 merendeel vd vroegmoderne nijverheid vond plaats in de steden

• grootste tak: textielnijverheid
• handelsarbeiders in voedingssector, bouwsector; metaal- en houtbewerking, ..
• meeste centra hadden ambachtelijke nijverheid voor lokale markt en gestandaardiseerde fabrikaten voor export
  • textielsteden als Brugge, Gent en Leiden
  • metaalverwerkende centra als Nuremberg en Luik, Solingen en Sheffield
  • Venetië en Antwerpen: grotere handelscentra

 glasbewerking

 drukkunst

 ruimtelijke verschuivingen in industrieel landschap van VMT

• economische macht steden werd aangetast door laatmiddeleeuwse crisis
  • enkel Nederlanden & Italië konden steden stand houden

 werden belangrijke exportcentra voor de buitenlandse afzetmarkt

• tijdens 16^eE: terug stijging productie en tewerkstelling in andere delen Europa
  • grote bevolkingsgroei
  • stijgende vraag vanuit kolonies
  • toenemende handelsactiviteiten
• einde 16^eE: opnieuw crisis
  • einde aan expansiefase
  • stijgende voedselprijzen
  • beperkingen vd agrarische productiviteit
  • achteruitgang vraag naar industriële goederen
  • 17^e E: nijverheid gaat nog meer achteruit

 organisatie vd nijverheid ij Europa

• corporatief
• niet-corporatief
• arbeidsstructuren in VMT gekenmerkt door grote diversiteit
• Catharina Lis & Hugo Soly: ambachtslui en hun gezinnen kwart tot een derde vd totale bevolking

 Gent: 18^e E: 50 %

• ambachtswezen als typisch kenmerk vd stedelijke nijverheid in de
• VMT

 nijverheid op het platteland kon zich voor 16^e E niet ontwikkelen omwille van de sterke economische en politieke positie vd steden

 politiek centralisatieproces beperkte de stedelijke macht vanaf de 16^e en 17^e E

 platteland kreeg volop de kans om naast de landbouw ook andere economische activiteiten te ontplooien

 ondernemers hadden voordeel bij het verplaatsen vd productie naar het platteland

• inschakeling van goedkopere arbeidskrachten
  • dalende concurrentiële prijzen
  • grotere winstmogelijkheden
• afwezigheid van georganiseerde vormen van arbeid
  • flexibiliteit met vraag en aanbod
  • meer bewegingsruimte en mogelijkheden bij onderhandelingen
• platteland : vooral productie van goedkopere producten waarvoor weinig technische vaardigheid vereist was
• stad: duurdere en gecompliceerdere goederen

+ verkoop, distributie en afwerking van plattelandsgoederen

 Twee organisatievormen in rurale industrie

• Verlag-systeem
  • putting-out systeem
  • organisatie productie gedirigeerd door stedelijke ondernemers
  • kapitaal, werktuigen en grondstoffen in ruil voor het gewenste product te produceren
  • vnl. In nabijheid van stedelijke centra : grotere controle en lagere transportkosten
• Kaufsysteem
  • rurale huishoudens namen zelf productie in handen
  • grondstoffen werden gekocht voor eigen rekening, verwerkt en eindproduct doorverkocht
  • goedkopere grondstoffen en lokale productie: vb. Linnen

 17^e en 18^e E: hoogtepunt vd rurale industrieën in Europa

• steeds meer plattelandshuishoudens legden zich toe op de productie van industriële goederen
  • Vlaanderen: aantal huishoudens met weefgetouw en spinnewiel van 40-50 % naar 70-80% eind 18^e E
  • Totale productie van lijnwaad verdubbelde tusen 1610 en 1760

 Proto-industrie

• wordt op niveau vd huishoudens gecombineerd met landbouwactiviteiten
• voordelen voor plattelandsbevolking
  • mogelijkheid tot aanvullend inkomen in wintermaanden
  • stijgende belastingen kon men blijven betalen dankzij de extra inkomsten
  • ook vrouwen en kinderen in het arbeidsproces
  • economische activiteiten die weinig of niet afhankelijk waren van natuurlijke omstandigheden

 regio’s met slechte bodemkwaliteit of bereikbaarheid werden minder benadeeld

• effecten vd proto-industrie
  • kortstondige stijging v welvaart
  • bedrijfsversnippering
  • stimuleren vd bevolkingsgroei
  • kinderarbeid en creatie v permanente arbeidsvraag stimuleerden de overgang naar een industriële arbeidsklasse
  • leidt niet noodzakelijk tot industrialisering !!

 bleven soms naast elkaar bestaan

 metaal- en steenkoolnijverheid

• sterk toegenomen vraag naar metaal en goedkope brandstof
• 16^eE: belangrijke technische vernieuwingen
  • intensievere, diepere en langere mijnontginning
  • eerste industriële revolutie ?
• hoge kapitaalintensiteit
• productie in haden v overhedne, adel en ondernemers zoals de Fuggers
• geografisch eerder beperkt