Standaardvisie sluit niet uit dat moraal historisch sterk verweven met godsdienst

■ Ethische intentie en motivatie

• gelovigen kennen een soort motivatie waar niet-gelovigen niet op kunnen terugvallen (Origenes tegen Celsus: ook gods wil kunnen kennen, maar bij christenen kracht om gods wil ook uit te voeren)
• ≠ enkel religie kan motiveren
• MAAR gelovigen alvast voldoende redenen om moreel te handelen
• Geloof moet om authentiek te zijn, geïncarneerd worden in een praxis
• Impuls van geloof zorgt soms voor ‘meer’  vb. christenen: agapè (excessieve naastenliefde die geen voltooiing kent, vijanden beminnen,…)

■ epistemologische/pedagogische rol  epistemologische afhankelijkheidsthese

• Sterke versie
  • Tussenkomst van de godsdienst = noodzakelijk
  • Eindige vermogens mens  hulp nodig van buitenaf om morele te wijzen
  • Klassieke hulpbronnen: schrift, clerici, geloofstraditie, openbaring
  • Zwakke versie
    • Godsdienst & openbaring ≠ enige wegen tot morele inzichten
    • Thomas van Aquino: zowel geloof als rede leiden tot moreel inzicht

• God kan als wetgever best verplichtende karakter morele regels verbeelden
• Locke
  • Morele wet ALLEEN verplichtend/bindend als mensen weten dat god die uitvaardigt + navolging sanctioneert
  • Mens moet goddelijke bevelen gehoorzamen WANT schepper beslist over schepselen
• Voltaire(godsdienstcriticus!)
  • god van belang voor functioneren van moraal
  • noodzakelijk om moraal te handhaven
  • vb. atheïstische vorst zal folteren als dat in diens belang is
  • noodzakelijk dat idee van opperwezen in harten gegrift staat

■ is iets goed OMDAT god het wil of wil god iets omdat het goed IS?

• 1^e luik = goddelijke gebodstheorie
  • Wat god beveelt is per definitie het goede
  • Arbitrair kantje WANT vb. opofferen kind zoals Abraham = slecht
  • Kierkegaard: menselijke moraal weg in licht van absolute plicht tav god
  • Mens verliest dan waardigheid als morele actor (blindelingse gehoorzaamheid)
• 2^e luik = logische onafhankelijkheidsthese
  • Moraal bestaat ‘onafhankelijk’  geen ‘godsdienstige’ moraal meer
  • God geen wetgever meer, hoogstens ‘raadgever’
  • Tegenwoordig weinig theologen die geloven in 1^e luik  god kan alleen goed genoemd worden als hij voor goede kan kiezen
  • = standaardvisie

• Moraal: in zichzelf te funderen zonder beroep op externe factoren
• Moraal afhankelijk van god  moreel handen = tegenovergestelde van moraliteit
• Moraliteit ~ rationaliteit: gehoorzaamheid aan de rede als zelfwetgever, geen blinde gehoorzaamheid aan externe instanties