Sociale ondersteuning en stress

Er is een sterk verband tussen sociale ondersteuning en effecten hiervan op gezondheid en ziekte. Helaas is sociale ondersteuning als hulpmiddel niet voor iedereen beschikbaar.

Definities, typen en functies van sociale ondersteuning

Sociale ondersteuning is een hulpmiddel dat van invloed is op de wijze waarop mensen gebeurtenissen beoordelen en erop reageren. Individuen die mensen dat ze een hoge mate van ondersteuning hebben, beoordelen gebeurtenissen als minder stressvol dan mensen die niet van mening zijn dat ze enige ondersteuning hebben.

Typen en functies van sociale ondersteuning

Sociale ondersteuning en mortaliteit

Uit onderzoeken blijkt dat sociale netwerken een sterke voorspellende factor vormen voor mortaliteit (ten gevolge van ischemische hartaandoeningen, kanker en herseninfarct).

Sociale ondersteuning en ziekte

Sociale relaties zijn bijzonder belangrijk bij ziekten waarbij sprake is van lichamelijke afhankelijkheid van anderen en van afgenomen sociale activiteit als gevolg van de ziekte.

Welke invloed heeft sociale ondersteuning op de gezondheidstoestand?

Het ontbreken van sociale ondersteuning in tijden van nood kan op zichzelf al stressvol zijn.

Er zijn twee hypothesen over de wijze waarop sociale ondersteuning zou kunnen werken:

1. hypothese over directe effecten: sociale ondersteuning is gunstig, ongeacht de hevigheid van de stress die mensen ervaren en een gebrek aan sociale ondersteuning is nadelig voor de gezondheid, zelfs in afwezigheid van stress. Een hoge mate van sociale ondersteuning geeft een sterker gevoel van verwantschap en gevoel van eigenwaarde dan een geringe mate van ondersteuning.
2. bufferingshypothese: sociale ondersteuning beschermt de betrokkene tegen negatieve effecten van hevige stress. Het werkt als buffer doordat deze steun hetzij (1) van invloed is op de cognitieve beoordeling van een situatie of (2) doordat deze steun de reactie voor coping van de betrokkene op een stressor wijzigt, nadat deze als stressvol is beoordeeld.

Het zoeken van sociale ondersteuning wordt algemeen beschouwd als een actieve copingstrategie, ongeacht of de ondersteuning om informationele en praktische redenen wordt gezocht of om emotionele steun te verkrijgen.

Uit onderzoek blijkt dat het kunnen beschikken over sociale ondersteuning leidt tot een lagere cortisol concentratie in het bloed, wat positieve gevolgen heeft voor het immuunsysteem.

Teveel zorg kan ook negatieve gevolgen hebben:

- Het beperkt de mate van aanpassing

- De zorgontvanger kan te afhankelijk worden van de verzorger en te passief wat betreft het eigen herstel

- De verzorger geeft meer hulp dan nodig is en de mate van zorg en de behoefte daaraan worden niet goed op elkaar afgestemd, wat kan leiden tot spanningen in de relatie

Instrumentele ondersteuning kan nuttig zijn wanneer het mogelijk is aspecten van de gebeurtenis aan te sturen. Emotionele ondersteuning is mogelijk nuttiger als de situatie niet controleerbaar is.