AR: besmettelijk: infectieziektes
Vandaag: welvaartziektes, chronische ziektes
Epidemiologische transitie: overgang van hoge naar lage sterftecijfers ging gepaard met een verandering
in de doodsoorzaken
Levensverwachting bij geboorte van 30-35 jaar, naar 78 jaar, van vooral zuigelingen en kinderen naar
ouderen
Infectieziekten dalen
‘andere oorzaken’: beperkte medische kennis, bepaald ziekten die we nu kennen, maar vroeger niet,
kunnen ook in die groep zitten.
Sterftedaling in 2 fasen
Eerste fase (tweede helft 18de eeuw): afname van de grote sterftepieken en een kleine, maar duidelijke
verbetering van de overlevingskansen (‘stabilisation of mortality’)
Pauze : industrialisatieproces
Tweede fase (tweede helft 19de eeuw): spectaculaire toename van de levensduur
->Vergeleken met 250 jaar geleden is de huidige levensduur verdubbeld.
Levensverwachting per geslacht in België, 1843-2000
Oorzaken sterftedaling
Verbetering van de geneeskunde
Sterfgevallen aan longtuberculose, België, 1851-1991
Eind 19De eeuw: bacteriologische revolutie, 1870: ziekteverwerkers identificeren
Kwart eeuw later: efficiente behandeling
Geneesmiddelen in interbellum
Verspreiding vaccins na WOII
Hebben beperkte invloed op daling sterfte
Moment van de verspreiding van de ziekte was het cijfer al aan het dalen (T. Mc. Keown, 1976)
uitzondering vaccin tegen pokken op het einde van de 18de eeuw
Verbetering voedingstoestand
Invloed voedingstoestand van de mens op infectieziekten (Rabb en Rotberg)
Duidelijke invloed Veranderlijk of onzeker Onbestaande of miniem
Tuberculose Vlektyfus Pest
Cholera Difterie Malaria
Diarree Griep Tetanus
Lepra Syfilis Buiktyfus
Mazelen Dysenterie Pokken
Kinkhoest Hersenvliesontsteking
Ademhalingsziekten Gele koorts
Sociale differentiatie in het AR beperkt, voeding speelde daar een beperkte rol
Sociale differentiatie steeg in de 19de eeuw: voeding werd ook belangrijker
Maar: Maar medisch onderzoek (Rabb, Rotberg)
Maar afwezigheid van sterke sociale differentiatie (Hollingsworth)
Maar meeste sterftepieken geen relatie met graancrisissen (defensieve mechanismen volgens Livi-Bacci)
Maar start van sterftedaling op moment dat levensstandaard daalt
Grafiek reële lonen-levensverwachting
Verbetering hygiëne
Aard van de ziekten: insecten verdwijnen, of worden minder belangrijk
Hygiënisch besef in de 18de eeuw (J. Riley)
Sanitaire beweging 19de eeuw
sterftedaling is het gevolg van een actief ingrijpen
Bevolkingsevolutie Europa
Demografische transitie: van hoge sterftecijfers en hoge geboortecijfers, naar lage sterftecijfers en lage
geboortecijfers
Stap 1: daling van de sterftecijfers
Stap 2: daling van de geboortecijfers in het midden 19de – 2de helft 19de eeuw
Stap 3: bevolkingscijfer stijg als het sterftecijfer daalt
Grafiek evolutie BSC en BGC, België, 1804-2000
Daling van het sterftecijfer (geboortecijfer blijft stabiel)
groei Cf. demografische revolutie
Daling van het geboortecijfer
groei blijft aanvankelijk (snellere daling van het sterftecijfer)
Evenwicht geboorte en sterfecijfers
geen groei
Redenen voor vruchtbaarheidsdaling: European Fertility Project (Princeton)
verband daling vruchtbaarheid en industrialisatie: nieuwe indicatoren:
Ig index, vergelijking met Hutterieten
Fr: natuurlijke vruchtbaarheid, geen anticonceptie. Eind 18de eeuw: demografische transitie gelijk met
politieke transitie: dus andere normen en waarden: secularisering, democratisering
Be: R. Lesthaeghe
Ig index tussen 0 en 1, hoe dichter bij 1, hoe dichter bij natuurlijke vruchtbaarheid
Vl: hoge index: natuurlijke vruchtbaarheid
Wal: lage index; anticonceptie: Wallonië was een geïndustrialiseerd gebied. Dus er is een verband tussen
industrialisatie en vruchtbaarheid
Taalgrens: 140 gemeenten met een verschillende economische achtergrond
Vl: vruchtbaarheid hoger: secularisering was er eerder in Wallonië, Vlaanderen is katholieker. Invloed
van culturele factoren
Vruchtbaarheidsdaling
Geen nieuwe anti-conceptiemiddelen
Geen verband met huwelijksleeftijd
