herbevestiging belofte op opening tweede front

- vermijden van meningsverschillen, en men vermijdt de kwestie S.U. & O-Europa

- nog geen akkoord over Duitsland

 toch blijft het wantrouwen & is er bitterheid in het W over de invloed van S.U. in O-Eur.

• Conferentie van Washington (januari ’43): legt de basis voor de militaire-diplomatieke

samenwerking van de geallieerden  betekent bevestiging v.h. Atlantisch handvest, de

ondertekening v.d. Verklaring van de Verenigde Naties, en de afspraak dat het

oorlogsgebeuren in Europa voorrang zou krijgen. V.S. beloofde steun en interventie, maar

had nog even voorbereidingstijd nodig vooraleer in te grijpen en te helpen bij de opening

van een tweede front.

• Conferentie van Casablanca (januari ’43): bespreking strategie tegen Duitsland in Europa

 Stalin is niet aanwezig, maar laat weten dat hij nog steeds wacht op dat tweede front

 geallieerden zouden troepen in Sicilië & Italië inzetten, in afwachting van een grote

invasie in Europa

 afspraak dat men onvoorwaardelijke overgave zou eisen aan de asmogendheden. Dit

stimuleerde Duitsland om tot het bittere einde te gaan + vormde de diplomatieke basis

voor de inhumane vergeldingsstrategie (bv. richtlijnen m.b.t. luchtbombard. op Duitsl.)

• Conferentie van Washington (mei ’43):  V.S. wil de Europese oorlog snel achter de rug

hebben zodat het zich op de Pacific kan richten en G.B. wil een offensief in de balkan om
de Russische invloed in Midden-Europa te beperken en de eigen invloed in O-Middellands

Zeegebied veilig te stellen. V.S. interesseert zich daar niet in want wil een goede relatie

met de S.U. zolang de oorlog duurt. S.U. blijft intussen hameren op de opening van het

tweede front in het W

 compromis: offensief en opening front in W-Frankrijk. Dit zou echter betekenen dat het

rode leger onbeperkt kan oprukken in Midden-Europa ( wens G.B.)

• de kansen beginnen te keren, en vanaf ’43 zal het diplomatieke aspect aan belang winnen

• N-Afrika: het Duitse leger o.l.v. Rommel tracht door te stoten naar Suez, maar een
succesvol tegenoffensief van Montgomery bij El Alamein verhindert dit (okt./nov. ’42)

 geallieerden richten hun energie op N-Afrika en verdrijven de asmogendheden

 als reactie op het overlopen v.d. Franse Vichy-minister v. defensie zal Hitler heel Fr.

bezetten en de Franse vloot aanvallen  zelfvernietiging vloot om te voorkomen dat

deze in Duits handen valt.

• Europa:

 op het oostfront wisselt Duitsland van tactiek: massale aanval op een beperkt front (

voordien over heel front). Men doet dit in de richting van de Kaukasus, en specifiek op

Sebastopol (basis Russische vloot!) om een doorgang naar het Z te krijgen voor de

troepen van Rommel  S.U. doet tegenoffensief en mislukt.

 Duitsland boekt dus geen vooruitgang, en dit is te wijten aan de gebrekkige diplomatieke

en militaire coördinatie (ook met Japan). Ook de V.S. keert zich nu tegen Duitsland,

terwijl Japan daarentegen geen oorlog start met de S.U.

 geallieerden kennen een veel betere coördinatie, ondanks meningsverschillen met

de S.U. over de te volgen strategie  S.U. wil extra front in W  anderen stellen uit

en richten zich eerst op Afrika.

• al sinds de Conferentie van Munchen en de Franse betrokkenheid in de oorlog profiteerde

Japan van de situatie om aan expansie te doen. De relatie tussen Japan & de V.S. zal

echter steeds verder verzuren tot ook tussen deze de oorlog uitbreekt.

 ’41: Japan sluit akkoord met Vichy-Frankrijk over een verdeling v. Indochina

 reactie V.S.: blokkeert Japanse bezittingen in V.S. en legt embargo op. China steunt

 7/12/’41: Japan valt Pearl Harbor aan

 V.S. eist dat Japan terugtrekt uit alle sinds ’31 bezette gebieden + uit het

driemogendhedenpact.  Japan weigert, = start Japans-Amerikaanse oorlog

• Japan kent een enorme expansie, zelfs zover dat het bijna Australië aanvalt

= feitelijke realisatie “Greater East Asia Co-Prosperity Sphere” in slechts 1j. tijd

 ook deze expansie gaat gepaard met een enorme terreur

• diplomatiek: 08/’41: Atlantisch Handvest, waarin de gemeenschappelijke internationale

politieke doelstellingen v. V.S. & G.B. staan  8 punten (cfr. Wilson’s 14 punten na WO I):

