(geboorten – sterfte) + (immigratie – emigratie) = bevolkingsverloop

Belangrijke variabelen hierbij zijn nataliteit, mortaliteit en fertiliteit. Aan de hand van deze gegevens kan men het natuurlijk verloop (= nataliteit – mortaliteit), het migratiesaldo (= immigratie – emigratie) en de bevolkingsevolutie (= geboortecijfer / nataliteit) berekenen. Voor een grote populatie maakt men gebruik van verhoudingsgetallen. Er ontstaan veel vertekeningen, die men kan verminderen door middel van een verfijning van de indicatoren. Daarbij spreekt men vaak over levensverwachting i.p.v. mortaliteit. Ook maakt men soms gebruik van gezinsreconstructie, wat stuit op verscheidene problemen: men kan niet alle mensen volgen, het is tijdrovend en arbeidsintensief en meestal eerder exemplarisch dan representatief.

- volkstellingen sinds de oudheid, zowel incidentele als lijsten met belastingplichtigen en weerbare mannen

- Concilie van Trente (1545-1563): doop-, trouw- en begrafenisregisters in de parochies

- Franse Republiek: tienjaarlijkse volkstellingen, systematische registratie (burgerlijke stand = civiele taak), gebruik van cijfermateriaal als beleidsinstrument

Demografie is het onderzoek van de samenstelling en ontwikkeling van de bevolking. Dit kan aan de hand van biologische en sociale variabelen, waarbij verklaringen worden gegeven voor economische, culturele, ... elementen. Dankzij de pijlsnelle groei van de wereldbevolking in de twintigste eeuw, de invloed van de Franse historische ‘Ecole des Annales’ en de structurele sociale geschiedenis werd de demografie populair in de jaren vijftig.

De samenleving wordt beschouwd als een sociale structuur en dus een patroon van verhoudingen of functies tussen mensen. Deze functies leiden tot afspraken en tot instituties. We zien de organisatie van de maatschappij op verschillende niveaus naargelang de functies en de bijbehorende instituties.

De verschillende aspecten zijn het economisch aspect (manier waarop mensen in hun levensonderhoud voorzien), culturele aspecten (manier waarop mensen betekenis geven aan ervaringen en de manier waarop dergelijke inzichten worden overgedragen), politieke aspecten (de manier waarop de macht in een samenleving verdeeld is en de mate waarin die machtsverdeling door de mensen wordt aanvaard) en sociale aspecten (alles wat de mens doet, heeft per definitie een sociaal karakter, de mens is een sociaal wezen).

We moeten rekening houden met de complexiteit van de maatschappelijke ontwikkelingen. We moeten rekening houden met het leven buiten de institutionele kaders, instituties die meer dan alleen hun primaire functies uitoefenen en het feit dat de samenleving geen gestroomlijnde machine is.