Zelf-concept is bij kleuters heel concreet, ze vermelden meestal observeerbare karakteristieken, zoals hun naam, hun fysieke voorkomen, hun bezittingen en hun alledaagse gedragingen.

3,5 jaar: kleuters beschrijven zichzelf ook in termen van typische emoties / attitudes.
Bv. “ik ben blij wanneer ik met vrienden speel”, “ik ben niet graag bij volwassenen”
4 jaar: als de trekomschrijving is gegeven, dan correct de bedoelingen en emoties infereren
Bv. ze weten dat verlegen personen er niet van houden om bij onbekende mensen te zijn. Maar kleuters zeggen niet “ik ben verlegen” of “ik ben hulpzaam”. Directe referenties naar persoonlijkheid eigenschappen moeten wachten voor grotere cognitieve rijpheid.

Kleuters laten ook hun rechten gelden op voorwerpen (“van mij!”) en dit helpt hun de grenzen van zelf te omschrijven.
Dus in plaats van er op aan te dringen dat kinderen moeten delen is het beter dat je zegt van “Inderdaad, dat is van jou, maar zou je straks niet iemand anders aan de beurt laten?”

De ouder – kind conversaties over persoonlijke ervaren gebeurtenissen geven het kind een rijke bron van vroege zelfkennis .

Het zelf heeft twee verschillende aspecten:

Ø Ik-zelf

o Gevoel van zichzelf als handelende instantie (‘agent’)

o Afgescheiden van de omgeving / wereld

o Kan eigen gedachten en handelingen onder controle houden

Ø Mij-zelf

o Gevoel van zichzelf als object van kennis en evaluatie

o Kwaliteiten die het zelf uniek maken

• Lichamelijke kenmerken
• Bezittingen
• Houdingen, overtuigingen, persoonlijkheid

De ik-zelf kan gezien worden als de actieve observeerder, de mij-zelf kan gezien worden als ontwikkelt uit de geobserveerde processen. Gedurende de kleutertijd stelt taal de kleuters in staat om over het ik-zelf te praten, hun eigen subjectieve ervaring van het zijn.

Wanneer het ik-zelf steviger gesetteld is, focussen kleuters zich meer geconcentreerd op het mij-zelf. Ze beginnen een zelf-concept te ontwikkelen.
= geheel van kenmerken, vaardigheden, houdingen en waarden waarvan een individu gelooft dat het
omschrijft wie hij of zij is.

Het zelf heeft twee verschillende aspecten:

Ø Ik-zelf

o Gevoel van zichzelf als handelende instantie (‘agent’)

o Afgescheiden van de omgeving / wereld

o Kan eigen gedachten en handelingen onder controle houden

Ø Mij-zelf

o Gevoel van zichzelf als object van kennis en evaluatie

o Kwaliteiten die het zelf uniek maken

§ Lichamelijke kenmerken

§ Bezittingen

§ Houdingen, overtuigingen, persoonlijkheid

De ik-zelf kan gezien worden als de actieve observeerder, de mij-zelf kan gezien worden als ontwikkelt uit de geobserveerde processen. Gedurende de kleutertijd stelt taal de kleuters in staat om over het ik-zelf te praten, hun eigen subjectieve ervaring van het zijn.

Wanneer het ik-zelf steviger gesetteld is, focussen kleuters zich meer geconcentreerd op het mij-zelf. Ze beginnen een zelf-concept te ontwikkelen.
= geheel van kenmerken, vaardigheden, houdingen en waarden waarvan een individu gelooft dat het
omschrijft wie hij of zij is.

Bij kleuters: initiatief versus schuld
 Initiatief:
- Enthousiast om nieuwe taken aan te pakken
- Samen dingen doen met leeftijdsgenoten (‘peers’)
- Ontdekken wat ze kunnen doen m.b.v. volwassenen
 Schuld:
Kleuters ontwikkelen een geweten
(zie psycho-analyse: superego (=geweten) dat ontstaat door identificatie met ouder van
het eigen geslacht)
-> Resultaat: kinderen nemen de morele en genderrol standaards over van hun
maatschappij.
Wanneer een kind zich misdraagt volgens de standaards van het geweten
ontstaan de pijnlijke gevoelens van schuld.
Vandaar: tegenpool = ontwikkelen van schuldgevoelens

Theorie:

Interactie met meer ervaren personen is zowel in de peutertijd als in de kleutertijd van groot belang.
Ook de mogelijkheid tot tweerichtingscommunicatie hangt samen met de vooruitgang in de taalontwikkeling.

Sensitieve ouders doen 2 dingen:

Ze geven helpende, expliciete feedback

• Bv. “Ik zou je heel graag je bal willen geven, maar ik weet niet goed welke je bedoelt. Zou je graag de grote rode bal hebben?”

Corrigeren fouten niet overmatig

• Als ze dit wel zouden doen, dan ontmoedigen ze kinderen om taal vrij te gebruiken op manieren die zouden leiden naar nieuwe vaardigheden.

Volwassenen geven vaak indirecte feedback over grammatica door 2 strategieën te gebruiken:

Uitbreidingen
= reacties van volwassenen die de uitdrukking van het kind verder uitwerken en die daardoor
complexer maken.
bv. kindje zegt “ik heb nieuwe schoenen gekrijgd”, waarop moeder reageert “Ja, dat is waar, jij
hebt inderdaad nieuwe mooie rode schoenen gekregen.”

Herformuleringen
= reacties van volwassenen die foutief taalgebruik herstructureren tot de correcte vorm