- geen expansiestreven

- enkel grenswijzigingen indien de bevolking dat aanvaardt

- volkeren mogen zelf hun regeringsvorm kiezen

- alle staten krijgen gelijke toegang tot de wereldhandel en grondstoffen noodzakelijk voor de eigen economische ontwikkeling

- interstatelijke samenwerking t.v.v. economische/sociale vooruitgang & zekerheid

- vrede op basis van een collectief veiligheidssysteem

- vrij verkeer op de oceanen respecteren

- gebruik van geweld vermijden

• Duitse redenering: men zocht een manier om de oorlog te winnen zonder een invasie in

Engeland. Aangezien G.B. haar hoop op de S.U. & V.S. richtte, was het nodig deze te

neutraliseren. Door de S.U. uit te schakelen zou ook de V.S. uitgeschakeld worden,

aangezien het wegvallen van de S.U. voor een vergroting van de Japanse invloed in het

Oosten zou zorgen.  dus: S.U. moet zo snel mogelijk uitgeschakeld worden, en in één

ruk (zodat de winter geen spelbreker kan zijn, zie maar hoe het Napoleon verging)

 argumenten pro:

- strijd zou vroeg of laat toch uitbreken door de ideologische kloof + de expansionistische neigingen van de S.U.

- Duitsland heeft de grondstoffen van de S.U. voor zichzelf nodig

- louter een N.A.P. is onvoldoende garantie tegen een tweefrontenoorlog. Daarom is het nodig het oostfront zo snel mogelijk uit te schakelen.

 argumenten contra:

- S.U. zou zeer moeilijk te overwinnen zijn + het zou nog moeilijker zijn om die enorme ruimte en bevolking onder controle te houden

- Men vergat rekening te houden met het feit dat de S.U. niet op twee fronten moest strijden wegens haar N.A.P. met Japan + dat men niet wist hoe doeltreffendheid een blitzkrieg was in het Russische gebied (omwille v.d. winter & de grote oppervlakte)

 22/05/’41: start operatie Barbarossa: de frontlijn wordt doorbroken en het verraste Rode

leger wordt tot vluchten of omsingeling gedwongen. Hierna volgt hetzelfde scenario als

in Polen: de S.S. komt haar terreurstorm uitvoeren (eliminatie volkselite & joden)

 verloopt gunstig tot de winter uitbreekt en zorgt voor verminderde mobiliteit, uitputting

+ tot het Rode Leger zich herpakt  men tracht haastig verder te doen, maar

daardoor is men slecht gegroepeerd, en de winter blijft wegen

 S.U. vat tegenoffensief aan…

 intussen op diplomatiek vlak:

- Duitsland zoekt sympathisanten in de rest v. Europa: de ‘oostfronters’

- Japan blijft neutraal (t.o.v. de S.U.)

- S.U. & G.B. worden bondgenoten

- V.S. breidt Lend Lease uit naar S.U. + zal nog intensiever steunen na Pearl Harbor

- S.U. & G.B. interveniëren in Iran om Duitse machtsgreep voor te zijn

• april ’40: Duitsland valt Denemarken & Noorwegen aan, om geen risico’s te lopen op de
noordelijke flank. Op één dag krijgt het Denemarken onder controle, en de versterking die

de geallieerden dit maal stuurden waren niet toereikend om de Duitsers tegen te houden.

Duitsland zou wel grotendeels de neutraliteit van Zweden respecteren (op verzoek S.U.) en

zorgde vooral dat het de controle over de havens had.

• 10 mei ’40: Duits offensief op het Westfront tegen Nederland, België, Luxemburg & Fr.

 Plan-van Manstein: deel van het leger verdedigt aan de Franse Maginotlinie, terwijl het

andere deel een offensief tegen België, Nederland & Luxemburg onderneemt

 Fr. is zo dom zijn troepen in het N te concentreren en ze zo snel te laten omsingelen
door de Duitsers. Duitsland weet op te rukken tot aan de westkust (21 mei)

 de geallieerden hadden duidelijk een slechte strategie, en de communicatie &

coördinatie liet veel te wensen over, mede door tegenstellingen politici-militairen

 Nederland capituleert na 5 dagen, België na 18 dagen. De strijd van België gaf de

Britten wel de kans te evacueren bij Duinkerken. De Duitsers rukten verder op om de

kustlijn onder controle te krijgen.  7 juni: Duitse leger o.l.v. Rommel weet een bres in

de verdedigingslinie te slaan en het Franse leger moet nog verder terugtrekken
 Duitsland hoopte dat G.B. na de capitulatie v. België, Nederl.., Lux. & Fr. zou capituleren

• 25 juni ’40: Frans-Duits wapenstilstandverdrag

 Pétain komt aan de macht in Frankrijk en start onderhandelingen met Duitsland: ¾ v. Fr.

zou bezet worden door Duitsland, Fr. behoudt kolonies, krijgsgevangenen blijven wel

nog gevangen. Voor de Franse vloot werd nog geen regeling getroffen

 Publieke opinie steunt dit akkoord, en dit betekent het einde van de IIe Republiek en

de start van het Vichy-regime  gekenmerkt door enorme collaboratie!

