De cognitieve theorieën die we net bestudeerd hebben proberen het proces van ontwikkeling te verklaren, nl. hoe het denken van de kinderen verandert.
Mentale testen daarentegen focussen zich op de cognitieve producten. Dit zijn scores die de latere prestaties voorspellen.
De socioculturele theorie van Vygotsky heeft het idee dat de complexe mentale activiteiten (aandacht, geheugen, problemen oplossen) hun oorsprong vinden in sociale interacties.
De sociale contexten dragen dus bij tot de cognitieve ontwikkeling (zie hfst 1). Door mee te doen aan activiteiten met meer volwassen mensen in hun maatschappij worden kinderen bepaalde activiteiten de baas en denken ze op manieren die betekenis hebben in hun cultuur.
Dit komt door de zone van naaste ontwikkeling. Het verwijst naar een reeks van taken dat het kind nog niet zelf kan uitvoeren maar die het wel kan leren met de hulp van ervaren partners.
Meestal onderzocht bij oudere kinderen, meer recent ook bij baby’s en peuters:
bv. “duiveltje in een doosje” (“jack-in-the-box”)
Volwassenen worden gevraagd om met een kindje te spelen met het speelgoed “jack-in-the-box”. De eerste maanden proberen de volwassenen de aandacht van het baby’tje te trekken door het voor te doen en verbaasd te kijken wanneer het duiveltje uit de doos springt. Aan het einde van het eerste jaar, wanneer de motorische en cognitieve vaardigheden van het kindje verbetert zijn, gaan ze zich vooral richten op hoe het speelgoed gebruikt wordt. De volwassenen gaan het handje van het kindje leiden en op de draaiknop leggen en draaien. Gedurende het 2e jaar helpen de volwassenen vanop een afstand en maken gebruik van gebaren en verbale aanwijzingen, zoals het gebaar maken van een draaiende hand.
Culturele verschillen in sociale ervaringen, zelfs vanaf 2 jaar, beïnvloeden mentale strategieën. (bv. één activiteit zoals bij westerse kinderen vs. meerdere activiteiten tegelijk zoals bij Guatemala kinderen)
Dus eerder zagen we hoe kinderen en kleuters nieuwe schema’s creëren door te reageren op de fysieke wereld (Piaget) en hoe bepaalde vaardigheden beter ontwikkeld worden wanneer kinderen hun ervaringen efficiënter en betekenisvoller gaan presenteren (informatieverwerking). Vygotsky voegt er dus een derde dimensie aan toe door te benadrukken dat vele aspecten van de cognitieve ontwikkeling sociaal bemiddeld wordt
We moeten deze 3 theorieën in een geheel bezien:
- Piaget: zelf leren
- Informatieverwerkingstheorie: geleidelijk leren
- Vygotsky: leren door sociaal contact met anderen
Zijn grootste sterkte is eveneens ook zijn grootste probleem.
Voordeel:
Denken wordt nauwkeurig geanalyseerd in zijn verschillende componenten (bv. perceptie, aandacht, geheugen)
Nadeel:
Deze componenten worden later niet geïntegreerd in een brede, omvattende theorie over de ontwikkeling van het denken (was wel zo bij Piaget)
Mogelijke oplossingen:
> Combineer info-verwerkingstheorie met theorie van Piaget
> Dynamisch systeem-denken (‘dynamic systems theory’) (niet kennen voor examen)
DUS:
Conceptuele categorisatie in het 2e jaar
