Er zijn parallellen te trekken tussen de ontwikkelingen van verschillende beschavingen. Er zijn aanwijzingen te vinden die deze tendens ook laten zien in de hedendaagse samenleving. Een globale samenleving is echter nog ver weg, tenzij er een gemeenschappelijk doel gevormd wordt door iets dat al het andere overstijgt.
Geloofspatronen werden gemanipuleerd door overheden om eenheid te creëren en zorgden zowel voor binnenlandse veiligheid als toewijding en steun van andere gemeenschappen. Door middel van het verwerven van toegang tot politiek en economie zorgden ze voor een vorm van onafhankelijkheid die het mogelijk maakte te blijven bestaan na de val van de klassieke imperia ze overleefden als een onafhankelijk instituut en met een missie tot bekering van andere beschavingen.
Dit was niets nieuws, er bestonden al patronen voor controle over land en water, verdeling van arbeid, distributie van voorraden en het planten van expedities. Uitbreiding naar andere beschaving had een politiek instituut nodig, dat vredig of gewelddadige te werk ging. Degenen die de belangen van alle groepen respecteerden, waren het meest succesvol. Dit werd middels militaire interventie en later door een administratief apparaat uitgedragen. Politieke factoren zorgden voor het definiëren en verdedigen van de groeiende hegemonieën.
Er was bij elke groeiende samenleving behoefte aan surplus, dat ook deels geïmporteerd moest worden. Daardoor kwam er een hoger surplus en bevolkingsgroei, wat leidde tot meer vraag naar geïmporteerde waren. De zoektocht hierna leidde tot ontmoetingen van volken en daarmee goede en/of slechte relaties. Beide kanten konden soms profiteren. Binnenlandse druk door overbevolking, en buitenlandse door nomadische volkeren, zorgde voor vraag naar permanentie middels een politieke factor.
De eerste term is oud, de andere is nieuw en omstreden. De auteur heeft dit gebruikt om twee trends aan te duiden: de impuls tot permanente vestiging en de impuls tot een bredere horizon. Een grote ontdekking is de relatie tussen deze twee. Het succes van gevestigde samenlevingen leidde tot expansiedrang op politieke, economische en ideologisch gebied. Deze drie gecombineerd zorgden voor een tendens die zich bij alle bestudeerde beschavingen voor heeft gedaan.
De laatste twee eeuwen worden gezien als een periode waarin een wereldlijke economie tot stand kwam, een tijd van ideologie, conflicten en revoluties in technologie en communicatie. Er zijn pogingen gedaan tot politieke samenwerking, terwijl religieuze, etnische en nationalistische conflicten alleen maar zijn toegenomen. Nationalisme en liberale democratie zorgden voor spanningen en leidde tot totalitaire doctrines en twee wereldoorlogen. Socialisme had een meer humaan karakter en kapitalisme stond na de oorlog tegenover communisme.
De Koude Oorlog zorgde voor wereldwijde instabiliteit en tegelijkertijd gingen Atlantische en Pacifische naties in de wereldeconomie meedraaien, en vond er een revolutie plaats op het gebied van het uitwisselen van informatie. Het is verleidelijk dit te vergelijken met de klassieke rijken, waarin beschaving uiteindelijk in al haar vormen over de grenzen trad, en kans bood tot het ontstaan van nieuwe beschavingen, vertrouwende op oud en nieuw gedachtegoed.
Tussen 1500 en 1900 ontwikkelden Europa, China, Rusland en de Islamitische wereld zich. Ook kwamen onafhankelijke beschavingen tot stand in Amerika en op de Japanse eilanden. Er was nu een sterk maritiem aspect: Moslims voeren over de Mediterrane zeeën, China over de zuidelijke en Europa over Atlantische Oceaan. Europese verbetering in scheepsbouw en Chinese stuurkunst en uitvingen van het buskruit droegen hieraan bij. Europeanen werden superieur. Met religieuze en commerciële motieven werden Amerika en Azië door Europa geopend voor handel en verovering. Russen en Chinezen vergrootten hun invloed in Centraal-Azië en de Moslims breidden hun rijk uit van het Nabije Oosten tot India. Religieuze idealen werden vermengd met rivaliserende religies en seculiere ideologieën. Europees geloof maakte met politieke en industriële revoluties een grote impact.
Na jaren van verval kwamen er nieuwe beschavingen tot stand, en ook economische heropleving binnenlands en ook enigszins internationaal. Dit gebeurde vooral in West- Europa, Rusland, het Midden-Oosten en Zuid-China. Landbouw werd verbeterd en productie werd als vanouds opgestart. Chinezen en West-Europeanen waren vooral succesvol, door handel te starten met de Arabieren als tussenpersonen. Ook al waren politieke systemen door geografie en traditie verschillend, het gemeenschappelijke patroon was dat verkregen religieuze autoriteit samenging met politieke autoriteit, de vooraanstaande economische drive ondersteunend. Steden floreerden in handel en productie en kregen vaak autonomie. Mongoolse invallen leidden tot een omvangrijke samenwerking tussen Rusland, de Islamitische wereld en China. Het nam echter ook de pest met zich mee, wat voorspoed tegenhield.
Toen de rijken complexere politiek gingen voeren, kwamen ze mogelijkheden tegen om religie te gebruiken om autoriteit te verkrijgen. Tradities of lokale geloofspatronen werden ingezet op imperiaal gebied als ze conformiteit uitdroegen. Toen de imperiale rijken vielen, stierven zij niet uit, maar zorgden ze voor de zwakken en voor religieuze cohesie. Om zichzelf te versterken gebruikten ze de overlevende politieke systemen en innovaties. Toen er grote onderlinge rivaliteit ontstond, reorganiseerden de verschillende religieuze groeperingen zich. Ze zorgden voor leiding en intellectuele bronnen over de verlaten territoria van de klassieke imperia.
Met het groeien van permanente vestigingen, kwam er een grotere vraag naar veiligheid, dit werd vooral an de autoriteiten toevertrouwd. Groepen leerden ook van elkaar. Munten, wegen en het schrift bevorderde de economie en de handel. Er waren gemeenschappelijke religies, die bedoeld waren de loyaliteit aan de autoriteiten te vergroten.
