Mensen die reizen of nachtdiensten draaien hebben geen Zeitgeber. Jet lag:
Omdat mensen een biologisch ritme van meer dan 24 uur hebben kunnen ze beter van het oosten naar het westen reizen dan andersom (ze gaan dan later naar bed, want in het westen is het vroeger dan in het oosten).
Moet bijgesteld worden door “Zeitgeber”, want hij loopt iets voor of iets achter (free-running rithm). Licht is de belangrijkste Zeitgeber voor landdieren (getijden zijn dat voor waterdieren). Wanneer geen consistente lichtbron voorhanden is (b.v. blinden of astronauten) zijn geluiden, maaltijden, sociale interacties en temperatuur de Zeitgeber.
De meeste blinden hebben een vrij normaal circadiaans ritme. Sommigen niet. Een blinde man had een circadiaans ritme van 24½ uur, ondanks een geregeld schema van activiteiten. Wanneer zijn ritme in overeenstemming was met zijn activiteiten sliep hij goed en anders slecht.
Uit experimenten blijkt, dat aanpassing aan een waak-slaapritme dat sterk afwijkt van 24 uur heel moeilijk is (Folkard, Hume, Minors, Waterhouse & Watson 1985).
onderzochten het ritme van een vliegende eekhoorn gedurende 25 dagen. Bij volledige duisternis was de cyclus iets korter dan 24 uur, bij voortdurend licht was de cyclus iets langer. Ook afhankelijk van het gegeven of het proefdier een dag-of nachtdier is en van individuele verschillen. Voor een bepaald individu in een bepaalde omgeving ligt het ritme dus vast.
Zoogdieren (en dus mensen) hebben ritmes in waken-slapen, eten – drinken, lichaamstemperatuur, afscheiding van hormonen, urinevolume, gevoeligheid voor bepaalde medicijnen en veel andere variabelen.
Endogenous circadian rythms
(endogeen=van binnenuit gestuurd, circum=ongeveer, annum=jaar) Een vogel vertrekt al naar warmere gebieden voordat de vorst is ingevallen. Hoe weten dieren welke tijd het is?
Zonlicht (de lengte van de dag) is een belangrijke indicator. Temperatuur minder. Maar ook zonder deze indicator blijft het ritme bestaan.
Het lichaam regelt zijn eigen ritme van activiteit en inactiviteit. Tot dan toe gold het behaviorisme, dat er van uit ging dat waken en slapen een reactie was op stimuli uit de omgeving. (zon, temperatuur enz.).
Uit onderzoek bij geïsoleerde dieren bleek, dat een organisme zelf gedrag produceert en niet alleen reageert op stimuli.
