 gedwongen arbeid werd al in de 16^E E naar voren geschoven, maar het idee won vooral in de 17^e E terrein

• arbeid zou disciplinerend werken voor het proletariaat en opnieuw een deugdzaam leven aanbrengen, met mogelijkheid tot herintegratie in de samenleving
• de zgn luie armen moesten door strikte werk- en leeforganisatie en morele bijstand omgevormd worden tot winstgevende en volgzame arbeidskrachten
• in Engeland werden naar dat vb 10tallen nieuwe werkplaatsen opgericht : in de praktijk vooral strafgevangenissen

• 1589: Rasphuis te Amsterdam
  • tuchthuis voor mannen
  • arbeid bestond uit het raspen van Braziliaans verfhout
  • in 1597 ook een Spinhuis voor vrouwen
• in loop van 17^e E vele steden in het HRR het Amsterdams voorbeeld volgen

> niet toevallig allemaal steden in geïndustrialiseerde regio’s waar nood was aan goedkope werkkrachten

• Frankrijk: armen vnl. Opgesloten in zgn hospitalen
  • 1611: eerste instellingen te Parijs
  • 1614: eerste Hôpital général te Lyon
  • vanaf midden 17^e E: Compagnie du Saint-Sacrement drijvende kracht achter de beweging
  • armen zouden er worden opgeleid in vroomheid en kregen godsdienstonderricht : in de praktijk was er echter een mensonterend werk- en leefregime
  • in de loop vd 18^eE: nieuwe impuls voor de opsluitingsbeweging oiv verder pauperisme en ideeën vd Verlichting: armen moesten ‘menswaardig’ worden behandeld en heropgevoed
    • nieuwe generatie werkhuizen met cellensysteem, scheiding vd gevangenen in categorieën en constante controle

 humanistisch denker uit Brugge, schreef werken over pedagogie, wijsbegeerte, filologie, theologie en rechtsgeschiedenis

 1526: De Subventione Pauperum:

• lokale besturen hebben de plicht om armenzorg te organiseren en steunfondsen voor liefdadigheid te centraliseren
• stadsfunctionarissen moesten de armen in categorieën verdelen (vb validen moesten arbeidsdwang krijgen)
• er moesten scholen opgericht worden voor de kinderen vd armen
• er dienden speciale belastingen geheven worden voor het onderhoud van de armen

 het werk had een grote invloed in de praktijk, hoewel bepaalde maatregelen al te drastisch werden bevonden en meestal ook geen lang leven beschoren waren omwille van de gebrekkige financiering

 meest omvangrijke groep gemarginaliseerde personen

 Vroegmoderne samenleving was een subsistentiemaatschappij : het bereiken van het levensminimum was het socio-economische doel bij uitstek

• armen zijn in die zin personen die er niet in slaagden het absolute vitale minimum te bereiken
• armoede nam in de 2^e helft vd 15^e E nooit geziene proporties aan

 oorzaken

• geleidelijke daling vd koopkracht en levensstandaard
  • arbeidsreserve was te groot, lonen minimaal
  • prijsstijgingen
  • crisissen nav misoogsten
  • oorlogscampagnes waarbij de gewassen op het veld werden vernield en de aanvoerwegen geblokkeerd

 koopkracht daalde tot ver onder het levensminimum

• crisis van het feodale systeem en het ontluiken vh kapitalisme
  • veranderingen in de structuur vh grondbezit
  • grote groepen boeren waren landloos en moesten bedelen om te overleven
  • kleine en middelgrote producenten werden kapotgeconcurreerd door het kapitalistisch systeem en moesten als loonarbeider aan de slag

 plaats van de armen in de maatschappij

• in middeleeuwse en vroegmoderne standenstaat: hadden armen een duidelijk betekenis: rijken konden zo aan naastenliefde doen en zich van hun zielenheil verzekeren
• onderscheid goede- slechte armen
  • goede armen: weduwen, zieken, gehandicapten, bewuste asceten uit christelijke overtuiging
  • slechte armen: werkbekwame personen zoals onderbetaalde loonarbeiders of werklozen

 alleen de goede armen konden aanspraak maken op liefdadigheid

• ommekeer in de houding tov armen nav de exponentiële vermeerdering ervan
  • verloren hun religieus belang
  • maatschappelijke orde leek bedreigd
  • voorwerp van wantrouwen van meer gegoede stadsbewoners en het rechtsapparaat
  • gecriminaliseerd: vagebonden werden gevaarlijke personen en verdacht van diefstal en banditisme

 strenge repressie vd armen vanaf midden 15^e E

• exemplarische straffen moesten afschrikken
• repressieve maatregelen gecombineerd met hervorming vd liefdadigheid
  • lijsten van goede armen miserabilis personae
  • liefdadigheidsinstellingen onder hoede van lokale autoriteiten
  • gebod om gecentraliseerde kassen (= gemene beurzen of aumône générales) te subsidiëren

- veel weerstand bij de rijken, zij moesten bijdragen aan anonieme organisaties

- symbolische betekenis ging verloren en was dan ook veel minder populair

• echter ook lang nog volkse solidariteit met allerlei marginalen en specifiek vagebonden

 mensen beseften door de crisissen dat hun eigen positie ook erg kwetsbaar was

 marginalen zijn

• personen die gedwongen worden of zichzelf situeren in de marges vd samenleving
• personen die niet (kunnen) deelnemen aan productieprocessen en die de heersende gedragsnormen niet (kunnen) volgen

 in de praktijk gaat marginalisering vaak vooraf of gepaard met criminalisering, wat de marginaliteit op zijn beurt versterkt

 marginaliteit (vb armoede en een bedelend bestaan) kan zich ook voordoen tijdens bepaalde fasen van de levenscyclus, of optreden (of verdwijnen) bij onverwachte economische of politieke omwentelingen