Aandacht voor volk kadert in de opkomst van het nationalisme: als men het bestaan van een volk kon aantonen met eigen cultuur, taal, traditie en identiteit, kon men daarmee de eis tot natievorming en autonomie kracht bijzetten.

Zoektocht naar de eigen aard van het volk en de natie werd in grote mate door de volkskundigen gefabriceerd: het verleden werd zodanig gereconstrueerd en selectief weergegeven dat het kon dienen ter ophemeling van de eigen natie en ter rechtvaardiging van onafhankelijkheidseisen

17^de en 18^de eeuw: kunst moest beantwoorden aan welbepaalde klassieke vormvereisten: kunst werd voorspelbaar. Verzet van romantische kunstenaars: vreemde, exotische onderwerpen, het “wilde en natuurlijke” van onbewoonde landschappen, ...

De ontdekking van een volkscultuur is dus een onderdeel van een beweging van cultureel primitivisme waarin het oude, het verre en het volkse aan elkaar worden gelijkgesteld.

Er kwam een romantische reactie op de Verlichting die te elitair en te eenzijdig rationalistisch was en de traditie veroordeelde. Romantici erkenden dat heel wat waardevolle inzichten bewaard waren gebleven.

bv. gebroeders Grimm

Er waren zelfs te weinig oorspronkelijke tradities; de traditie moest niet weggerationaliseerd worden maar gerestaureerd, en waar het bedreigd werd, gereconstrueerd worden.

bv. volksfeesten

Einde 18^de, begin 19^de eeuw: nieuwe termen waarin het woord volk voorkwam

bv. volksdans = aanwijzing voor nieuwe ideeën (Burke).

Romantische intellectuelen gaan op zoek naar het oorspronkelijke en ongerepte leven. Herder: het volk bezit een spontane dichterlijke kracht die een gunstig effect heeft op de zedelijkheid. “Wilde volken” hebben vaak nog een onverdorven kijk op de dingen. Volkskundigen moeten deze zedelijk hoogstaande inzichten opsporen.

Waarom werd de volkscultuur net toen ontdekt? Burke onderscheidt drie verklaringen.