a. weerstand Mediterrane economie = sterk! à na 1540 nieuw succes: revanche

méditerranéene

b. nadelig voor de herleving:

• verzwakking Z-DE + Ned. schakelde de traditionele tussenpersonen en afzetmarkten van de Italiaanse Levanhthandel uit
• Straatvaart ging Italië van Baltisch graan voorzien + traditionele graanaanvoer vanuit Zwarte Zee door Ottomanen afgeleid à Holland & Eng. trekken hele handel tussen It. & NW-Europa naar zich toe
• 1625: volledige uitschakeling traditionele It. Levanthandel + tussenhandel met NW-Eur. = einde exportnijverheid & overzeese handel, verarming bevolking+ misoogsten & pest

c. Spanje: 16^de eeuw = politiek, economisch & cultureel hoogtepunt: siglo de oro

• slechte politieke beslissingen + oorlog vergden zware materiële offers à staatsfinanciën ↓
• volop profiteren van zilverovervloed zonder handel & nijverheid te herstructureren + eigen productieproces & nationale handelsorganisatie op te bouwen
• enorme import zorgde voor tekort in handelsbalans, opgeloost door zilverexport.
• bij uitputting zilveraanvoer werd de Spaanse economie bezegeld
• door afwezigheid industrieel productie-apparaat, gebrek aan geschoolde arbeidskrachten,
• uitdrijving joodse/moorse handelaars, conservatieve ambachtenbeleid, grote bureaucratie

• vertraging in groei Z-Duitse economie à door uitputting mijnen + Eng. Gietijzer
• Z-Duitse kooplieden schakelden na 1520 over op financiële activiteiten i.p.v. handel (Fugger)
• velen gingen ten onder aan Spaanse staatsbankroet van Filips II (1557)
• teruggang Italiaanse tussenhandel à dynamiek v. traditionele land routes gebroken door concurrentie van de directe straatvaart v.d. Hollanders & Engelsen
• toenemende oorlogsactiviteiten: 80j-oorlog in Ned. (A’pen!), Fr. Burgeroorlogen, 30j-oorlog,…
• slecht voor handelsactiviteit op het continent: handelaars stopten actieve handel wegen te gevaarlijk à la trahison de la bourgeoisie: ze kochten onroerende goederen & adeltitels + investeren in landbouw

a. als gevolg v. hoogconjunctuur:

• gunstige prijs/inkomenseffecten + opwaartse[1] & neerwaartse bindingen[2]
• prijsverlagingen = verbeterde koopkracht + stimulans voor handel in vreemde waren
• inkomenseffecten = selectedring v. sluimerende reserves aan arbeid & natuurlijke rijkdommen à verhoogde winning v. stoffen zorgde voor nieuwe werkgelegenheid, nieuwe inkomens, nieuwe koopkracht
• ook transfer v. arbeid v. platteland naar steden à hogere productiviteit steden = extra-inkomens, meer koopkracht & vraag
• handel zorgde voor neerwaartse bindingen⁴ (nieuwe vraag naar goederen) à opwaartse bindingen doordat handel voor nieuw aanbod v. goederen zorgde
• mede mogelijk door ontginning woeste gronden & opening nieuwe mijnen
• technologische/organisatorische vooruitgang zorgde voor lagere transportkosten (zowel over zee als land) + deed transactiekosten dalen

b. democratisering verre handel: 16^de e.: kleine kooplieden kunnen deelnemen (= einde monopolie It. familiebedrijven wegens te dure organisatie)

• mogelijk dankzij nieuwe handelstechnieken (commissiehandel[3], participatiehandel[4])
• nu ook Z-Ned. Handel + actieve internationale deelname (= goedkopere transactiekosten + versnippering commercieel inkomen over groter deel bevolking)

Antwerpse haven groeide uit tot dominerende wereldcentrum inzake opslag & distributie

a. Europa levert: koopwaren, koper, zilver (Z-DE), It. zijde, Eng. laken, ambacht. Producten

b. Europa biedt afzetmarkt voor koloniale producten

• A’pen exclusieve stapelmarkt & verdeler v. Portugese koloniale handel
• Port. kon routes nr Midden/Verre-Oosten niet beveiligen (Venitië)à monopolie fini
• toch behoud van dominerende handelspositie (grootste handelsmetropool W)
• A’pen opnieuw grote begunstigde bij Spaanse kolonisatie à hoogtepunt 16^de eeuw
• A’pen werd aanzienlijkste internat. markt v. NW-Eur.+ econ. zwaartepunt Lage Landen