radicaalste onder empiristen

Basisprincipe

- hij verwierp het bestaan van de materiële wereld (bv. boom)

-> waarnemingen zijn echt, mr kunnen niet bewijzen dat er verder nog iets is

-> vb. lauwe water , zondsondergang

- nam slechts God, ziel en ‘ik’ aan

- niet enkel de secundaire maar ook de primaire eigenschappen zijn subjectief

Weerleggen? -> niet met gezond verstand

-> slechts wijzen op logische en emprische denkfouten (bv. hitte vs warmer ervaren)

Probleem? -> men geraakt niet verder dan een subjectief standpunt

Basisprincipe

- hij verwerpt de aangeboren concepten, de mens begint als een onbeschreven blad

- door zintuiglijke ervaringen krijgt hij inhoud, wat Locke ‘ideeën’ noemt.

-> volledig van buiten

-> bevat enerzijds uiterlijke zintuiglijke ervaring, sensation

* primaire eigenschappen: grootte, vorm, getal, … = objectief

* secundaire eigenschappen: kleur, geur, smaak, … = subjectief

-> bevat anderzijds innerlijke zelfobservatie, reflection

Hoe komen tot waarheid? slechts enkele absolute zekerheden:

-> hij aanvaart eigen bestaan en dat van God

-> hij stemt in met de waarheid van wiskunde

voor de rest altijd zekere maat van twijfel

Gevolgen

- doorbraak democratie (waarom standpunt van tegenstander eigenlijk minder?)

- grote bewegingsvrijheid voor handel, industrie en financiën

- religieuze tolerantie (geen enkele godsdienst kan absolute waarheid opeisen)

- actief pluralisme (Locke pleitte voor ondeling begrip in het algemeen)

- grondige opvoeding is voorwaarde van tolerante maatschappij

origineel antwoord omtrend vraag ‘vrije wil’: ‘uurwerkmaker’

het rationalisme bleven met vragen zitten die ze niet konden beantwoorden

dit verklaart het bestaan van empirisme

- heel filosofisch systeem uitgebouwd (sinds Aristoteles geleden)

- methodische twijfel: twijfel als methode om tot waarheid te komen. Men kan aan alles twijfelen.

- er is slechts één ding waar men zeker van is: “ik denk, dus ben ik, besta ik” ‘cogitatio’

-> het is duidelijk en van de rest te onderscheiden

- Hier stopt de twijfel, dit is dan ook ‘het eerste principe van de filosofie’

- Een tweede zekerheid is ‘het bestaan van God’ (cfr. klassieke redenering scholastiek)

-> het godsidee bevat volmaakte realiteit die ik niet bezit

-> ik kan het godsdienst mezelf dus niet gegeven hebben

-> god is dus zelf de oorzaak van het godsdee, dit is hét bewijs

- Een derde zekerheid is ‘het bestaan van de materiële wereld’ ‘extensio’

-> we hebben een klare en duidelijk voorstelling van deze wereld
-> bijgevolg bestaat ze

- De mens is een ‘denkend ding’ ‘res cogitans’

-> is verdeeld tss cogitatio en extensio

-> ons lichaam is een machine

- Probleem in principe: verhouding lichaam en geest?

plaats voor vrije wil bij handelingen indien strenge natuurwetten?

Descartes beantwoordt inzicht, maar uitzicht blijft een vraag