 De Gaulle blijft het verzet leiden vanuit G.B.

 dit betekende het einde van de Frans-Britse alliantie, maar G.B. zal verderstrijden

 Hitler werkt een aanvalsplan uit om G.B. te verslaan, en het bestaat uit 2 fasen:

- fase 1: Battle of Britain: Luftwaffe zou de Royal Air Force (R.A.F.) en de haveninstallaties proberen uitschakelen

- fase 2: operatie seelöwe: invasie met troepen (maar dit zal nooit gebeuren!)

 Dankzij de Britse radar slagen de Duitsers er niet in de Battle for Britain te winnen,

= psychologische overwinning G.B. (ondanks grote verliezen aan beide kanten)

 wanneer men ziet dat dit niet lukt schakelt men over op andere tactiek: het

bombarderen en ausradieren van Londen en de voornaamste industriële centra. Dit

weegt psychologisch heel zwaar op de Britten (veel slachtoffers!) maar het sterkt hen

enkel maar in hun vastberadenheid om de Duitsers te verslaan.
 ook controle verwerven over Gibraltar & Suez om G.B. tot capituleren te dwingen faalt

 er komt geen vooruitgang en Hitler gaat de diplomatieke toer op

 27/09/’40: Driemogendhedenpact tussen Duitsland, Japan & Italië. Dit betekent

wederzijdse politieke, economische & militaire steun i.g.v. een aanval + een verdeling

in invloedzones zodat elk z’n eigen ‘Nieuwe Orde’ kan vestigen

 diplomatiek offensief in Vichy-Frankrijk: wel collaboratie maar geen actieve deelname

 diplomatiek offensief in Spanje: wil niet deelnemen wegens te zwak nog door burger-

oorlog (zelfs niet na Hitler’s belofte op Gibraltar) + V.S. dreigt met econ. sancties.

• 28/10/’40: Mussolini wil “enkele strategische punten bezetten als garantie voor de veiligheid

van Italië”  weigering v. Metaxas: Mussolini valt Gr. binnen, mr machtsovername mislukt

• Militaire tussenkomst van nazi-Duitsland: Duitsland wil de invloed in de Balkan vergroten

zodat het een uitvalsbasis heeft voor het nog volgende offensief tegen de S.U. (operatie

Barbarossa, zie verder)

 Hitler opent een tweede frontlijn, bezet Bulgarije ‘om het voor G.B.-bezetting te

behoeden’, lijft Griekenland in, en ook Joegoslavië - dat de Duitsers geen doorgang

naar Griekenland wou verlenen.

 de moeizame opmars door de Balkan zou operatie Barbarossa echter met een maand

uitstellen, wat door de sneller naderende winter fataal zou blijken te zijn.

• Samenwerking G.B. & V.S.  V.S. gaf al militaire steun , maar op 11/03/’41 zal de Lend

Lease-Act gestemd worden. De V.S. mocht nu oorlogsmateriaal, voedsel & grondstoffen

aankopen om te leveren aan “staten waarvoor het bestaan van vitaal belang is voor de

veiligheid van de V.S.”. De afbetaling v. die goederen kon op langere termijn gebeuren

• tot nu toe hadden G.B. & Fr. wel de oorlog verklaard, maar hadden zij nog niks
ondernomen. Dit zal veranderen eens Churchill premier wordt in G.B. (i.p.v. Chamberlain)

 vooral omdat men nog niet voorbereid was op militaire tussenkomst (ook organisatorisch)

• 6 oktober ’39: Hitler doet een vredesvoorstel, wat wordt afgewezen zodat de schemeroorlog

voortduurt. Schemeroorlog betekent dat men de oorlogsinspanning wel gaat opdrijven

(bewapening, opbouw verdediging,…) maar dat een grootscheepse militaire confrontatie

uitblijft.

• winter ’39-’40: Fins-Sovjet-russische oorlog, n.a.v. de Russische eis tot gebiedsuitbreiding,

om Leningrad te kunnen verdedigen  S.U. uit Volkenbond gezet, maar geen interventie

omdat Zweden & Noorwegen geen troepen willen laten passeren om hun

neutraliteitsstatuut te behouden. Interventie had nochtans het verschil kunnen maken
 12 maart: Finland capituleert.

• V.S. houdt vast aan isolationisme, maar sympathiseert steeds meer met de geallieerden.

Op een bepaald moment start men met wapenleveringen.