Eerste moeilijkheid is om je schaduw te herkennen bij jezelf en bij anderen. Dan pas kan je hem erkennen en aanvaarden bij anderen en nadien bij jezelf. Nadien zal er sociale ontplooiing plaatsvinden en een innerlijke ontplooiing en kan je ook een gevolg aan je schaduw geven.
Je ontkomt niet aan een dilemma door een van beide polen te negeren,
Mensen leven steeds in uitersten; liefhebben – haten, emoties uiten – onderdrukken, werken –
rusten,…
Waar het op aan komt, is dat je de spanning tussen beide op je neemt. wat eerst tegengesteld was,
wordt nu complementair.
Bv Bij woede (zenfilosofie): je handelt niet met woede, maar mag ze ook niet verdringen. Je moet het aanvaarden.
(Jung) Je moet je overgeven aan het diepere-ik (het zelf, imago dei). Het komt tussenbeide om
conflicten tot een geheel te maken. Dit is de zelf-wording. (niet Ik, ik moet losgelaten worden).
Hierdoor krijg je een grotere rijpheid en kan zichzelf zijn. Bij het gevoel van zelfachting, hoort ook de
verzoening met de levensgeschiedenis. Dan pas kan het ons waarde geven.
Wie zich aan zijn leven vastklampt verliest het, maar wie zijn leven prijsgeeft, zal het behouden. Je
moet je niet vastklampen aan je ego, als je het prijsgeeft krijg je een nieuwe kijk op de wereld vanuit het zelf.
Momenten waarin je leven een grote puinhoop lijkt (break-down) kunnen vaak momenten zijn
waarin iets nieuws wordt opgebouwd wat boven jezelf uitstijgt. (break through)
Freud : onbewuste is een wereld van chaotische krachten die klaarstaan om het bewuste te overspoelen. (als een vulkaan). Het bewusten moet hiervoor een heel verdedigingssysteem uitwerken.
Nietzsche: onbewuste is chaotisch, maar niet negatief bedoeld; hier zit spontaniteit . Vindt het niet nodig om je te verdedigen tegen het onbewuste.
Jung: onbewuste is geheel van tegengestelde en aanvullende krachten. Belangrijk ze te structureren. Ego en schaduw moeten in een goed dynamisch evenwicht staan.
Als opvoeders vaak tegengestelde reacties aan kind geven, dan heeft het kind het gevoel dat hij zich moet verdedigen in een opdringerige en bedreigende wereld. Hij maakt een harnas om zich heen (harnas-persona) en toont zijn echte gevoelens niet meer. Dit is een valse persona, het kind is niet geslaagd om zich aan zijn omgeving aan te passen. Zo krijgt de schaduw diepe wortels.
Nagy zegt dat je mens niet los kan zien van de context. Er zijn zowel uitgesproken als onuitgesproken zaken en onuitgesproken zaken zorgen voor een geladenheid die naar het onbewuste wordt verdrongen om te kunnen leven in een wereld waar hij niet zichzelf mag zijn. je kan zaken verdringen (onbewust) en onderdrukken (bewust).
Persona (=het ideale ik) = een wezenlijk bestandsdeel van onze persoonlijkheid, het sociale. Alles wat we gedaan hebben om in te passen in de omgeving. Elementen in het bewustzijn die onaanvaardbaar zijn worden verwijderd en naar de schaduw gestuurd.
Het is belangrijk een persona uit te bouwen, werken aan je schaduw is voor later. Iedereen ontwikkeld een schaduw, dat kan je niet tegenhouden. De socialisatie zou goed gestuurd moeten worden. Bv als kind iemand slaat, moet je zeggen dat dat niet mag maar wel onderstrepen dat woede mag, anders verdrinkt die zijn woede. Nu kan hij positieve uitdrukkingsvormen zoeken
Zo ontstaat de ideale persona.
Hij kende het bestaan van het onbewuste. Dat onbewuste wordt gevormd door het verdringen van persoonlijke psychische zaken. Hij zegt dat er nog een ander en dieper onbewuste bestaat -> het collectief onbewuste (archetypen). 1 van deze archetypen is de schaduw.
De schaduw = het geheel van psychische complexen, van verdrongen energieën. Het beeld van de schaduw geeft aan wat het is. wij wandelen graag in het licht, dan zien we de schaduw niet die we achter ons werpen. Anderen zien deze vaak eerder. Deze schaduw is in de dag heel klein en in de nacht op zijn grootste. Hij sluipt onze dromen binnen.
Ze kunnen onderverdeeld worden in familiale, institutionele en nationale schaduwen. Naargelang welk milieu ze heeft voortgebracht.
Animus/anima= man bezit vrouwelijk kantje, vrouw een mannelijk kantje
Zorgverleners worden vaak geconfronteerd met gevoelens van onmacht en angst. We moeten ons bewust worden van beperkingen, onzekerheden en kwetsbaarheid. We kunnen niet alles oplossen en dat moeten we onder ogen zien. We moeten het soms aanvaarden.
Dan heb je nog 3 niveaus: hoofd, hart en buik. Deze 3 zijn belangrijk in de zorg, maar worden in praktijk slechts door weinige bereikt:
We moeten zelf een goede afstand kunnen inschatten door terugkoppeling. Je kan maar bij de gevoelswereld van een ander komen als je eigen gevoelens kent.
= verder kijken dan wat je nog te doen hebt.
Spirituele vragen -> zijn trage vragen, omdat ze geen direct antwoord kunnen krijgen. We moeten aandacht hebben voor zowel de snelle als trage vragen. Tijd is hier niet als chronos (=materiële tijd),
maar als kairos (= innerlijke tijd)
Zorg wil altijd actief zorg verlenen, maar vertragen houdt ook rekening met de passiviteit. We zoeken een juist midden tussen de 2.
Oefenen door :
bv tijdens wachten in file -> tijd nemen anders naar de dingen te kijken.
Of door prière de paillasson (deurmatgebed) -> als je ergens binnenkomt en je voeten afveegt ook de binnenkant af te vegen. Moment stilte nemen.
